Wysypka w kształcie motyla na twarzy – co to za choroba i na czym polega leczenie?

fot. Adobe Stock, Alessandro Grandini

Spis treści:

1. Motyl na twarzy – wysypka policzkowa
2. Wysypka w kształcie motyla na twarzy – co to za choroba?
3. Motyl na twarzy – diagnostyka
4. Motyl na twarzy – jak się leczy?

Motyl na twarzy – wysypka policzkowa

Motyl na twarzy, inaczej wysypka policzkowa,  jest to rodzaj intensywnych, rumieniowych zmian skórnych, wypukłych lub płaskich, które są zlokalizowane na policzkach oraz na grzbiecie nosa, czasem też w mniejszym stopniu na czole. Wysypka w kształcie motyla na twarzy może świadczyć o różnych chorobach. Jest jednym z charakterystycznych objawów tocznia rumieniowatego układowego.

fot. Wysypka w kształcie motyla na twarzy / Adobe Stock, tomozina1

W zależności od przyczyny pojawia się i ustępuje, albo nasila się z czasem. Zmiany skórne mogą być bardziej widoczne po ekspozycji na światło słoneczne.

Przeczytaj też: Czerwone plamy na twarzy

Wysypka w kształcie motyla na twarzy – co to za choroba?

Wysypka w kształcie motyla na twarzy może świadczyć o kilku różnych chorobach. Najczęściej jest objawem tocznia rumieniowatego układowego (SLE). Jest to choroba autoimmunologiczna, która polega na nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego człowieka i wytwarzaniu przeciwciał skierowanych przeciwko własnym tkankom. „Ofiarami” tego ataku mogą paść różne narządy: stawy, skóra, nerki, płuca, serce albo mózg.

Wysypka w kształcie motyla na twarzy jest charakterystycznym objawem tocznia, ale nie zawsze występuje przy tej chorobie. Zmiany skórne mogą też rozwinąć się w innych miejscach na ciele. Pozostałe objawy tego schorzenia to np.:

• bóle stawów,
• obrzęk i sztywność stawów,
• gorączka,
• zmiana koloru palców rąk i nóg na białe lub sine pod wpływem zimna albo stresu,
• suchość oczu,
• duszność,
• ból głowy,
• ból w klatce piersiowej,
• zmęczenie,
• uszkodzenia narządów.

Toczeń jest niebezpieczny i może zagrażać życiu. 

Inne choroby, które również powodują wysypkę kształcie motyla na twarzy, to głównie:

• trądzik różowaty – jest to przewlekła zapalna choroba dermatologiczna, przypominająca trądzik, która rozwija się w postaci zmian skórnych na twarzy: nosie, policzkach, czole; szczyt zachorowań występuje w średnim wieku,
• róża – jest to zapalna choroba skóry obejmująca naczynia limfatyczne i górną warstwę skóry właściwej, której towarzyszy gorączka,
• zapalenie skórno-mięśniowe – jest to przewlekłe samoistne zapalenie mięśni i skóry bez jasnej przyczyny, często na podłożu zmian autoimmunologicznych,
• cellulitis (zapalenie tkanki łącznej) – jest to stan zapalny skóry i tkanki podskórnej, który objawia się bólem, obrzękiem, zaczerwienieniem i zwiększonym uciepleniem skóry; zwykle nie daje objawów ogólnoustrojowych, co odróżnia chorobę od bardzo podobnej róży,
• pelagra – inaczej rumień lombardzki; jest to choroba dermatologiczna spowodowana niedoborem witaminy B₃; występują: zapalenie skóry, otępienie, biegunka, nudności, zmęczenie, bóle i zawroty głowy.

Wysypka jak motyl na twarzy przy toczniu rumieniowatym – objawy

Wysypka w kształcie motyla może pojawić się kilka miesięcy lub nawet lat przed innymi objawami tocznia. Występuje na obu policzkach na całej szerokości twarzy oraz na grzbiecie nosa. Zmiany skórne są czerwone, wypukłe, mogą się łuszczyć, omijają fałdy nosowe. Mogą pojawić się samoistnie albo nasilić się po ekspozycji na promienie słoneczne. W przebiegu choroby zmiany mogą pojawić się także w innych miejscach na ciele, również w kształcie obrączek z przejaśnieniami w środku i w postaci tzw. rumienia krążkowego.

Motyl na twarzy – diagnostyka

W przypadku wystąpienia na twarzy wysypki w kształcie motyla należy udać się do lekarza POZ. Lekarz może skierować pacjenta do reumatologa lub immunologa – specjalistów, którzy zajmują się leczeniem tocznia rumieniowatego układowego. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym lepiej, dlatego ważne jest wykonanie właściwych badań. W tym celu lekarz może zlecić:

• oznaczenie przeciwciał przeciwjądrowych (np. ANA 1) – to badanie, które wykonuje się w ramach diagnostyki układowych chorób tkanki łącznej,
• oznaczenie przeciwciał antyfosfolipidowych,
• CRP i OB oraz inne badania w kierunku stanu zapalnego,
• morfologia krwi,
• badania czynności wątroby (AST, ALT),
• badanie wycinka skóry pod mikroskopem,
• badanie kreatyniny i moczu,
• inne badania, które służą do oceny stanu zdrowia, np. USG stawów. 

Toczeń jest chorobą trudną do rozpoznania, dlatego że objawy są niespecyficzne, a początek choroby często rozwija się podstępnie. 

Jeżeli lekarz podejrzewa inne przyczyny wysypki policzkowej, wtedy może zlecić inne badania diagnostyczne.

Motyl na twarzy – jak się leczy?

Leczenie wysypki w kształcie motyla na twarzy zależy od ustalonej przyczyny. Jeżeli jest nią toczeń, to terapia polega przede wszystkim na ochronie przeciwsłonecznej, przyjmowaniu glikokortykosteroidów, a także leków immunosupresyjnych lub innych w zależności od tego, w jakiej postaci choroba się rozwijała i jakie narządy dotknęła. 

W ramach leczenia wysypki w kształcie motyla na twarzy stosuje się najczęściej maści lub kremy z glikokortykosteroidami albo takrolimusem. Czasami konieczne jest przyjmowanie doustnie leków immunosupresyjnych ogólnoustrojowych. 

Jeśli przyczyną zmian skórnych na twarzy są inne niż toczeń choroby, leczenie może obejmować antybiotykoterapię albo  uzupełnianie niedoborów witamin. 

Skuteczność leczenia zależy od rodzaju choroby, która wywołała wysypkę oraz od jej zaawansowania. Prognozy zdrowotne w przypadku tocznia zależą od różnych czynników, w tym aktywności choroby.

Źródło:

Naji Rad S, Vashisht P. Malar Rash. [Updated 2023 Sep 4]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK555981/,

Dreizen S. The butterfly rash and the malar flush. What diseases do these signs reflect? Postgrad Med. 1991 Jan;89(1):225-8, 233-4. doi: 10.1080/00325481.1991.11700800.

Czytaj także:
Wysypka na twarzy - najczęstsze przyczyny, wysypka na twarzy u dziecka
Wysypka na tle nerwowym to częsty problem młodych kobiet. Jak wygląda i jak się ją leczy?
Jak wygląda wysypka alergiczna? Sposoby leczenia uczulenia na skórze

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!