Wyuczona bezradność
Model wyuczonej bezradności związany jest z nurtem poznawczym, który zakłada, że podstawową przyczyną depresji jest oczekiwanie chorego, że spotkają go nieprzyjemne doświadczenia, których nie można zapobiec. Powoduje to bierną postawę nawet wtedy, gdy sytuacji można uniknąć.
Wyuczona bezradność
Bezradność to przeżywanie braku możliwości wpływu na sytuację, np. zapobiegnięcia przykrym doświadczeniom. W wyniku silnego przeżycia złej sytuacji, której nie udało się uniknąć lub powtarzających się trudnych wydarzeń, ludzie i zwierzęta uczą się biernej postawy. Wyuczona bezradność powoduje bierną postawę także wtedy, gdy sytuacja nie jest nieunikniona.
Badania wykazały, że przewidywanie braku efektów działań może wywołać dwa typy bezradności:
• brak reakcji na wydarzenia z powodu ograniczenia motywacji do działania,
• utrudnione dostrzeganie zależności między zachowaniem a jego skutkami.
Polecamy: Rezygnacja z leczenia
Atrybuty bezradności
Człowiek doświadczający bezradności, szuka jej przyczyn. Przypisywanie bezradności określonym przyczynom to proces atrybucji przyczynowej.
Do uczenia się bezradności najbardziej przyczyniają się atrybucje wewnętrzne, stabilne i uogólnione (np. jestem głupi i beznadziejny).
Wychodzenie z wyuczonej bezradności
Terapia depresji, za której podstawę przyjmuje się wyuczoną bezradność, opiera się na terapii behawioralno-poznawczej. Lekarz specjalista może podjąć decyzję o równolegle prowadzonej farmakoterapii.
Polecamy: Jak sobie radzić z samotnością?
Jak wspierać?
W czasie terapii należy dostarczać wspieranej osobie okazji do doświadczania sukcesów, stopniowo, od drobnych po sukcesy w trudniejszych zadaniach. Uświadomienie sobie skuteczności własnego działania i zdolności do odnoszenia sukcesów czy radzenia sobie z trudnościami, są zachętą do zmiany postawy z biernej na aktywną.