Rozpoznanie i leczenie stanów depresyjnych mogą uratować życie chorego – nierzadko zdarza się bowiem, że doprowadzają one do prób samobójczych. Katarzyna Sass-Stańczak – psycholog, psychoterapeutka z Fundacji Pomocy Psychologicznej i Edukacji Społecznej RAZEM (www.razem-fundacja.org) wyjaśnia nam, jakie są objawy stanów depresyjnych i co robić, by pomóc osobie, która ich doświadcza.
Czym są stany depresyjne?
Katarzyna Sass-Stańczak: Stan depresyjny to kondycja osoby doświadczającej epizodu depresyjnego. Można powiedzieć, że to jego synonimiczne określenie.
Jakie są objawy takiego stanu?
Przede wszystkim czas trwania – nie możemy mówić o epizodzie depresyjnym, jeżeli trwa on krócej niż 2 tygodnie. W tym czasie osoba doświadczająca stanu depresyjnego może odczuwać obniżenie nastroju, a nawet niemożność odczuwania radości, nazywaną inaczej anhedonią. Osoba taka może czuć się ciągle zmęczona, a w efekcie rezygnować z życiowych aktywności: spotkań towarzyskich, obowiązków zawodowych czy też dotychczasowych zainteresowań. Mogą pojawić się problemy z apetytem – rozumiane zarówno jako jego zmniejszenie, jak i zwiększenie – oraz ze snem – zarówno trudności z zasypianiem, jak i przedwczesne budzenie się, wybudzanie się w nocy, nadmierna senność rano czy w też w ciągu dnia.
Osoba będąca w stanie depresyjnym może doświadczać trudności z koncentracją i uwagą – łatwiej popełniać błędy, rozkojarzać się. W jej myśleniu o sobie może pojawić się przekonanie o tym, że jest nieporadna, bezwartościowa, a nawet, że stanowi dla innych jedynie obciążenie.
Przyszłość w jej wyobrażeniach może rysować się jedynie w czarnych brawach – może naprawdę wierzyć w to, że nic dobrego już jej w życiu nie czeka. W konsekwencji może zacząć rozważać popełnienie samobójstwa, które w jej przekonaniu mogłoby przynieść jej ulgę w cierpieniu, a innych uwolnić od ciężaru, jakim w swoim przekonaniu dla nich jest.
Czy stany depresyjne mogą pojawić się u dzieci?
Jak najbardziej, choć w ich przypadku mogą wyglądać inaczej, gdyż nie posiadają one jeszcze tak zaawansowanych sposobów regulacji emocji jak dorośli. U dzieci depresja może przejawiać się poprzez problemy natury fizycznej: bóle brzucha, głowy itp. Różnice mogę być widoczne również na poziomie zachowania.
Jeżeli w kontekście dorosłych myślimy o pewnej pasywności w działaniu, to w przypadku dzieci możemy doświadczyć jej zupełnego przeciwieństwa. Dzieci mogą bowiem radzić sobie z nagromadzonymi emocjami poprzez aktywność czy wręcz agresję. Jeżeli przypomnimy sobie zapłakanego, rozwrzeszczanego kilkulatka z powodu kulki lodów, która wylądowała na chodniku zamiast w buzi malca, łatwiej nam będzie zrozumieć ten mechanizm.
Czy mogą ich doświadczać kobiety w ciąży?
Każdy może doświadczyć stanu depresyjnego, również kobiety w ciąży. Jako społeczeństwo zaczęliśmy rozumieć, że moment pojawienia się na świecie dziecka i opieka nad nim mogą być dla młodej matki nie tylko czasem radności i spełnienia, ale i ogromnego trudu, niejednokrotnie przekraczającego możliwości poradzenia sobie. Zaczęliśmy dostrzegać, że istnieje coś takiego jak depresja poporodowa, jednak wciąż ciężko nam uwierzyć, że podobnych stanów mogłaby doświadczać kobieta w ciąży… Wystarczy jednak przypomnieć sobie na czym polegają stany depresyjne, aby zrozumieć jak niebezpieczna może być taka niewiara.
Jak walczyć ze stanami depresyjnymi?
Przede wszystkim warto robić to ze wsparciem – zarówno w formie profesjonalnej, jak i nieprofesjonalnej. Pomoc profesjonalną w depresji świadczą m.in. psychologowie, psychoterapeuci, psychiatrzy. Warto jednak pamiętać również o pomocy społecznej – pracownikach socjalnych, osobach świadczących np. usługi opiekuńcze itp. Ich pomoc może okazać się niezbędna w momencie, w którym dana osoba nie będzie w stanie samodzielnie zaspokoić swoich podstawowych potrzeb życiowych.
Ponadto ogromnie ważne jest zaktywizowanie naturalnej sieci wsparcia osoby zmagającej się z epizodem depresyjnym, co może być jednak utrudnione przez jej tendencje do wycofywania się z kontaktów społecznych. Warto jednak poświęcić czas i wysiłek na to, aby w swoim otoczeniu osoba cierpiąca z powodu depresyjnego stanu mogła czuć się maksymalnie komfortowo – była rozumiana, akceptowana oraz wspierana.
Aby było to możliwe, pomocą profesjonalną należy objąć także osoby bliskie pełniące rolę „pomagaczy” – nie każdy, kto chce pomagać, wie, jak to robić, dlatego też ogromnie ważna jest psychoedukacja.
Ponadto opieka nad osobą w tak trudnym stanie może być emocjonalne wyczerpująca – stąd też zasadność podjęcia działań mających na celu umożliwienie emocjonalnego odreagowania, takich jak rozmowy z psychologiem czy też uczęszczanie na grupy wsparcia dla bliskich osób zmagających się z problemami natury psychicznej.
Jeżeli zaś chodzi o to, co mogą robić same osoby doświadczające epizodu depresyjnego, to przede wszystkim zgodzić się na pomoc. Nie istnieją „złote rady” skuteczne dla wszystkich osób zmagających się ze stanami depresyjnymi – w przypadku każdej osoby stan ten może wyglądać nieco inaczej i wymagać innych oddziaływań.
Czy trzeba je leczyć? Jak się je leczy?
Zdecydowanie nie należy ich bagatelizować. Jeżeli mamy podejrzenie, że my sami lub bliska nam osoba może doświadczać takiego stanu, warto skonsultować się ze specjalistą, który podpowie nam, jaką formę leczenia najlepiej będzie obrać. Możliwości jest naprawdę wiele – od wsparcia psychologicznego poprzez psychoterapię do farmakoterapii. W stanach zagrażających życiu lub zdrowiu danej osoby niezbędna może być również hospitalizacja.
Zobacz też:
Jakie są objawy depresji?
Jak leczyć depresję?
Ekspert: Katarzyna Sass-Stańczak – psycholog i psychoterapeuta integratywny. Pracuje w Mokotowskim Centrum Zdrowia Psychicznego Instytutu Psychiatrii i Neurologii Warszawie oraz współpracuje z licznymi organizacjami pozarządowymi w zakresie ochrony zdrowia psychicznego i rozwoju osobistego. Autorka licznych publikacji naukowych oraz popularnonaukowych w dziedzinie psychologii. Współzałożycielka Porozumienia Na Rzecz Wspierania Osób Chorujących Psychicznie.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
