U zdrowiej dorosłej osoby tętno w trakcie spoczynku powinno być niższe niż 100 uderzeń serca na minutę. Wysoki puls może być wywołany przez stres, aktywność fizyczną albo gorączkę – jest to naturalne. Przyspieszony puls bywa też sygnałem poważnych problemów zdrowotnych, dlatego nie należy go bagatelizować.
Spis treści:
- Jaki jest prawidłowy puls?
- Czym grozi wysoki puls?
- Przyczyny wysokiego pulsu
- Objawy związane z wysokim pulsem
- Jak obniżyć puls?
- Jak leczy się wysoki puls?
- Wysoki puls – kiedy iść do lekarza?
Jaki jest prawidłowy puls?
Prawidłowy puls zależy od wieku oraz stanu zdrowia. Im osoba jest młodsza, tym tętno jest wyższe. Normy to:
- noworodki do 4. tygodnia życia – 100-205 uderzeń na minutę,
- niemowlę od 4. tygodnia do 1 roku – 100-180 uderzeń na minutę,
- dziecko 1-3 lat – 98-140 uderzeń na minutę,
- dziecko 3-5 lat – 80-120 uderzeń na minutę,
- dziecko 5-12 lat – 75-118 uderzeń na minutę,
- nastolatek 13-18 lat – 60-100 uderzeń na minutę,
- dorosły – 60-100 uderzeń na minutę.
Zdarza się, że tętno nie mieści się w prawidłowym zakresie.
Jak zmierzyć puls?
Jest kilka sposobów. Najbardziej tradycyjną metodą mierzenia pulsu jest przyłożenie palców do nadgarstka albo szyi, policzenie uderzeń (pulsowania tętnicy) w trakcie 10 sekund i pomnożenie uzyskanego wyniku przez 6. Można też użyć opaski na nadgarstek mierzącej tętno albo pulsoksymetru. W trakcie pomiaru ciśnieniomierzem też jest oceniana szybkość pracy serca.
Czym grozi wysoki puls?
Wysoki puls oznacza, że tętno przekracza 100 uderzeń serca na minutę. Zbyt szybka praca serca nazywana jest tachykardią. W rzadkich przypadkach nieleczony wysoki puls może powodować powikłania takie jak udar mózgu, migotanie przedsionków i inne arytmie lub zawał serca. Według badań podwyższone tętno wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju nadciśnienia oraz miażdżycy, a u osób z nadciśnieniem sprzyja poważnym chorobom sercowo-naczyniowym. Objawy związane z wysokim pulsem także mogą być groźne, np. omdlenia.
Na ogół wysoki puls nie powoduje żadnych objawów ani skutków zagrażających zdrowiu. Jeżeli tętno wzrasta podczas ćwiczeń, gorączki, stresu, jest to całkowicie normalne zjawisko. Puls powinien w krótkim czasie po ustaniu przyczyny wrócić do normy. Jeśli tak się dzieje, nie ma powodu do niepokoju.
Groźniejszy wydaje się być podwyższony puls przez długi czas w spoczynku, pojawiający się nagle bez uchwytnej przyczyny oraz nawracające epizody tachykardii.
Przyczyny wysokiego pulsu
Przyspieszona praca serca może wynikać z różnych przyczyn, zarówno pochodzących z serca (np. wady, choroby serca), jak i spoza tego narządu.
Wysoki puls mogą powodować:
- wysiłek fizyczny,
- infekcja lub gorączka,
- nadmiar kofeiny, alkohol, nikotyna,
- stres, lęk,
- utrata krwi,
- odwodnienie,
- niektóre leki i narkotyki,
- nadużywanie środków pobudzających,
- silny ból,
- nadczynność tarczycy,
- ciężkie krwawienie,
- bardzo niskie ciśnienie krwi,
- choroby płuc,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- niewydolność serca.
W każdej sytuacji, gdy organizm ma zwiększone zapotrzebowanie na tlen i inne związki, może pojawić się przyspieszona praca serca. Taka reakcja jest niezbędna, żeby dostarczyć całemu organizmowi tego, czego potrzebuje w danym momencie. Dlatego odczuwamy szybsze bicie serca, kiedy mamy gorączkę albo biegniemy.
Objawy związane z wysokim pulsem
Jeśli pojawia się nagłe wysokie tętno w trakcie spoczynku, powinno nas to skłonić do kontaktu z lekarzem. Szczególnie gdy problem utrzymuje się albo powtarza. Wysoki puls często nie powoduje żadnych objawów, ale mogą się czasami pojawić:
- zawroty głowy,
- omdlenia,
- poty,
- niepokój,
- uczucie kołatania serca,
- ból w klatce piersiowej,
- duszność,
- męczliwość.
Należy zgłosić się wtedy do lekarza.
Jak obniżyć za wysoki puls?
W niektórych sytuacjach puls można obniżyć samodzielnie. Może wystarczyć przyjęcie elektrolitów oraz ograniczenie kofeiny, alkoholu lub innych używek. Jeżeli przyspieszona praca serca ma związek ze stresem, to również warto ograniczyć używki, pić zioła o działaniu uspokajającym i zastosować techniki relaksacyjne. Można też zasięgnąć pomocy psychologa lub psychoterapeuty.
Gdy wysoki puls jest skutkiem choroby organizmu, jej leczenie powinno przyczynić się do unormowania pracy serca. Być może tachykardia wynika z przyjmowania leków. Zgłoszenie problemu lekarzowi może przyczynić się do zmiany przepisanych środków farmakologicznych i poprawy stanu zdrowia.
Przy odczuwaniu kołatania serca można zastosować dwie metody przywracające puls do normy. Jedną z nich jest technika Valsalvy. Polega ona na próbie wydmuchania powietrza przy jednoczesnym zatkaniu ust i nosa. Druga technika to zanurzenie twarzy w zimnej wodzie. Dzięki tej metodzie przekazywany jest impuls do nerwu błędnego i autonomicznego układu nerwowego, co powoduje spowolnienie pracy serca.
Więcej: Jak obniżyć puls?
Jak leczy się wysoki puls?
W przypadku trafienia do szpitala ze zbyt wysokim pulsem pomoc może polegać na podaniu leków spowalniających tętno (beta-blokery) i przywracających normalny rytm serca. W skrajnych przypadkach konieczne może być wykonanie kardiowersji, czyli zabiegu polegającego na przesłaniu krótkotrwałych impulsów elektrycznych przywracających prawidłową pracę serca.
Kiedy zgłosić się do lekarza z wysokim pulsem?
Do specjalisty zawsze warto zgłosić się wtedy, gdy przyspieszona praca serca nas niepokoi, powtarza się lub nie ustaje. Lekarz może nam zlecić badania, które wskażą na przyczynę problemu.
Pomocy medycznej należy szukać wtedy, gdy pojawiają się alarmujące objawy, np. duszność, osłabienie, zawroty głowy, poty, uczucie utraty kontaktu z rzeczywistością, omdlenie, ból lub dziwne uczucie w klatce piersiowej czy męczliwość.
Wizyta jest wskazana również wtedy, gdy została wcześniej zdiagnozowana choroba układu krążenia. Niepokojące jest przyspieszanie pulsu nagle w trakcie spoczynku. To również warto zgłosić lekarzowi.
Źródła:
Palatini P, Julius S. Elevated heart rate: a major risk factor for cardiovascular disease. Clin Exp Hypertens. 2004 Oct-Nov;26(7-8):637-44. doi: 10.1081/ceh-200031959,
Perret-Guillaume C, Joly L, Benetos A. Heart rate as a risk factor for cardiovascular disease. Prog Cardiovasc Dis. 2009 Jul-Aug;52(1):6-10. doi: 10.1016/j.pcad.2009.05.003,
Desai DS, Hajouli S. Arrhythmias. [Updated 2022 Jun 11]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558923/.
Czytaj także:
Jak uspokoić kołatanie serca? Możliwe przyczyny i sposoby leczenia
Prawidłowe tętno – przykładowe tętno po wysiłku, spoczynkowe, maksymalne, norma tętna
Jaki jest idealny puls do ćwiczeń? Oblicz go krok po kroku
Tętno biegacza - jakie powinno być tętno podczas biegu?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
