Postawa aktywna i bierna
Bierna postawa wobec wydarzeń, zwłaszcza niesprzyjających, i trudności życiowych, jest charakterystyczna dla zjawiska wyuczonej bezradności, które, według psychologów, jest związane z depresją. Jej przeciwieństwem jest postawa aktywna, czyli umiejętność przewidywania (w celu zapobiegania i przeciwdziałania nieprzyjemnym doświadczeniom), a także zdolność radzenia sobie z problemami, poprzez ich rozwiązywanie.
Mimo że postawa aktywna jest ze wszech miar pożądana, podobnie jak doza życiowego optymizmu, w przypadku depresji ich brak jest związany z chorobą i oczekiwanie od osoby chorej, by zmieniła swoje podejście do życia, jest oczekiwaniem płonnym. Bliscy wspierający osoby cierpiące na depresję, czasami starają się podnosić je na duchu i tchnąć optymizm, jednocześnie skłaniając do podjęcia aktywności. Jest to podyktowane dobrymi chęciami i wydaje się logiczne, jednak może być postępowaniem niewłaściwym.
Jak pomóc choremu na depresję?
Kiedy aktywizować?
Aktywizowanie, namawianie do aktywności, podejmowania działania i różnorodnych wyzwań jest sensowne dopiero na pewnym etapie terapii i w porozumieniu z terapeutą. Przedwczesne próby podjęcia aktywności mogą dostarczyć choremu doświadczeń negatywnych, ze względu na zaburzenia motywacji, oczekiwanie negatywnych skutków lub wręcz braku jakichkolwiek skutków własnych działań i przypisaniu następującej na zasadzie samospełniającej się przepowiedni porażki – swoim własnym negatywnym cechom.
Błędne myślenie
W przypadku ciężkiej postaci depresji nawet największy i powtarzający się sukces zostanie przyćmiony przez najmniejszą i najbłahszą porażkę (na zasadzie pomniejszania i wyolbrzymiania, czyli jednego z błędów, charakterystycznych dla sposobu myślenia osób cierpiących na depresję).
Drugi z błędów (tzw. selektywna abstrakcja) prowadzi do skupienia się na jednej porażce zamiast na ważnych sukcesach.
Arbitralne wnioskowanie i nadmierne uogólnianie doprowadzą do wyciągania wniosków o braku jakichkolwiek kompetencji, kwalifikacji, inteligencji itp.
Personalizacja dołoży do tego poczucie winy z powodu posiadania tych negatywnych cech i poniesienia porażki.
W ten sposób depresja pogłębi się, zamiast łagodnieć i dlatego aktywizacji nie można rozpocząć, zanim pacjent będzie gotów przyjąć, zauważyć i dopuścić do siebie pozytywną myśl i pozytywne emocje związane z odniesieniem sukcesu.
Jak aktywizować?
Aktywizować chorego można i trzeba wtedy, gdy tylko pojawia się szansa na aktywność.
- Ważne jest uprawianie aktywności sprawiających kiedyś radość.
- Odnajdywanie zapomnianych przez depresję radości oraz odkrywanie nowych.
- Przeżywanie nawet cienia radości, choćby przez chwilę, którą warto podkreślać i przypominać.
- Pozytywną rolę odgrywa też przeżywanie sprawstwa, czyli oglądanie, najlepiej pozytywnych, skutków swoich działań. Przeżywanie skuteczności działania oddala poczucie bezradności i beznadziejności, przywraca wiarę w możliwość wpływania na rzeczywistość i dokonywania zmian.
Co podkreślać?
Akcent powinien być położony na dwa aspekty aktywności: emocjonalny i poznawczy, to jest na przeżywanie pozytywnych emocji oraz na związek działania z wpływaniem na rzeczywistość, zwłaszcza w zakresie rozwiązywania problemów i wprowadzania pożądanych zmian.
Zobacz też:
Jak leczy się depresję?
Czym jest depresja maskowana?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
