Spis treści:
- Co to jest artretyzm?
- Objawy artretyzmu
- Przyczyny artretyzmu
- Artretyzm – jakie są metody leczenia?
- Jak zapobiegać artretyzmowi?
Co to jest artretyzm?
Artretyzm to potoczne określenie przewlekłych chorób stawów, objawiających się ich bólem i sztywnością. Takich schorzeń jest wiele. Do najpowszechniejszych należą choroba zwyrodnieniowa stawów oraz reumatoidalne zapalenie stawów.
Jednak prawidłowo artretyzm to tzw. dna moczanowa – choroba zapalna stawów wywołana odkładaniem się kryształków kwasu moczowego w płynie stawowym, chrząstce, kościach i innych strukturach w obrębie stawu lub okolicy stawu, a w rezultacie powstawaniem złogów. Z czasem dochodzi do zniszczenia chrząstek, ale też do zajęcia innych narządów, w tym nerek, oraz tkanek miękkich.
Artretyzm (dnę moczanową) rozpoznaje się u ok. 1-2% ludzi, zazwyczaj u osób w średnim wieku i starszych, częściej mężczyzn. Jest to najczęstsza choroba zapalna stawów u mężczyzn po 50. roku życia. Artretyzm może prowadzić do uszkodzenia narządu ruchu i niepełnosprawności.
Objawy artretyzmu
Objawy artretyzmu występują etapami. Początkowo dochodzi do ostrych napadów zapalenia stawów. Pierwszy atak choroby często dotyczy palucha stopy lub stawu łokciowego, jest nagły, zwykle pojawia się w nocy. Na wczesnym etapie objawy artretyzmu to:
- bardzo silny ból stawu, nasilający się przed kolejne godziny, trudny do wytrzymania,
- obrzęk stawu,
- zaczerwienienie i łuszczenie skóry nad stawem,
- niekiedy pojawiają się gorączka, dreszcze, złe samopoczucie.
Atak artretyzmu trwa od kilku lub kilkunastu dni. Między napadami dny przez pierwsze lata choroby chory nie odczuwa żadnych dolegliwości. Takie przerwy na początku choroby wynoszą od kilku do kilkunastu miesięcy. Ponadto we krwi może występować podwyższone stężenie kwasu moczowego, ale nie musi.
Z czasem kryształki kwasu moczowego odkładające się pod skórą tworzą charakterystyczne guzki, zwane guzkami dnawymi (tophi). Ich wielkość osiąga niekiedy rozmiary kurzego jaja. Mogą występować na małżowinach usznych, na dłoniach i stopach w okolicy stawów lub w innych miejscach.
fot. Guzki dnawe (tophi) w artretyzmie/Adobe Stock, chatuphot
fot. Guzki artretyczne na palcach dłoni/ Adobe Stock, Adul10
Po kilkunastu latach artretyzm przechodzi w postać przewlekłą, napady się nasilają, są częstsze i trwają dłużej, a stężenie kwasu moczowego jest stale podwyższone. Dochodzi do niszczenia struktur stawowych i kostnych, ścięgien i więzadeł oraz do zniekształcenia stawów. Artretyzm może prowadzić do niepełnosprawności.
Przyczyny artretyzmu. Co prowadzi do choroby?
Przyczyną artretyzmu jest zwiększone stężenie kwasu moczowego w organizmie (hiperurykemia) wskutek zwiększonej produkcji tego związku lub zaburzenia jego wydalania. Jest to wynikiem przede wszystkim genetycznej predyspozycji wpływającej na transportowanie kwasu moczowego w organizmie. Niektóre źródła podają inne czynniki, które również mogą wpływać na rozwój artretyzmu, to:
- dieta bogata w puryny (mięso i jego podroby, tłuste, wędzone ryby, owoce morza),
- choroby metaboliczne (otyłość, cukrzyca),
- niektóre choroby (np. nowotwory),
- przyjmowanie leków zwiększających poziom kwasu moczowego w organizmie (np. kwas acetylosalicylowy, czyli pot. aspiryna, leki moczopędne),
- odwodnienie,
- ciężkie choroby, takie jak nowotwory,
- nadużywanie alkoholu, zwłaszcza piwa i mocnych alkoholi.
Artretyzm – jakie są metody leczenia?
Leczenie artretyzmu opiera się na dwóch metodach: farmakologicznej i niefarmakologicznej. Zależy od etapu choroby. Przez cały okres jej trwania podstawowe znacznie ma odpowiedni styl życia (dieta ubogopurynowa, aktywność fizyczna, utrzymywanie prawidłowej masy ciała). Pacjent od pierwszego ataku powinien być pod opieką reumatologa.
W leczeniu farmakologicznym artretyzmu stosuje się głównie:
- kolchicynę (to lek działający szybko, ale powodujący często działania uboczne, np. w postaci biegunki, bólu brzucha, nudności i wymiotów; jego zadaniem jest hamowanie procesu zapalnego),
- glikokortykosteroidy (działają przeciwzapalnie),
- allopurinol, febuksostat (hamują produkcję kwasu moczowego),
- leki zwiększające wydalanie kwasu moczowego z organizmu.
Leczenie niefarmakologiczne artretyzmu polega na:
- właściwej diecie, polegającej na ograniczaniu produktów podnoszących stężenie kwasu moczowego,
- utrzymywaniu prawidłowej wagi,
- kontroli glukozy i cholesterolu,
- ograniczeniu spożywania alkoholu,
- odpowiednim nawodnieniu.
Co ważne, artretyzm powinien być leczony jak najwcześniej, a pacjent po diagnozie musi pilnować się do końca życia, ponieważ celem jest normowanie stężenia kwasu moczowego w organizmie, a dzięki temu zapobieganie odkładaniu się złogów i pogłębianiu dolegliwości.
Jak zapobiegać artretyzmowi?
Z racji tego, że artretyzm to choroba prowadząca do trwałych uszkodzeń stawów, ważne jest, aby jak najszybciej trafić pod opiekę lekarza i przestrzegać zasad dotyczących stylu życia. Pewne nawyki mogą ograniczyć napady choroby, to:
- unikanie stresu i nadmiernego wysiłku fizycznego,
- ograniczenie puryn w diecie (bogate w nie są mięso, szczególnie podroby, ale też tłuste, wędzone ryby, fasola, groch, brokuły, brukselka, szpinak, kalafior),
- ograniczanie spożycia alkoholu,
- unikanie urazów i, na ile to możliwe, zabiegów operacyjnych.
Dzięki przestrzeganiu tych zasad, zwłaszcza zastosowaniu diety ubogopurynowej, można ograniczyć liczbę napadów artretyzmu.
Czytaj także:
Stawy do naprawy – jak rozpoznać zwyrodnienie?
Dieta na chore stawy – co jeść, a czego unikać?
Zwyrodnienie stawów - przyczyny i objawy choroby, metody leczenia
Ciepło czy zimno. Co lepiej pomaga na ból stawów?
Ból stawów - reumatoidalne zapalenie stawów
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
