Choroba Alzheimera jest chorobą zwyrodnieniową mózgu (nie pojawia się na skutek narastania zmian miażdżycowych naczyń mózgowych!). Polega ona na zaniku komórek nerwowych i ich połączeń, który jest spowodowany odkładaniem się w tkance mózgowej białek o patologicznej strukturze (betaamyloidu, białka tau i alfasynukleiny). Choroba ta przejawia się otępieniem – chory przestaje interesować się otoczeniem, traci pamięć, poczucie czasu i miejsca. Występują zaburzenia zachowania i niemożność prawidłowego funkcjonowania w codziennym życiu.
Ile osób choruje na Alzheimera?
Liczbę osób z chorobą Alzheimera na świecie ocenia się na 15-21 milionów. Ekstrapolując wyniki różnych badań epidemiologicznych, w tym polskich, szacuje się, że w naszym kraju różne postacie otępienia dotyczą około 500 tysięcy osób, w tym połowę tej liczby zajmuje otępienie typu Alzheimera. Przewiduje się, że liczba osób z otępieniem, w wybranych 29 rozwiniętych krajach, wzrośnie w roku 2025 (w porównaniu z rokiem 1980) o kilkadziesiąt do kilkuset procent.
Ogólna zasada mówi, że zachorowalność na Alzheimera podwaja się mniej więcej w okresach co 5 lat u osób pomiędzy 65. a 85. rokiem życia (Ritchie 2002). Dla ludzi, którzy przekroczyli 85. rok życia zasada ta już nie obowiązuje.
Jak się rozpoznaje chorobę Alzheimera?
Nie jest możliwe, pewne, przyżyciowe rozpoznanie tej choroby, ponieważ jak dotąd nie znaleziono substancji lub czynnika biologicznego (markera) choroby Alzheimera. Pewne rozpoznanie można postawić wyłącznie na podstawie badania sekcyjnego. Ogólne kryteria rozpoznawcze choroby Alzheimera zawarte są w czterech punktach:
- spełnione kryteria zespołu otępiennego (zespół psychopatologiczny spowodowany chorobą mózgu, zwykle o charakterze przewlekłym lub postępującym, w którym zaburzone są wyższe czynności korowe, takie jak: pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, zdolność uczenia się, język i ocena; świadomość przeważnie nie jest zaburzona; wymagane jest utrzymywanie się tych objawów co najmniej przez 6 miesięcy;
- podstępny początek z powolnym pogarszaniem się stanu pacjenta;
- brak objawów klinicznych i wyników innych badań, które wskazywałyby na możliwość wystąpienia otępienia, jako rezultatu innych chorób układowych lub chorób mózgu;
- brak nagłego, udarowego początku lub objawów uszkodzenia ogniskowego ośrodkowego układu nerwowego.
Do tej pory nie udało się określić w pełni wiarygodnego swoistego markera lub wypracować testu pozwalającego na rozpoznanie choroby Alzheimera w stadium bezobjawowym oraz różnicowanie jej z objawami fizjologicznego starzenia. Prowadzone są liczne badania naukowe, w tym genetyczne, celem opracowania takiego markera.
Warto wiedzieć: Jakie są typowe objawy choroby Alzheimera?
Jakie metody diagnostyczne stosuje się w chorobie Alzheimera?
Każdy pacjent z zespołem otępiennym powinien mieć wykonane podstawowe badania biochemiczne krwi, w tym m.in. oznaczenie stężenia witaminy B12, kwasu foliowego, hormonów tarczycy. Służy to wykluczeniu lub potwierdzeniu czynników etiologicznych innych niż proces pierwotnie zwyrodnieniowy.
Stwierdzenie w badaniach obrazowych (tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny) zaniku mózgu nie wystarczy do rozpoznania choroby Alzheimera. Badania te są jednak niezbędne w pierwszym okresie diagnozowania do wykluczenia guza mózgu, przewlekłego krwiaka, wodogłowia normotensyjnego i innych chorób ośrodkowego układu nerwowego.
Wiadomo, że najwcześniejsze zmiany patologiczne w chorobie Alzheimera zlokalizowane są w płacie skroniowym. Zanik struktur płata skroniowego dotyczy zwłaszcza jego powierzchni przyśrodkowej: hipokampu, ciała migdałowatego i zakrętu przyhipokampowego.
Obecnie uważa się, że tylko badanie rezonansem magnetycznym może być przydatne, w pewnym stopniu, w ocenie objętości układu hipokampalnego. Służy ono także ocenie zaników płatów czołowych, a przede wszystkim – zmian naczyniopochodnych w strukturach podkorowych, istocie białej i korze nowej.
Badania neuroobrazowe czynnościowe, takie jak funkcjonalny rezonans magnetyczny, SPECT i PET, wydają się być użyteczne w różnicowaniu wczesnych faz otępienia. Za pomocą SPECT oznacza się szybkość przepływu przez naczynia mózgowe w różnych obszarach mózgu, a PET pozwala na obrazowanie zużycia glukozy przez mózg. Typową lokalizacją najwcześniejszych deficytów przepływu dla choroby Alzheimera jest okolica ciemieniowoskroniowa.
Spektroskopia rezonansu magnetycznego odgrywa pewną rolę w diagnostyce wczesnych form otępienia. Pozwala ona określić stopień zaniku neuronów i szybkość narastania glejozy mózgu na podstawie przesunięć w zawartości metabolitów, przekaźników i enzymów mózgowych.
Obecnie prowadzone są liczne badania nad metodami określania przyżyciowo liczby patologicznych złogów betaamyloidu i neuronów z cechami zwyrodnienia neurofibrylarnego.
Polecamy: Mam demencję – czy to choroba Alzheimera?
Opracowali członkowie Polskiego Towarzystwa Alzheimerowskiego w składzie: prof. dr hab. med. Maria Barcikowska, prof. dr hab. med. Andrzej Szczudlik, prof. dr hab. med. Grzegorz Opala, prof. dr hab. med. Tadeusz Parnowski, prof. dr hab. Jacek Kuźnicki, dr hab. med. Tomasz Gabryelewicz/ udostępnione przez D&D Communication/ mk
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
