Fot. Fotolia
Szacuje się, że celiakia, inaczej nazywana chorobą trzewną, dotyka co setnego Polaka. Jest ona rozpoznawana najczęściej pomiędzy 30. a 50. rokiem życia. Kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni. Istotne jest, że obecnie częstotliwość występowania choroby wzrasta, co wynika ze zwiększonego spożycia glutenu, zmiany nawyków żywieniowych i coraz skuteczniejszego diagnozowania.
Celiakia – trwała nietolerancja glutenu
Celiakia jest chorobą autoimmunologiczną o podłożu genetycznym. Polega na trwałej nietolerancji glutenu – białka zapasowego zawartego w zbożach (pszenicy, życie, jęczmieniu, owsie). Nie jest to schorzenie wieku dziecięcego, które ustępuje pod wpływem odpowiedniego leczenia. Celiakia jest chorobą przewlekłą i może ujawnić się w każdym okresie życia.
"U osób chorych, gluten działa toksycznie i powoduje zanik kosmyków jelita cienkiego, które odpowiedzialne są za przyswajanie substancji odżywczych z pożywienia. Co za tym idzie, dochodzi do zaburzeń wchłaniania, niedoborów składników odżywczych, niedożywienia i wyniszczania organizmu" – mówi dr Justyna Golińska-Krysztofiak, wykładowca Wyższej Szkoły Uni-Terra w Poznaniu.
Zobacz także: Jak znaleźć produkty bezglutenowe?
Objawy celiakii
Do symptomów zalicza się nie tylko biegunki i spadek wagi, lecz także m.in. zaburzenia układu nerwowego, moczowo-płciowego czy mięśniowo-szkieletowego. Pełnoobjawowy typ schorzenia najczęściej występuje u dzieci, kobiet w ciąży i osób starszych.
Do jego symptomów zalicza się bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, utratę masy ciała, zmiany uosobienia, a także objawy niedoborowe, np. anemię. U dzieci dochodzi dodatkowo do zaburzenia rozwoju.
W przypadku celiakii ubogoobjawowej pojawić się mogą afty, wrzodziejące zapalenie jamy ustnej, ciągłe zmęczenie, bóle głowy, zaburzenia neurologiczne, depresja, wczesna osteoporoza, bóle kostne i stawowe, problemy ze skórą, obniżona płodność, niedobory żelaza, podwyższony poziom cholesterolu, a także współistniejące choroby autoimmunologiczne.
Co ważne, choroba może przybrać również postać bezobjawową. – "W takim wypadku obraz jelita jest prawidłowy, natomiast we krwi obecne są charakterystyczne dla choroby przeciwciała. Do ujawnienia się choroby lub nasilenia jej symptomów może dojść w każdym momencie, na przykład pod wpływem ciąży, dojrzewania, infekcji, silnego stresu czy zabiegu chirurgicznego" – komentuje dr Justyna Golińska-Krysztofiak.
Zobacz także: Jaki alkohol można pić przy nietolerancji glutenu?
Rozpoznanie celiakii
"Do postawienia diagnozy konieczne są badania serologiczne krwi. Pozwalają one na wykrycie charakterystycznych dla choroby przeciwciał. Wykonuje się także biopsję jelita cienkiego, która pokazuje stopień zaniku kosmków. W niektórych przypadkach przeprowadza się również testy genetyczne" – mówi dr Justyna Golińska-Krysztofiak.
Nieleczona celiakia – powikłania
Nieleczona celiakia prowadzi do poważnych powikłań, m.in. takich jak:
- niedożywienie,
- osteoporoza,
- problemy z płodnością,
- poronienia,
- zaburzenia i choroby neurologiczne,
- pierwotna marskość wątroby,
- wzrost ryzyka wystąpienia raka przewodu pokarmowego.
Niezbędna dieta bezglutenowa
Obecnie jedyną skuteczną metodą leczenia choroby jest stosowanie ścisłej diety bezglutenowej. W wyniku długotrwałej diety może dojść do niedoborów składników odżywczych, dlatego też stosuje się także suplementację makroelementów, mikroelementów i witamin. Dieta bezglutenowa oznacza eliminację zbóż (pszenicy, żyta, jęczmienia, owsa, pszenżyta, orkiszu), a także ich przetworzonych postaci i stosowanie odpowiednich zamienników.
Do zamienników zalicza się m.in. ziemniaki, kukurydzę, ryż, grykę, proso, soję, soczewicę, fasolę i ich przetwory.
Co ważne, nawet najmniejsze odstępstwa od diety mogą prowadzić do braku poprawy, zaostrzenia się lub nawrotu objawów choroby. Jeśli dochodzi do silnego zaniku kosmków na pewien czas wprowadza się dodatkowo dietę bezlaktozową. Dzieje się tak, ponieważ wielu pacjentów nie toleruje również produktów mlecznych.
W związku z tym, że duża część chorych nie zdaje sobie sprawy ze swojego problemu lub nie ma pojęcia jak sobie z nim radzić bardzo ważne staje się ich edukowanie. – Między innymi dlatego też zorganizowaliśmy warsztaty „Zdrowe żywienie bez glutenu”. Podczas spotkania omawialiśmy problem celiakii, alergii na gluten, a także innych chorób, przy których zalecana jest dieta bezglutenowa. Poza częścią teoretyczną przygotowywaliśmy z uczestnikami potrawy bezglutenowe dla dzieci – mówi dr Justyna Golińska-Krysztofiak, wykładowca Wyższej Szkoły Uni-Terra w Poznaniu.
Źródło: Materiały prasowe LTM Communications
Zobacz także: Wskazówki dla chorych na celiakię
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
