Choroby układu pokarmowego są w dalszym ciągu poważnym problemem terapeutycznym z racji częstości występowania i uciążliwości leczenia. Jak wynika z badań psychosomatycznych, cechy osobowości, czynniki emocjonalne i stopień odczuwanego stresu odgrywają znaczącą rolę w rozwoju zaburzeń żołądkowo-jelitowych.
Wrażliwość przewodu pokarmowego, jego funkcji i motoryki na zakłócenia emocjonalne i stresory środowiskowe została dokładnie poznana, odkąd dokonano najwcześniejszych medycznych obserwacji i badań.
Mimo licznych dowodów potwierdzających znaczenie czynników psychologicznych w pojawieniu się chorób żołądkowo-jelitowych, rola psychiatry i psychologa ograniczona jest do terapii wspierającej lub do konsultacji i jest wciąż niedoceniana w całościowym procesie leczenia.
Czynnościowe zaburzenia układu pokarmowego – co to takiego?
Czynniki psychologiczne odgrywają szczególną rolę w etiopatogenezie czynnościowych zaburzeń układu pokarmowego definiowanych jako zespół dolegliwości z przewodu pokarmowego, u podłoża których nie stwierdza się organicznych i biochemicznych nieprawidłowości. Oznacza to, że pacjent jest zdrowy, a objawy wywołują jedynie czynniki psychogenne.
Termin „choroba czynnościowa” zastąpiony został dawniej używanym określeniem „nerwica przewodu pokarmowego”. Obecnie najczęściej diagnozowanymi funkcjonalnymi zaburzeniami układu pokarmowego są: zespół jelita nadwrażliwego i dyspepsja (niestrawność) czynnościowa.
Ponadto do oddziałów gastroenterologicznych zgłaszają się pacjenci z chorobami czynnościowymi przełyku, na które składają się m.in. zgaga, ból w klatce piersiowej i dysfagia (zaburzenia przełykania), a także czynnościowymi bólami brzucha.
Zobacz także: Jak rozpoznaje się zespół jelita drażliwego?
Leczenie czynnościowych zaburzeń układu pokarmowego
W leczeniu czynnościowych zaburzeń układu pokarmowego bardzo często stosuje się psychoterapię. Należy pamiętać, iż mimo braku somatycznego podłoża tych dysfunkcji, nie można ich bagatelizować pamiętając o subiektywnym cierpieniu chorego.
Co ciekawe pacjenci z czynnościowymi zaburzeniami układu pokarmowego mają niską motywację do podjęcia psychoterapii, na co wpływ mogą mieć przede wszystkim uwarunkowania osobowościowe tych pacjentów, niezależnie od nasilenia objawów somatycznych.
Najczęstsze stany prowadzące do zaburzeń układu pokarmowego to stany lękowe, przewlekły stres, tłumienie urazów wczesnodziecięcych, tłumienie emocji.
Jak stany lękowe mogą wpływać na nasz układ pokarmowy?
Do somatycznych przejawów stanów lękowych w obrębie układu pokarmowego zalicza się: zgagę i pieczenie w przełyku, nadmierne ślinienie, suchość jamy ustnej, nudności i wymioty, zaburzenia wydzielania żołądka i dwunastnicy, stany spastyczne przełyku, żołądka i jelit, bóle brzucha, dyskinezy pęcherzyka żółciowego, wzdęcia, biegunki, zaparcia, czynnościowe zaburzenia motoryki, nadmierne łaknienie i otyłość, brak apetytu i spadek masy ciała, nietolerancję pokarmową, problemy w przełykaniem, uczucie ciężaru i dyskomfortu w jamie brzusznej.
Warto wiedzieć: Co to jest zespół krótkiego jelita?
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Podstawy Psychologii. Podręcznik dla studentów medycyny i kierunków medycznych”; pod red. M. Talarowskiej, Antoniego Florkowskiego, Piotra Gałeckiego; rozdział 16. „Psychologiczne uwarunkowania wybranych chorób somatycznych”, Agata Orzechowska.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
