Badania poziomu hormonów tarczycy to podstawa, zwłaszcza jeśli planujesz ciążę po trzydziestce, a coraz częściej nawet czterdziestce. Niedoczynność tarczycy to bowiem jeden z ważnych czynników nie tylko utrudniających zajście w ciążę, ale też wpływających na jej przebieg. Dlatego na ok. pół roku przed planowanym poczęciem zrób podstawowe badania profilaktyczne, w tym także poziom hormonu TSH.
Spis treści:
- Rola gruczołu tarczycy
- Objawy niedoczynności w ciąży
- Wpływ na zdrowie matki i dziecka
- TSH przed ciążą
- Normy TSH w ciąży
- Leczenie
Dlaczego tarczyca jest taka ważna?
Jeśli tarczyca produkuje za mało jak na potrzeby organizmu hormonów, mówimy o jej niedoczynności. Nieleczona niedoczynność tarczycy w ciąży może być niebezpieczna zarówno dla matki, jak i rozwoju dziecka. Najczęściej dotyka kobiety w ciąży w postaci choroby Hashimoto. Niedoczynność jest rozpoznawana u 0,5% kobiet w ciąży, natomiast u ok. 3% diagnozuje się jej utajoną postać.
Gruczoł tarczycy jest niezwykle ważny - wpływa na przemianę materii i funkcje komórek w organizmie, odpowiedni poziom hormonów tarczycy jest istotny dla prawidłowego działania serca, układu pokarmowego, mięśniowego i kostnego. Hormony te są też bardzo ważne, aby dziecko zdrowo się rozwijało.
Objawem niedoczynności tarczycy są m.in. zaburzenia miesiączkowania. Miesiączki stają się bardziej obfite, a cykle mają tendencję do skracania się, występują cykle bezowulacyjne. Czasami pojawiają się trudności z zajściem w ciążę. Wprawdzie niewielkiego stopnia hipotyreoza umożliwia zajście w ciążę, ale zwiększa problemy z jej donoszeniem
– tłumaczy endokrynolog ze Szpitala Medicover, lek. Marta Kunkel.
Objawy u kobiet w ciąży
Choroby tarczycy są trudne do diagnozowania, bo dają szereg niejednoznacznych objawów. Tym bardziej diagnoza jest ciężka u ciężarnych, bo część symptomów, taki np. jak zaburzenia koncentracji czy brak sił, mogą pojawiać się w prawidłowym przebiegu ciąży. Do objawów niedoczynności tarczycy w ciąży należą:
- uczucie zimna
- suchość skóry i rogowacenie naskórka
- obrzęk twarzy i dłoni
- osłabienie mięśni
- nadmierny przyrost masy ciała do etapu ciąży
- senność i uczucie zmęczenia
- problemy z koncentracją i zaburzenia pamięci
- zaparcia
Wpływ na matkę i dziecko
Wspomnieliśmy wcześniej, że niedoczynność tarczycy uznawana jest przez lekarzy, jako jeden z powodów, dla których kobieta nie może zajść w ciążę. Jeśli jej się uda, choroba zwiększa ryzyko poronienia. Co jeszcze?
Nieleczona lub niedostatecznie leczona niedoczynność tarczycy w czasie ciąży zwiększa ryzyko obumarcia płodu, poronienia, przedwczesnego odklejenia łożyska, niedokrwistości, nadciśnienia związanego z ciążą, a także niskiej masy urodzeniowej noworodka
– mówi lek. Marta Kunkel.
Niedobór hormonów tarczycy wpływa też na rozwijające się dziecko – może przyczynić się do pojawienia się wad rozwojowych (zwykle dotyczą mózgu).
Niedoczynność tarczycy u kobiety w ciąży może mieć groźne konsekwencje dla rozwoju płodu szczególnie w pierwszych trzech miesiącach jej trwania, gdyż w tym czasie kształtują się organy wewnętrzne, szkielet, a przede wszystkim rozwija się centralny układ nerwowy
– wyjaśnia endokrynolog.
TSH a zajście w ciążę (normy)
Hormon tyreotropowy (TSH) wytwarzany jest przez przysadkę mózgową. Reguluje on stężenie hormonów tarczycy. Podwyższone stężenie TSH może być wynikiem:
- pierwotnej niedoczynności tarczycy (wówczas stężenia T4 i T3 są obniżone),
- wtórnej nadczynności tarczycy (bardzo rzadko),
- obecności guza wytwarzającego TSH (rzadko),
- stosowania jodu i związków jodowych cieniujących używanych w badaniach RTG,
- niektórych chorób, takich jak: marskość wątroby i nowotwory,
- stosowania niektórych leków.
Normy poziomu TSH dla kobiet podawane są zwykle na wynikach z laboratorium. Jednak nie uwzględniają one specyficznej sytuacji, jaką jest planowanie ciąży bądź bycie w ciąży. Dodatkowo zakres wartości referencyjnych dla TSH ulegał zmianom na przestrzeni ostatnich lat – obniżył się i to znacznie! Obecnie postuluje się , by kobieta, które pragnie zajść w ciążę, miała wynik THS poniżej 2,5 mlU/l – optymalnie ok. 1,0 mIU/l.
Jeśli są problemy z poczęciem, a wynik TSH wynosi powyżej 2,5 mlU/l, warto skonsultować się z endokrynologiem, by rozważył podawanie hormonów tarczycy, co ułatwi zajście w ciążę. Jeśli wynik TSH przekracza normę (powyżej 4 mlU/l) kontakt z endokrynologiem i wykonanie dodatkowych badań jest konieczne.
TSH podczas ciąży
W trakcie dziewięciu miesięcy ilość produkowanych hormonów tarczycy się zmienia. Według najnowszych rekomendacji ekspertów najkorzystniejsze stężenie TSH to:
- w pierwszym trymestrze ciąży wynosi 0,1-2,5 mIU/l'
- w drugim trymestrze do 3,0 mlU/l'
- w trzecim do 3,5 mlU/l.
Badania nie potwierdziły jednak zwiększonego ryzyka wad płodu, jeśli stężenie TSH u matek w pierwszym trymestrze wynosiło do 5,22 mlU/l i nie stwierdzano u nich przeciwciał aTPO. Przy prawidłowych wynikach aTPO i fT4 leczenie hormonami tarczycy powinno być wdrożone, gdy stężenie TSH wynosi powyżej 5-6 mlU/l (niektóre źródła podają nawet wartość 9-10 mlU/L), wcześniej zaś wtedy, gdy choć jeden z parametrów (aTPO lub fT4) jest nieprawidłowy.
Jeśli masz wcześniej stwierdzoną niedoczynnośc tarczycy i przyjmujesz leki, skontaktuj się z endokrynologiem od razu, gdy tylko dowiesz się, że będziesz mamą. Konieczna jest zmiana dawki hormonów!
Leczenie niedoczynności tarczycy
Terapia polega na systematycznym przyjmowaniu leków z hormonem tarczycy, w dawce zleconej przed lekarza endokrynologa – najlepiej o tej samej porze, zwykle rano, na czczo, około 30–60 minut przed posiłkiem. Koniecznie trzeba robić także zlecone badania kontrolne. W czasie ciąży oraz po porodzie (co najmniej do 6. miesiąca) zaleca się częste oznaczenia stężenia TSH (i ewentualnie FT4), najlepiej co 4–6 tygodni.
Oprócz przyjmowania preparatów z hormonami tarczycy, ważnym elementem terapii jest również zmiana sposobu odżywiania. Przy niedoczynności tarczycy twój organizm potrzebuje bowiem więcej jodu. To właśnie niedobór tego składnika jest główną przyczyną kłopotów (ten składnik mineralny potrzebny jest do wytwarzania tyroksyny i trójjodotyroniny). Co powinna jeść osoba z niedoczynnością tarczycy? Na pewno więcej ryb, jednak najważniejsze, aby dieta była zróżnicowana.
Więcej o chorobach tarczycy:Nadczynność tarczycy - co warto o niej wiedzieć?Nie lekceważ objawów Hashimoto. To nie jest zwykła choroba tarczycy
Jest endokrynologiem i specjalistą chorób wewnętrznych w Szpitalu Medicover. Na jej wieloletnie doświadczenie zawodowe składają się:
praca w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym na Oddziale Dziecięcym z Izbą Przyjęć w Lublinie, lecznictwo ambulatoryjne jako- diabetolog i endokrynolog. Ukończyła Uniwersytet Medyczny w Łodzi, uzyskała II stopień specjalizacji w zakresie chorób wewnętrznych oraz II stopień specjalizacji w zakresie endokrynologii.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
