Czym są zaburzenia osobowości?
Zaburzenia osobowości są stanami rozwojowymi ujawniającymi się w dzieciństwie i/lub okresie dojrzewania i trwającymi nadal w okresie dorosłości. Nie są one wtórne wobec innych zaburzeń psychicznych oraz nie są następstwem uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Mogą jednak poprzedzać inne zaburzenia psychiczne lub z nimi współwystępować.
Cechy wspólne dla wszystkich zaburzeń osobowości:
1. Nie są powiązane ze znacznym uszkodzeniem lub chorobą mózgu, ani też z innymi zaburzeniami psychicznymi.
2. Wyraźnie dysharmonijne postawy i zachowania, obejmujące zazwyczaj wiele zakresów funkcjonowania (emocje, kontrolę zachowania, sposoby spostrzegania i myślenia, typ relacji z innymi ludźmi).
3. Wzorzec nieprawidłowego zachowania jest długotrwały, nie ogranicza się do epizodów choroby psychicznej.
4. Wzorzec nieprawidłowego zachowania jest całościowy i wyraźnie niedostosowany w stosunku do rozmaitych sytuacji indywidualnych i społecznych.
5. Wymienione trudności zawsze pojawiają się w okresie dzieciństwa lub w okresie młodzieńczym i utrzymują się w wieku dojrzałym.
6. Zaburzenia prowadzą do wyraźnie złego samopoczucia (dystresu), które może pojawiać się dopiero w późniejszym okresie.
7. Zaburzenie zazwyczaj współwystępuje z istotnymi trudnościami w sferze społecznej i zawodowej.
Zobacz też: Jaki jest związek stresu z zaburzeniami osobowości?
Zachowania typowe przy zaburzeniach osobowości
Według niektórych badaczy dla pacjentów z zaburzeniami osobowości typowa jest tendencja do regulowania własnego funkcjonowania przez uzyskanie zmiany w sytuacjach zewnętrznych (np. w innych ludziach). W wyniku niskiej tolerancji na frustrację, w przypadku niepowodzenia (braku zaspokojenia potrzeby) pojawia się skłonność do manipulowania otoczeniem (np. przez wzbudzanie poczucia winy, litości).
Typowe dla osób z zaburzeniami osobowości są również zachowania typu acting-out, będące wyrazem utraty kontroli nad impulsami (np. bójki, kłótnie). Diagnoza zaburzeń osobowości powinna obejmować wszystkie aspekty funkcjonowania jednostki, należy brać pod uwagę jedynie te cechy, których nasilenie osiąga znaczny stopień.
Ocena powinna wynikać z wielu źródeł informacji i być oparta na szczegółowym wywiadzie. Zaburzeń osobowości nie diagnozujemy do 18. r.ż., wychodząc z założenia, że u tak młodych osób zręby osobowości są dopiero w fazie kształtowania. Do rozpoznania zaburzeń osobowości wymagana jest obecność przynajmniej trzech cech lub zachowań przedstawionych w opisie klinicznym.
Zobacz też: Jak leczyć zaburzenia osobowości?
Źródło: Wydawnictwo Coninuo; „Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów medycyny i kierunków medycznych”; pod red. M. Talarowskiej, Antoniego Florkowskiego, Piotra Gałeckiego; Rozdział 10. Wybrane zaburzenia psychiczne/pk/jm
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
