Mechanizm i przyczyny powstawania odmy opłucnowej
Płuca otoczone są opłucną to znaczy błoną, która stanowi ochronę narządu. Opłucna składa się z dwóch blaszek, między którymi znajduje się przestrzeń potencjalna, w warunkach normalnych wypełniona jedynie śladowa ilością płynu. W stanach patologicznych przestrzeń ta może się wypełnić nadmierną ilością płynu lub powietrza i wówczas mamy do czynienia z tak zwaną odmą opłucnową. Odma występuje w każdym wieku, częściej u mężczyzn.
Najczęstszą postacią odmy jest odma samoistna a głównym czynnikiem ryzyka jej powstania jest palenie tytoniu. Inne przyczyny to uraz klatki piersiowej lub zabiegi diagnostyczne czy lecznicze wykonywane w obrębie klatki piersiowej, jak biopsja płuca, zakładanie cewnika do żyły podobojczykowej lub szyjnej, mechaniczna wentylacja płuc. Powietrze może dostać się do jamy opłucnowej dwiema drogami: od wewnątrz - wskutek uszkodzenia płuc lub z zewnątrz w wyniku urazu ściany klatki piersiowej. Powietrze obecne w opłucnej uciska płuco, co doprowadza do zmniejszenia powierzchni wymiany gazowej i pogorszenia wentylacji.
Zobacz też: Czy grozi Ci rak płuca?
Podział
Istnieje kilka podziałów odmy. Biorąc pod uwagę przyczynę wyróżnia się odmę:
- samoistną – powstałą w wyniku pęknięcia pęcherza rozdemowego lub pęcherzyków płucnych położonych podopłucnowo u osób bez poprzedzających objawów choroby płuc (tzw. odma pierwotna) lub w przebiegu współistniejącej choroby płuc, np. POChP, ropień płuca, gruźlica, zapalenie płuc, rak płuca;
- pourazowa;
- jatrogenna – w wyniku działań medycznych.
Ze względu na mechanizm powstania wyróżnia się odmę:
- zamkniętą – gdy jednorazowo dostaje się do jamy opłucnej powietrze i dochodzi do zamknięcia otworu wlotowego, zwykle jest ona nieduża i samoistnie się wchłania;
- otwarta – w zależności od fazy oddechowej powietrze dostaje się do jamy opłucnej i tą samą drogą z niej wydostaje;
- prężna inaczej wentylowa – powietrze ma tylko ruch jednokierunkowy, to znaczy podczas każdego wdechu dostaje się do jamy opłucnej, ale już się z niej nie wydostaje, narastając stopniowo.
Ze względu na wielkość dzieli się odmę na małą i dużą.
Odma prężna
Najgroźniejszą formą odmy jest odma prężna, bowiem powietrze stale się przedostaje do jamy opłucnowej podczas każdego wdechu, ilość powietrza stopniowo się zwiększa. Powoduje to uciśnięcie płuca po jednej i drugiej stronie, ucisk dużych naczyń żylnych, zaburzenia hemodynamiczne serca. Może wystąpić nagłe zatrzymanie krążenia. Jest to stan zagrożenia życia, wymagający niezwłocznej interwencji.
Objawy
Najczęstsze objawy odmy opłucnowej to ból w klatce piersiowej, nasilający się przy oddychaniu, duszność i kaszel. Odmie prężnej towarzyszy gwałtowna duszność, spadek ciśnienia tętniczego, sinica, przyspieszony oddech, tachykardia. Lekarz w trackie badania pacjenta może stwierdzić wzmożony odgłos opukowy a osłuchowo ściszony szmer pęcherzykowy po stronie odmy.
Zobacz też: Co jest przyczyną rozedmy płuc?
Badania dodatkowe
RTG klatki piersiowej obrazuje powietrze w jamie opłucnowej, przy masywnej odmie widoczne jest ponadto przesunięcie śródpiersia na stronę przeciwną.
Leczenie
Leczenie zależy od typu odmy i jej wielkości. W każdym przypadku podaje się tlen. Odma prężna wymaga niezwłocznego odbarczenia, poprzez nakłucie jamy opłucnowej przez ścianę klatki piersiowej. Obserwację, leczenie spoczynkowe i tlenoterapię stosuje się u pacjentów z małą zamkniętą odmą i z niewielkimi objawami przedmiotowymi. Większe i objawowe odmy wymagają leczenia za pomocą drenażu a w przypadku nawracającej odmy należy rozważyć leczenie operacyjne.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
