Spis treści:
- TSH – definicja i rola
- TSH - norma
- Wysokie TSH – przyczyny
- Wysokie TSH – objawy
- Jak obniżyć wysokie TSH?
- TSH – jak sprawdzić?
- Wysokie TSH w ciąży
TSH – definicja i rola
TSH, czyli tyreotropina, jest hormonem wytwarzanym przez przysadkę mózgową, którego celem jest stymulowanie tarczycy do produkcji hormonów. Dzięki temu tarczyca (niewielki gruczoł położony z przodu szyi przed tchawicą) może prawidłowo odgrywać swoją rolę: kontrolować przemianę materii, termoregulację oraz gospodarkę wapniowo-fosforanową. Tarczyca odpowiada również za siłę mięśni i ma wpływ na nastrój (zaburzenia pracy tego gruczołu mogą powodować stany depresyjne i zmęczenie).
Wysokie stężenie TSH w badaniach pojawia się na ogół wtedy, gdy tarczyca produkuje zbyt mało swoich hormonów: tyroksyny (T4) i trijodotyroniny (T3). Ten stan określany jest jako niedoczynność tarczycy. Wówczas przysadka stara się wydzielić więcej TSH, aby pobudzić tarczycę do pracy. TSH jest niejako wskaźnikiem czynności tarczycy. Wydzielanie TSH natomiast jest kontrolowane przez tyreoliberynę - hormon powstający w podwzgórzu.
Gdy wzrasta ilość hormonów T4 i T3 w surowicy krwi, dochodzi do zahamowania wydzielania TSH (w badaniu pojawia się niskie stężenie TSH), co także świadczy o nieprawidłowym działaniu gruczołu (czytaj: nadczynność tarczycy).
TSH – norma
Prawidłowe stężenie TSH u osób dorosłych wynosi 0,4–4,0 mIU/l (według niektórych źródeł: 2,0–5,0 mIU/l). Z wiekiem zakres normy TSH nieco się poszerza, ponieważ u osób starszych wysokie stężenie TSH (powyżej 5,0 mIU/l) może być naturalne. Inne nomy TSH są ustalone dla noworodków, dzieci i kobiet ciężarnych. Przeczytaj więcej: Jaka jest norma TSH
Wysokie TSH – przyczyny. Co oznacza nadmiar TSH?
Przyczynami wysokiego stężenia TSH we krwi mogą być:
-
pierwotna niedoczynność tarczycy (najczęściej) spowodowana np.:
- chorobą Hashimoto,
- przebytą radioterapią okolic szyi,
- leczeniem radiojodem,
- poporodowym zapaleniem tarczycy,
- stosowaniem niektórych leków, np. interferonu, litu,
- usunięciem tarczycy,
- wrodzoną niedoczynnością tarczycy, - wtórna nadczynność tarczycy (występuje bardzo rzadko), najczęściej spowodowana wydzielaniem nadmiaru TSH przez gruczolaka przysadki mózgowej (w badaniach wysokie TSH oraz FT4 i FT3).
W pierwotnej niedoczynności tarczycy TSH jest wysokie i wynosi powyżej 10 mIU/l. W niedoczynności jawnej z objawami klinicznymi T4 wynosi poniżej < 8 pg/ml, a w niedoczynności subklinicznej (utajonej) jest prawidłowe. W niedoczynności subklinicznej TSH jest niewiele podwyższone i mieści się w granicach 5,0–10,0 mIU/l.
Wysokie TSH – objawy
Objawy zbyt wysokiego stężenia TSH wynikają nie tyle z nieprawidłowego poziomu tego hormonu, co niedoczynności tarczycy. Dlatego samo wysokie TSH może nie dawać żadnych objawów. Jeśli niedoczynność trwa długo lub jest nasilona, daje o sobie znać na różne sposoby.
Możesz mieć wysokie stężenie TSH, jeśli:
- przybierasz na wadze, chociaż jesz tak jak zwykle,
- dokucza ci ciągle zmęczenie i senność,
- masz słabą kondycję włosów, skóry i paznokci (twoja skóra jest przesuszona),
- jest ci ciągle chłodno,
- masz niskie ciśnienie tętnicze,
- masz nieregularne miesiączki, brak owulacji lub brak miesiączek,
- nie możesz zajść w ciążę,
- doszło u ciebie do poronienia,
- często masz zaparcia,
- masz niskie libido,
- u mężczyzn występują również problemy z erekcją.
Jak obniżyć wysokie TSH?
Aby obniżyć wysokie TSH, należy zgłosić się do lekarza, który zleci badania i w razie potrzeby przepisze lewotyroksynę. Jest to lek będący syntetyczną formą tyroksyny – brakującego hormonu tarczycy, który należy uzupełniać.
Lewotyroskynę przyjmuje się na ogół do końca życia, codziennie 30-60 minut przed pierwszym posiłkiem. W ciągu kilku tygodniu udaje się obniżyć wysoki poziom TSH. Celem leczenia niedoczynności tarczycy jest na ogół osiągnięcie TSH w granicach między 0,5–2 mIU/l.
TSH – jak sprawdzić?
Poziom TSH jest łatwy do sprawdzenia. Wystarczy badanie krwi pobranej z żyły w zgięciu łokciowym najlepiej rano na czczo. Wyniki otrzymuje się tego samego dnia.
Do badania poziomu TSH nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Osoby, które przyjmują lewotyroksynę, czyli mają już zdiagnozowaną chorobę tarczycy, nie powinny tego dnia zażywać hormonu przed badaniem TSH.
Ograniczeniem badania TSH jest to, że nie wyjaśnia ono przyczyny nieprawidłowej pracy tarczycy. Dlaczego jeżeli masz wysokie TSH, lekarz najprawdopodobniej zleci dalsze badania w celu ustalenia źródła problemu.
Badania dodatkowe, które są zalecane w diagnostyce chorób tarczycy, to:
- oznaczenie hormonu tarczycy T4 ( określa nasilenie niedoczynności tarczycy),
- oznaczenie hormonu tarczycy T3,
- oznaczenie anty-TPO, czyli przeciwciał przeciwtarczycowych, których wysoki poziom jest charakterystyczny dla choroby Hashimoto,
- badanie USG tarczycy – może wykazać guzki tarczycy, na ogół są one jednak łagodne i wymagają jedynie regularnej kontroli.
Wysokie TSH w ciąży
Wysokie TSH w ciąży wymaga konsultacji lekarskiej i często również leczenia.
Niedoczynność tarczycy w ciąży stanowi zagrożenie dla dziecka i matki. Może przyczyniać się do poronienia, przedwczesnego porodu i nieprawidłowego rozwoju płodu. Tyroksyna wytwarzana przez organizm ciężarnej bierze udział w rozwoju układu nerwowego płodu do 20. tygodnia ciąży, dlatego niedobór hormonu tarczycy, o czym świadczy wysokie stężenie TSH, grozi spowolnieniem rozwoju umysłowego i fizycznego dziecka. Dlatego u kobiet ciężarnych wykonywane są rutynowe badania TSH.
W ciąży stężenia hormonów tarczycy ulegają istotnym zmianom, dlatego normy TSH są różne w zależności od trymestru:
- I trymestr ciąży: 0,009–3,18 mIU/l,
- II trymestr ciąży: 0,05–3,44 mIU/l,
- III trymestr ciąży: 0,11–3,53 mIU/l.
Kobiety, u których niedoczynność tarczycy rozpoznano w ciąży, a stężenie TSH przekracza 2,5 mIU/l, powinny mieć wykonane oznaczenie anty-TPO. Leczenie powinno dążyć do utrzymania TSH w dolnej połowie przedziału normy dla danego trymestru ciąży (albo < 2,5 mIU/l).
Czytaj także:
Brzuch tarczycowy – jak wygląda (zdjęcia) i jak go zlikwidować?
Objawy Hashimoto - jak rozpoznać przewlekłe zapalenie tarczycy?
Biopsja tarczycy – jak przebiega badanie i kto powinien je zrobić
Hashimoto a ciąża – jak planować i donosić ciążę z chorobą Hashimoto
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
