Spis treści:
- Indeks płynu owodniowego – co to jest?
- Indeks płynu owodniowego – interpretacja wyników
- Przyczyny niskiego poziomu płynu owodniowego
- Niski poziom płynu owodniowego - zagrożenia
- Przyczyny wysokiego poziomu płynu owodniowego
- Wysoki poziom płynu owodniowego - zagrożenia
Indeks płynu owodniowego – co to jest?
Indeks płynu owodniowego (ang. amniotic fluid index, AFI) jest jednym ze wskaźników służących do oceny ilości płynu owodniowego w ciąży podczas badania ultrasonograficznego (USG). Wynik wyrażany jest w centymetrach.
Płyn owodniowy, nazywany również wodami płodowymi, to płyn znajdujący się w worku owodniowym, otaczający płód. Ma wiele ważnych funkcji, jak amortyzacja, ochrona przed bakteriami, wymiana składników odżywczych, wody i innych związków między płodem a matką. Odpłynięcie płynu owodniowego jest typowym objawem porodu.
Indeks płynu owodniowego – interpretacja wyników
Nieprawidłowy indeks płynu owodniowego może wskazywać na dwa stany: małowodzie lub wielowodzie.
- Prawidłowy indeks płynu owodniowego AFI wynosi 8-18 cm.
- AFI < 5 cm – małowodzie, czyli za niski poziom wód płodowych,
- AFI > 25 – wielowodzie, czyli za wysoki poziom wód płodowych.
Pozostałe wartości (np. AFI 5-8 cm) uznawane są za graniczne.
W każdym przypadku, gdy lekarz prowadzący ciążę odnotuje nieprawidłowy indeks płynu owodniowego, ciężarna powinna być skierowana do ośrodka o odpowiednim stopniu referencyjności i poddana dalszej diagnostyce.
W przypadku osiągnięcia wartości granicznych AFI badanie powinno być powtarzane 2 razy w tygodniu, a objętość wód płodowych - monitorowana.
Jak często lekarze obserwują nieprawidłowy indeks płynu owodniowego? Badanie z udziałem 497 kobiet ciężarnych przeprowadzone w Arabii Saudyjskiej wykazało, że wielowodzie występowało u 2,8% kobiet, a małowodzie u 11,7% kobiet. Nie są to więc bardzo rzadkie przypadki.
Głównymi czynnikami powodującymi nieprawidłową objętość płynu owodniowego były według badania cukrzyca i cukrzyca ciężarnych.
Znanych jest jednak więcej powodów nieprawidłowego AFI, czasami nie udaje się ustalić przyczyny.
Przyczyny niskiego poziomu płynu owodniowego
Niski poziom płynu owodniowego pojawia się wskutek:
- przedwczesnego pęknięcia błon płodowych,
- blokady dróg moczowych płodu i zmniejszonego wydalania moczu,
- obumarcia płodu,
- inwazyjnych zabiegów prenatalnych,
- wewnątrzmacicznego zahamowania wzrostu,
- innych wad wodzonych.
Czym grozi niski poziom płynu owodniowego?
Odpowiednia ilość wód płodowych jest konieczna, aby dziecko mogło prawidłowo się rozwijać. Niski poziom płynu sprawia, że ruchy płodu są ograniczone, zakłócony jest prawidłowy wzrost i rozwój, co czasami zagraża nawet życiu dziecka.
To, jakie będę konsekwencje zbyt niskiego indeksu płynu owodniowego, zależy m.in. od etapu ciąży.
W I trymestrze niski AFI występuje bardzo rzadko i źle rokuje, dlatego często podejmowana jest decyzja o aborcji.
W II trymestrze może być różnie. W części przypadków rokowanie jest dobre, ale zdarza się, że dziecka nie da się uratować. Jeśli małowodzie występuje przez długi czas, może dojść w tym czasie do hipoplazji płuc, deformacji lub przykurczy kończyn.
W III trymestrze często nie udaje się znaleźć przyczyny niskiego indeksu płynu owodniowego. Konsekwencjami mogą być indukcja porodu, cięcie cesarskie.
Przyczyny wysokiego poziomu płynu owodniowego
Ilość płynu owodniowego rośnie wraz z rozwojem ciąży aż do 34. tygodnia. Po tym czasie może się zmniejszać. Jednak u niektórych kobiet indeks płynu owodniowego wynosi powyżej 25 cm, co uznawane jest za wynik nieprawidłowy.
Zbyt wysoki poziom wód płodowych pojawia się wskutek np.:
- cukrzycy ciążowej,
- niewydolności serca płodu,
- zaburzeń połykania u płodu,
- infekcji wrodzonej.
Płód w trakcie ciąży cały czas połyka płyn owodniowy, następnie oddaje mocz i wytwarza w ten sposób płyn (mocz jest głównym składnikiem płynu owodniowego). Jeśli nie dochodzi do połykania wystarczającej ilości płynu, zaczyna być go za dużo.
Przyczynami mogą być wady przewodu pokarmowego, neurologiczne lub wady anatomiczne w klatce piersiowej dziecka. Innym możliwym powodem jest cukrzyca matki, która prowadzi do rozwoju wielomoczu u płodu.
Zdarza się też, że nie można wyjaśnić przyczyny wysokiego indeksu płynu owodniowego. Mówi się wówczas o idiopatycznym wielowodziu.
Czym grozi wysoki poziom płynu owodniowego?
Wysoki poziom płynu owodniowego może powodować m.in.:
- poród przedwczesny,
- przerwanie łożyska,
- nieprawidłowe ułożenie płodu,
- makrosomię,
- wypadanie pępowiny,
- upośledzenie układu oddechowego matki.
Źródła:
H. Bakhsh, Amniotic fluid disorders and the effects on prenatal outcome: a retrospective cohort study, doi.org/10.1186/s12884-021-03549-3,
A. Ghidini i inni, Objętość płynu owodniowego – kiedy i jakie działania należy podjąć?, Ginekologia po Dyplomie, 2014/04,
M. Lord, Amniotic Fluid Index, www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK441881.
Czytaj także:
Koronawirus a ciąża. Najważniejsze fakty o COVID-19 w ciąży
TSH w ciąży: norma, postępowanie na podstawie prawdziwej historii
Hemoroidy w ciąży i po porodzie: co to jest, leczenie, maści, czopki
Niedoczynność tarczycy w ciąży - jak urodzić zdrowe dziecko?
Zapalenie pęcherza w ciąży – objawy, przyczyny i leczenie
Paracetamol w ciąży - jaka jest bezpieczna dawka
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
