Nazwa mizofonia pochodzi od greckich słów misos (nienawiść), phone (dźwięk) oznaczających „nienawiść do dźwięku”. Po raz pierwszy zjawisko opisał około 20 lat temu neurobiolog prof. Paweł Jastreboff, który zajmował się leczeniem szumów usznych. Z czasem termin zaczął coraz bardziej interesować świat naukowy, ale nadal wiemy o tym zaburzeniu niewiele.
Spis treści:
- Co to jest mizofonia?
- Objawy mizofonii
- Przyczyny mizofonii
- Kiedy pojawiają się wczesne objawy mizofonii?
- Diagnostyka mizofonii
- Jak radzić sobie z mizofonią?
- Czy mizofonię można wyleczyć?
- Skutki mizofonii
Co to jest mizofonia?
Mizofonia, inaczej zespół selektywnej nadwrażliwości na dźwięk, to przewlekłe zaburzenie charakteryzujące się obniżoną tolerancją na określone dźwięki, zwykle wydawane przez usta lub nos, jak mlaskanie, siorbanie, chrapanie, ciężkie oddychanie. Nazywane są one wyzwalaczami.
W odpowiedzi występuje nie tylko poirytowanie (co zdarza się powszechnie), lecz silne reakcje, ponieważ osoba cierpiąca z powodu mizofonii odczuwa złość, wstręt, może reagować agresją lub unikaniem. Doświadcza też silnych nieprzyjemnych dolegliwości w ciele.
Bodźce wywołują reakcje, które są nieadekwatne i nie występują u większości ludzi. Można to porównać do tego, jak na wiele osób wpływa dźwięk przesuwanej kredy po tablicy, jednak w przypadku mizofonii odpowiedź organizmu jest dużo silniejsza.
Objawy mizofonii
Objawy mizofonii są różnorodne, podobnie jak ich nasilenie, które waha się od łagodnego do ciężkiego wykluczającego wręcz z normalnego funkcjonowanie. Osoby z mizofonią doświadczają takich symptomów jak:
- wstręt,
- obrzydzenie,
- drażliwość,
- gniew,
- agresja,
- wycofanie,
- niepokój,
- pobudzenie,
- przyspieszone bicie serca,
- ucisk lub ból w klatce piersiowej,
- ból w ramionach,
- ból głowy,
- napięcie mięśni,
- pocenie się,
- trudności w oddychaniu,
- wzrost ciśnienia krwi, a nawet wzrost temperatury ciała.
Objawy mizofonii są nagłe i nieadekwatne. Po usłyszeniu wyzwalacza najpierw pojawiają się wstręt i irytacja, które szybko przekształcają się w gniew. W rzadkich przypadkach może dojść do wybuchów agresji. Na ogół danej osobie trudno kontrolować reakcje wywołane przez drażniący bodziec. Próbuje ona zachowywać się w taki sposób, aby przerwać irytujący dźwięk.
Mizofonia nie powoduje strachu, co odróżnia to zaburzenie od fonofobii, czyli lęku przed określonymi dźwiękami.
Dźwięki wyzwalające objawy mizofonii
Wiele rodzajów dźwięków potrafi doprowadzać osoby z mizofonią do skrajnych reakcji, ale pewne z nich są częściej powodem przykrych doznań. Przeważnie są to dźwięki generowane przez inne osoby związane z jedzeniem, piciem lub oddychaniem.
Dźwięki nietolerowane w mizofonii:
| Typ dźwięku | Przykłady wyzwalających dźwięków |
| odgłosy związane z jedzeniem | mlaskanie, przeżuwanie, siorbanie, głośne przełykanie, żucie gumy |
| odgłosy związane z oddychaniem | pociąganie nosem, wydmuchiwanie nosa, katar, chrapanie, ciężkie oddychanie, |
| inne odgłosy | kasłanie, odchrząkiwanie, cmokanie, gwizdanie, szeleszczenie, szuranie, klikanie długopisem, pisanie na klawiaturze, dźwięk dzwonka, dźwięk spuszczania wody w toalecie, kapanie wody, tykanie zegara, kroki, dźwięki wydawane przez zwierzęta. |
Przyczyny mizofonii
Nie wiadomo, jaka jest dokładnie przyczyna mizofonii, ponieważ jest jeszcze niewiele badań na ten temat. Przypuszcza się, że chodzi o różnice w strukturze mózgu oraz genetykę. Inne czynniki mogą też mieć znaczenie – objawy mizofonii nasilają się np. pod wpływem kofeiny oraz innych stresorów w otoczeniu.
Przyczyny neurologiczne mizofonii
Naukowcy zauważają różnice w strukturze i aktywności mózgu u osób z mizofonią. W jednym z badań z zastosowaniem rezonansu magnetycznego fMRI zaobserwowano nieprawidłową aktywność w wyspie będącej częścią kory mózgowej, w miejscu odpowiedzialnym za postrzeganie sygnałów płynących z narządów ciała oraz przetwarzanie emocji.
Problemy występujące z mizofonią
Mizofonia jest bardziej prawdopodobna w przypadku występowania innych zaburzeń neurologicznych lub psychicznych, które mogą wpływać na odbieranie dźwięków.
Współwystępuje niekiedy z szumami usznymi, zaburzeniami lękowymi, depresją, schizotypowym zaburzeniem osobowości, a także ADHD, autyzmem, zaburzeniem obsesyjno-kompulsywnym oraz PTSD.
Mogą się w związku z tym pojawiać oznaki dodatkowych zaburzeń, np. impulsywność, trudności z koncentracją czy ataki paniki. Warto dodać, że według badań u 50% osób z mizofonią nie występują inne zaburzenia psychiczne.
Kiedy pojawiają się wczesne objawy mizofonii?
Wczesne objawy mizofonii pojawiają się zazwyczaj w dzieciństwie, najczęściej w wieku 8-13 lat. Początkowe reakcje na dźwięki mogą być łagodniejsze, lecz z czasem mogą się nasilać. U dziecka z mizofonią występuje silna reakcja na konkretne bodźce słuchowe, drażliwość, a także unikanie sytuacji, w których pojawiają się wyzwalacze.
Diagnostyka mizofonii
Podstawą diagnostyki mizofonii jest przede wszystkim wywiad i ocena objawów przez specjalistę, a także wykluczenie innych zaburzeń (np. szumy uszne, nadwrażliwość słuchowa). Jest jednak pewien problem. Mizofonia nie jest wymieniona w żadnej ogólnej klasyfikacji zaburzeń i chorób, dlatego nie może być rozpoznana jako samodzielna jednostka, a wielu lekarzy nawet nie wie o istnieniu takiego problemu. Jest to jeszcze zbyt nowe pojęcie.
Specjaliści, którzy są w stanie rozpoznać mizofonię, korzystają ze specjalnych skal, dzięki którym można ocenić nasilenie i rodzaj objawów (np. Duke Misophonia Questionnaire opracowany przez specjalistów z Duke University School of Medicine).
Jak radzić sobie z mizofonią?
Polecaną metodą wsparcia w przypadku mizofonii jest psychoterapia, chociaż nie zbadano jej skuteczności w leczeniu tego zaburzenia. Terapeuta może pomoc rozpoznać czynniki wyzwalające, zmienić negatywne myśli i przekonania na temat drażniących dźwięków oraz zaproponować strategie postępowania w sytuacjach powodujących objawy.
Jedną z technik psychoterapeutycznych jest też kontrolowana stopniowa ekspozycja na wyzwalacze - na zasadzie mechanizmu odczulania można z czasem zwiększyć tolerancję organizmu na przykre bodźce.
Inne sposoby na mizofonię to:
- używanie zatyczek do uszu lub słuchawek wyciszających,
- trenowanie koncentracji uwagi na innych bodźcach w stresujących momentach,
- techniki neurostymulacji (w trakcie badań),
- maskowanie wyzwalaczy innym dźwiękiem (np. biały szum), aby „przykryć” drażniący sygnał i złagodzić reakcję organizmu,
- w ciężkich przypadkach: leki przeciwdepresyjne, leki przeciwlękowe.
Czy mizofonię można wyleczyć?
Jest zbyt mało badań, aby stwierdzić, czy mizofonię można skutecznie wyleczyć. Aktualnie nie jest znana skuteczna metoda, która wyeliminowałyby objawy mizofonii. Dostępne techniki leczenia koncentrują się głównie na rozpoznaniu wyzwalaczy i uczeniu się umiejętności radzenia sobie z nimi.
Skutki mizofonii
Mizofonia jest bardzo przykrą przypadłością sprawiającą wiele cierpienia osobie, której dokucza, ponieważ nietolerowane dźwięki są powszechne i spotykane niemal na każdym kroku.
Bardzo często osoby z mizofonią mają tendencję do unikania sytuacji, w której mógłby pojawić się drażniący dźwięk, albo znoszą te sytuacje z dużą dozą zdenerwowania, dyskomfortu i niepokoju.
Niektórzy całkowicie się izolują, unikają przebywania w towarzystwie innych osób, mają problem w kontaktach międzyludzkich i z funkcjonowaniem nawet wśród najbliższych.
Źródła:
Neacsiu Andrada D. , Szymkiewicz Victoria , Galla Jeffrey T. , Li Brenden , Kulkarni Yashaswini , Spector Cade W., The neurobiology of misophonia and implications for novel, neuroscience-driven interventions, Frontiers in Neuroscience, 16, 2022, www.frontiersin.org/journals/neuroscience/articles/10.3389/fnins.2022.893903, DOI=10.3389/fnins.2022.893903,
Cavanna AE. What is misophonia and how can we treat it? Expert Rev Neurother. 2014 Apr;14(4):357-9. doi: 10.1586/14737175.2014.892418,
Kumar S, Tansley-Hancock O, Sedley W, Winston JS, Callaghan MF, Allen M, Cope TE, Gander PE, Bamiou DE, Griffiths TD. The Brain Basis for Misophonia. Curr Biol. 2017 Feb 20;27(4):527-533. doi: 10.1016/j.cub.2016.12.048,
Abramovitch A, Herrera TA, Etherton JL. A neuropsychological study of misophonia. J Behav Ther Exp Psychiatry. 2024 Mar;82:101897. doi: 10.1016/j.jbtep.2023.101897,
Mattson SA, D'Souza J, Wojcik KD, Guzick AG, Goodman WK, Storch EA. A systematic review of treatments for misophonia. Pers Med Psychiatry. 2023 Jul-Aug;39-40:100104. doi: 10.1016/j.pmip.2023.100104.
Czytaj także:
Uczucie ucisku w głowie po uderzeniu - przyczyny i postępowanie
Migrena - objawy migreny z aurą i bez aury
Zapalenie ucha - ile trwa i jak je leczyć?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
