Cukrzyca - co warto o niej wiedzieć?

Wyróżniamy kilka rodzajów cukrzycy. Ich wspólną cechą jest „podwyższony cukier” czyli za duże stężenie glukozy we krwi. Czym jest spowodowane? Przyczyn jest kilka. Ogólnie rzecz biorąc, odpowiadają za to zaburzenia w produkcji insuliny lub jej nieprawidłowe działanie.

Czym jest insulina?

Insulina jest hormonem wytwarzanym w trzustce, przez tzw. komórki beta. Jest rozprowadzana wraz z krwią po całym organizmie. Powoduje m.in. to, że cząsteczki glukozy (które dostały się do organizmu z pożywieniem) przenikają z krwi do komórek wątroby, mięśni, tkanki tłuszczowej. Glukoza jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania komórek organizmu. Tak więc, gdy działanie insuliny jest zaburzone, glukoza nie może pełnić swojej funkcji wewnątrz komórek powyższych narządów, a pozostaje we krwi.

Insulina jest produkowana przez komórki beta w trzustce przez cały czas. Ale w momencie, gdy coś zjemy (szczególnie pokarm bogaty w cukry), krew staje się bogata w glukozę, a zapotrzebowanie na insulinę wzrasta. Gdy u zdrowego człowieka poziom glukozy we krwi rośnie, komórki beta są o tym „informowane” i, za pomocą specjalnych mechanizmów, indukują wydzielanie insuliny.

Skąd się bierze cukrzyca?

Wyróżniamy dwa główne typy cukrzycy oraz inne, mniej powszechne. Ta choroba metaboliczna może być dziedziczona, choć osoba, w której rodzinie obserwowano cukrzycę, nie musi być obarczona ryzykiem zachorowania. Jednakże w pewnych wypadkach, rozważa się zastosowanie środków prewencyjnych u osób spokrewnionych z diabetykami. Środkami takimi mogą być odpowiednie leki, ale najczęściej jest to po prostu stosowanie przemyślanej diety oraz walka z otyłością.

Polecamy: Często idą w parze: otyłość i cukrzyca

Cukrzyca typu I, zwana niegdyś insulinozależną lub cukrzycą młodzieńczą, dotyczy jedynie około 10% zachorowań. Jest spowodowana tym, że układ odpornościowy chorego nieprawidłowo reaguje na komórki beta i niszczy je. Produkcja insuliny jest wtedy zahamowana, a chory wymaga stałego dostarczania jej podskórnie. Choroba ta niesie bowiem niebezpieczeństwo powstania tzw. kwasicy ketonowej, w przypadku której konieczna jest interwencja lekarza.

Innymi nazwami cukrzycy typu II są „cukrzyca insulinoniezależna” i cukrzyca wieku dorosłego. Odpowiada za aż 90% przypadków cukrzycy. Trzustka wytwarza wtedy insulinę prawidłowo, lecz problem polega na nieodpowiedniej reakcji komórek na ten hormon. Czynnikami zwiększającymi ryzyko zapadnięcia na tę chorobę jest otyłość i nieprawidłowa dieta, a także dojrzały wiek. Nie bez znaczenia pozostają choroby trzustki i wątroby oraz niektóre lekarstwa i wpływy hormonalne. Leczenie tej choroby sprowadza się jedynie do stosowania diet i lekarstw, wstrzykiwanie insuliny zazwyczaj nie jest konieczne. Choroba niesie niewielkie ryzyko kwasicy ketonowej i zagrożenia dla życia.

Niekiedy obserwuje się inne typy cukrzycy – tzw. Mody, noworodkowa, cukrzyca powstała po uszkodzeniu trzustki.

Jakie zmiany w organizmie powoduje cukrzyca?

Jak wspomniano wcześniej, podstawowym objawem cukrzycy jest podwyższony poziom glukozy we krwi, na czczo lub po posiłku – zależnie od typu i przebiegu choroby. Stwierdza się również obecność cukru w moczu. Prowadzi to do takich objawów, jak np. wysychanie w ustach i pragnienie, a także zwiększone oddawanie moczu. Następstwem może być też swędzenie skóry i opóźnienie gojenia się ran, podwyższony apetyt (przy ogólnym osłabieniu) czy drżenie kończyn. Obecność cukru w moczu powoduje pewne problemy dróg moczowych. Praca układu nerwowego jest również zaburzona. Sprawia to odczuwanie specyficznego bólu lub pieczenia kończyn bądź uczucie „martwych stóp”. Nieuporanie się z tymi problemami może doprowadzić to tzw. stopy cukrzycowej, czyli m.in. poważnych owrzodzeń skóry kończyn dolnych.

Zobacz: Jak leczyć stopę cukrzycową?

Zmiany dotyczące naczyń krwionośnych obejmują głównie miażdżycę i stwardnienie tętniczek. Są one na tyle silne, że stanowią aż do 80% przyczyn zgonów wśród diabetyków. Nieprawidłowy dopływ krwi do siatkówki gałki ocznej również stanowi duży problem. Może dojść do obrzęków naczyń krwionośnych oka i wylewów krwi do siatkówki i ciała szklistego wypełniającego wnętrze gałki ocznej. Zdarza się też odklejenie się siatkówki od ściany gałki ocznej. To wszystko prowadzi do znacznego upośledzenia wzroku, co może się skumulować z dodatkowym powikłaniem – zaćmą cukrzycową.

Innymi dolegliwościami dotyczącymi cukrzycy mogą być zmiany w obrębie nerek, układu nerwowego (jak np. zapalenia nerwów) czy powiększenie wątroby. Ponadto obserwuje się zmiany w obrębie wysp trzustkowych, czyli w obrębie nagromadzonych komórek produkujących hormony, m.in. insulinę.

Nieleczona cukrzyca jest chorobą uciążliwą i niebezpieczną. Jednak współczesna medycyna potrafi skutecznie poprawiać komfort życia diabetyka. Warto się tym cieszyć i być świadomym dolegliwości, które dotykają aż co dwudziestego Polaka.

Czytaj: Powikłania cukrzycy - vademecum

Katarzyna Samelska

Źródła:
„Cukrzyca – co każdy pacjent wiedzieć powinien. Materiał szkoleniowy dla chorych na cukrzycę” Uniwersytet Jagielloński. Collegium Medium. Katedra i Klinika Chorób Metabolicznych
„Nauka o chorobach wewnętrznych” pod naczelną redakcją prof. Dr. Hab. Med. Tadeusz Orłowskiego. Witold Orłowski. PZWL 1989