"Masz (mam) schizę", mawiamy nieraz potocznie, mając na myśli nieuzasadniony naszym zdaniem lęk czy obsesję.
Osobowość schizoidalna to jednak zupełnie coś innego. Jedno z wielu poważnych i niestety trwałych zaburzeń osobowości, które zna psychiatria. W międzynarodowej klasyfikacji psychiatrycznej (ICD-10) wyróżnia się także osobowości: paranoiczną, dyssocjalną, chwiejną emocjonalnie, histrioniczną, anankastyczną, lękliwą, zależną.
Szacuje się, że osobowość schizoidalna występuje u ok. 0,5 do 7% ludzi. Częściej u mężczyzn niż u kobiet oraz u osób, w których w rodzinie były lub są osoby chore na schizofrenię.
Jak postrzegana jest osoba z osobowością schizoidalną?
Osobowość schizoidalną trudno rozpoznać, ponieważ człowiek sprawia wtedy wrażenie oryginała, outsidera.
Kilka jego cech, które szybko rzucają się w oczy, można uznać za rodzaj niegroźnego dziwactwa. I trudno powiedzieć czy robi to celowo, by wyjść na ciekawego, nietuzinkowego człowieka, czy jest zmuszony do takich zachowań.
- Jest chłodny
- Nie potrafi nawiązać bliskiego kontaktu z kimś innym
- Brak mu empatii
- Żyje w swoim świecie
- Całkowicie pochłonięty jest swoimi sprawami
- Stroni od towarzystwa
- Unika seksu
- Nie zważa na obowiązujące obyczaje czy konwenanse
- Nie jest elastyczny (O ile większość z nas zmienia się w zależności od okoliczności, np. inaczej zachowuje się w pracy czy na randce, osoba z osobowością schizoidalną zawsze jest taka sama. Nie potrafi dopasować się do zmiennych okoliczności)
- Lubi fantazjować
- Jest skłonny do introspekcji
- Sili się na oryginalność
- Wygłasza dość ekscentryczne i kontrowersyjne poglądy
- Ubiera się zawsze na przekór modzie i trendom
Ma jednak swoje mocne strony:
- Jest bardzo twórczy (dokonuje odkryć naukowych, tworzy nowe teorie i idee, tyle że oderwane od rzeczywistości).
- Unika konfliktów, kłótni
- Nie jest agresywny
- Nie gra: nie przekręca faktów, nie maskuje swoich działań, nie manipuluje innymi
Co przeżywa osoba z osobowością schizoidalną?
Życie takiej osoby nie jest jednak szczęśliwe i pozbawione emocji, jak się wydaje.
Kierują nią dwa wyjątkowe silne uczucia: MIŁOŚĆ I STRACH. Z jednej strony bardzo pragnie bowiem bliskości drugiego człowieka. Kiedy jednak ktoś próbuje się do niej zbliżyć, odsuwa się, ucieka przed związkiem.
Powód?
Lęk przed zdominowaniem. Człowiek z osobowością schizoidalną postrzega bliską relację z kimś innym nie jako szansę na cudowne życie, lecz jako zagrożenie dla własnej niezależności, a nawet bezpieczeństwa. Woli więc uciec w swój świat, niż pozwolić komuś "zawładnąć" jego życiem. Chłodno analizuje własne problemy, jakby go w ogóle nie dotyczyły.
Skąd bierze się osobowość schizoidalna?
Przyczyny występowania osobowości schizoidalnej nie są znane. Niestety, najprawdopodobniej nie ma jednej prostej przyczyny tego typu zaburzeń.
Uważa się, że na powstanie osobowości schizoidalnej wpływają zarówno CZYNNIKI GENETYCZNE, ponieważ symptomy uwidaczniają się zwykle w późnym dzieciństwie lub w wieku młodzieńczym, jak i WYCHOWANIE (np. niekorzystny przebieg różnych etapów rozwoju, brak zaspokojenia potrzeby bezpieczeństwa, wzmożony poziom napięć i konfliktów w rodzinie).
Jedni psychiatrzy opisują rodziców (lub jednego rodzica) osób schizoidalnych jako nadmiernie zaangażowanych, narzucających się i ingerujących, inni zaś jako "zimnych", nie potrafiących okazać dziecku miłości i czułości.
Nie wiadomo też, jak duży miałby być udział tych czynników i czy mają na siebie wpływ, np. w procesie wychowania, które nie przebiega prawidłowo, ujawniają się skłonności genetyczne.
Diagnozę może postawić tylko lekarz psychiatra, który robi wywiady zarówno z osobą, u której podejrzewa się tego typu zaburzenie, jak i z jej bliskimi. Czasami przeprowadza też testy psychologiczne.
Czy można zmieniać osobowość schizoidalną?
Niestety, zaburzenie schizoidalne to jedno z tych zaburzeń, które ma swój początek, ale nie koniec. Cechy typowe dla osobowości schizoidalnej są bowiem tak głęboko zakorzenione, że można je jedynie - oczywiście za zgodą zainteresowanego - nieznacznie modyfikować. Są tym, co zwiemy "naturą", charakterem człowieka, całym spektrum jego nawyków i zachowań. Dotykają bowiem podobnie jak np. u introwertyka wszystkich aspektów jego życia:
- uczuciowości
- pobudliwości
- kontroli popędów
- sposobu postrzegania rzeczywistości
- sposobu myślenia
- czy charakteru związków z innymi
Warto jednak podjąć próbę redukowania skutków tego typu zaburzeń, ponieważ osobowość schizoidalna może występować z różnym natężeniem u różnych osób. I przynajmniej u części z nich można uzyskać znaczną poprawę jakości życia.
Najczęściej stosuje się psychoterapię. Zaleca się najpierw psychoterapię indywidualną, a dopiero potem grupową. Wg jednych specjalistów powinna być to psychoterapia krótkoterminowa, skoncentrowana na wybranym problemie. Inni twierdzą zaś, że wręcz przeciwnie – długoterminowa, skoncentrowana na kształtowaniu umiejętności bycia w związku z drugą osobą.
Leki podaje się sporadycznie, gdy pojawią się lęki czy depresja. Stosuje się wtedy antydepresanty, leki uspokajające lub przeciwpsychotyczne. Nieleczenie może bowiem doprowadzić w ciężkich przypadkach do całkowitego zerwania więzi z innymi, a nawet samobójstwa.
Najważniejsze jest jednak zrozumienie i pomoc otoczenia, które powinno uszanować potrzebę dystansu u takiego człowieka. Być obok niego, szanując jednak jego inność i zostawiając mu przestrzeń do samotnego życia.
Chcesz dowiedzieć się więcej o chorobach układu nerwowego?
Tych sześć zgubnych nawyków łatwo może doprowadzić cię do depresji
Poznaj 6 witamin, które ochronią twój układ nerwowy przed chorobami, np. depresją czy Alzheimerem
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
