Definicja anafilaksji
Pod tą tajemniczo brzmiącą nazwą kryje się jeden z rodzajów reakcji alergicznej. Anafilaksja, zwana także reakcją anafilaktyczną oznacza tzw. typ natychmiastowy (typ I) nadwrażliwości. Jak sama nazwa wskazuje, objawy anafilaksji pojawiają się z reguły bezpośrednio lub w krótkim czasie po kontakcie z czynnikiem (lekiem, składnikiem pokarmu, jadem owada), który wcześniej był dobrze tolerowany. Objawy anafilaksji bywają różnie nasilone, niekiedy narastają gwałtownie i nieleczone mogą prowadzić do śmierci.
O anafilaksji wiedziano już dawno temu
Zjawisko anafilaksji zostało odkryte na początku XX wieku, kiedy to Albert I, Książę Monako zaprosił na swój jacht dwójkę francuskich naukowców- Paula Portiera i Charlesa Richeta. Ich zadaniem było opracowanie ochrony przed jadem meduzy dla osób kąpiących się w morzu. Portier i Richet rozpoczęli eksperymenty nad uodpornieniem psów. Okazało się, że przy powtórnym podaniu niewielkiej ilości jadu zwierzęta miały problemy z oddychaniem i w krótkim czasie umierały. Badacze uzyskali efekt odwrotny do zamierzonego i tak też go nazwali- anafilaksja, co można przetłumaczyć jako „odwrotna ochrona”.
Polecamy: Jaskie są typowe objawy anafilaksji?
Czy możemy przewidzieć wystąpienie anafilaksji?
Powyższa historia doskonale pokazuje istotę anafilaksji. Do reakcji anafilaktycznej dochodzi zawsze przy kolejnym (a nigdy przy pierwszym) zetknięciu z uczulającą substancją (zwaną alergenem, lub szerzej- antygenem). Z kolei ten pierwszy kontakt, choć nie daje żadnych objawów, jest niezmiernie ważny, ponieważ prowadzi do uczulenia, czy też uwrażliwienia na dany alergen. Wówczas zostają pobudzone komórki układu odpornościowego biorące udział w tzw. odpowiedzi IgE zależnej, leżącej u postaw różnych typów alergii. Komórki te to głównie komórki tuczne(zwane również mastocytami) i bazofile.
Po pierwszym kontakcie z alergenem gromadzą one na swojej powierzchni przeciwciała IgE rozpoznające jego cząsteczkę. Gdy taka uczulona komórka tuczna spotka dany antygen po raz kolejny , natychmiast uwolni ze swojego wnętrza substancje określane też jako mediatory. Jedną z najważniejszych substancji wydzielanych w czasie tej reakcji jest histamina. Masywny wyrzut histaminy i innych mediatorów jest odpowiedzialny za typowe objawy takie jak świąd, obrzęk, spadek ciśnienia tętniczego czy duszność. Anafilaksja to nie tylko uwolnienie zawartych w komórkach mediatorów, ale także wytwarzanie substancji podtrzymujących stan zapalny, np. prostaglandyn. To właśnie te substancje są odpowiedzialne za występującą u niektórych osób, pojawiającą się w ciągu 5-32 godzin, drugą fazę anafilaksji.
Zobacz też: Jak postępować w przypadku anafilaksji?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
