Dążenie do ideału
Zdaniem S. Bordo, anoreksja jest wyrazem wpisania w ciało charakterystycznych dla współczesności „ideologicznych konstrukcji kobiecości”. Konstrukcje te (związane z tyranią diety i szczupłości) są homogenizujące i normalizujące – poddają kobiety presji, tak aby aspirowały do osiągnięcia jednego, standardowego modelu w zakresie posiadanego ciała.
W tym kontekście anoreksja stanowi przesadzoną, karykaturalną prezentację dominującej „mistyki ciała”, jest „tragiczną parodią” dzisiejszej konstrukcji kobiecości, psychopatologiczną krystalizacją aktualnych trendów kulturowych.
Pogoń za szczupłym ciałem
S. Bordo łączy więc obecną epidemię anoreksji ze wzrastającym naciskiem na konieczność posiadania przez kobiety szczupłej sylwetki. Pisze, że „ludzie z anoreksją nie tyle źle postrzegają swoje ciała, co zbyt dobrze uczą się dominujących standardów kulturowych odnośnie do tego, jak je postrzegać”.
Oczekiwania wobec kobiet
Zobacz też: Jakie są oczekiwania społeczne wobec kobiet?
Autorka odwołuje się do podobnych zjawisk występujących w XIX wieku. Typowa kobieta z tego okresu idealizowana była jako jednostka bierna, wrażliwa, kapryśna i żyjąca w świecie marzeń. Pojawiła się wówczas – jako „konkretyzacja kobiecej mistyki tego okresu” – osobowość histeryczna, z takimi cechami, jak: podatność na impresje, narcyzm i egocentryzm, niestabilność emocjonalna oraz aseksualność i oziębłość płciowa. Wszystkie te cechy stanowiły ekstremalne spełnienie oczekiwań kierowanych do kobiet tego okresu.
Potrzeba kontroli
S. Bordo pokazuje także ciekawą zbieżność między anoreksją a rozwijającą się coraz dynamiczniej kobiecą kulturystyką. Kulturystka wydaje się mieć całkowicie odmienne cele niż anorektyczka – rozbudowywanie ciała, a nie jego redukowanie. Jednak w obu przypadkach poczucie spełnienia związane jest z totalnym panowaniem nad ciałem. Ideologia kulturystyki wyprowadza kontrolę nad życiem z kontroli nad ciałem. Wynika to z przekonania, że człowiek jest odpowiedzialny za swoje ciało, przy czym dzięki wytrwałej pracy może pokonać wszystkie przeszkody na drodze do osiągnięcia ideału. Zarówno anorektyczki, jak i kulturystki próbują więc „dyktować naturze własny wybrany projekt ciała”. Obie te kategorie kobiet uosabiają dualistyczne podejście do umysłu i ciała, traktując to drugie jako plastyczny, poddający się transformacji obiekt – rzecz.
Kulturowe podłoże anoreksji
Również V. R. Shields kładzie nacisk na kulturowe podłoże anoreksji.
Uważa, że zaburzenia odżywiania są wyrazem zaakceptowania przez kobiety rygorystycznej dyscypliny, u źródeł której leży luka między propagowanym społecznie image’em ciała a własnym ciałem kobiet.
Anoreksja jest często logiczną konsekwencją oczekiwań rozpowszechnianych przez świat mody, kosmetyków i fitness, w którym „nikt nie jest zbyt szczupły, a bycie otyłym oznacza [życiową] porażkę”.
Zobacz też: Jak zwalczyć stres w życiu codziennym?
Fragment pochodzi z książki „Tożsamość, ciało i władza w kulturze instant” Zbyszko Melosika (Impuls, 2010). Publikacja za zgodą wydawcy. Bibliografia dostępna w redakcji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
