Kto stwierdza zgon?
Ustalanie zgonu dzisiaj odbywa się z dwóch trybach, zależnie od celu, jakiemu ma służyć: dla celów doraźnych – najczęściej przez lekarzy pogotowia ratunkowego lub lekarzy na oddziałach szpitalnych, dla celów transplantacji – przez komisje ustalania śmierci pnia mózgu.
Ustalanie zgonu dla celów doraźnych (np. przez lekarzy pogotowia ratunkowego) opiera się na stwierdzeniu w ciele pacjenta pewnych znamion śmierci: stężenia pośmiertnego i plam opadowych.
Stwierdzenie zgonu przez pogotowie ratunkowe
W praktyce pogotowia ratunkowego wygląda to następująco. Po przybyciu do pacjenta lekarz stwierdza brak czynności krążenia i oddechowej – przystępuje natychmiast do akcji reanimacyjnej. Jeżeli akcja jest nieskuteczna, najczęściej pod koniec jej trwania pojawiają się znamiona śmierci. Druga możliwość jest taka, że po przybyciu do pacjenta lekarz stwierdza już obecność znamion śmierci – prowadzenie akcji reanimacyjnej w tej sytuacji nie ma więc sensu. Jednak czasem lekarz robi to ze względu na rodzinę pacjenta, aby pokazać, że zrobiono wszystko, co w tej sytuacji można było zrobić.
Zobacz też: Jakie badania należy wykonać przed operacją?
Stwierdzenie zgonu dla celów transplantacji
Ustalanie zgonu dla celów transplantacji odbywa się przez komisje ustalania śmierci pnia mózgu złożoną z 3 lekarzy. Określone są bardzo dokładnie „Kryteria i sposób stwierdzenia nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia” z Obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 9 sierpnia 2010 r.
Procedura ustalenia nieodwracalnego zatrzymania krążenia dla potrzeb pobrania narządów wygląda następująco. Zbiera się 3-osobowa komisja lekarzy wybranych spośród specjalistów z następujących dziedzin medycyny: anestezjologii i intensywnej terapii, medycyny ratunkowej, kardiologii, kardiologii dziecięcej lub chorób wewnętrznych. Opinię tę wyraża się przez złożenie własnoręcznego podpisu pod protokołem.
Lekarze trzykrotnie w różnych odstępach czasowych sprawdzają funkcje życiowe i stan układu neurologicznego poprzez badanie reakcji źrenic na światło, odruchu rogówkowego, odruchu oczno-głowowego, reakcji na bodźce bólowe, czynności oddechowej. Określa się, że okres nieskutecznej resuscytacji musi trwać co najmniej 20 minut u dorosłych albo co najmniej 45 minut u dzieci do lat 29. Konieczny jest także co najmniej 5-minutowy okres obserwacji po zakończeniu resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
Bezpieczny zgon
Powyższy przepis daje nam pogląd, jak dokładna i skomplikowana jest obecnie procedura stwierdzania zgonu. Ma to zapewnić uniknięcie pomyłek oraz stworzyć bezpieczeństwo działania lekarzy dokonujących przeszczepów narządów. Często w sposób zamienny używa się określeń: stwierdzenie zgonu człowieka i uznanie za zmarłego. Należy wyjaśnić, że są to zupełnie dwie różne rzeczy, związane z różnymi decyzjami: lekarza i prawnika.
Stwierdzenie zgonu to decyzja podejmowana przez lekarza w konsekwencji przeprowadzenia odpowiedniej procedury. Konsekwencje stwierdzenia zgonu dotyczą denata i jego najbliższej rodziny. Stwierdzenie zgonu powoduje, że zmarły może zostać dawcą narządów, można wykonać sekcję zwłok, można dokonać pochówku zwłok.
Zobacz też: Wszystko o chirurgii - vademecum
Źródło: Wydawnictwo Continuo, „Społeczno-etyczne aspekty transplantologii”, pod redakcją Zbigniewa Kuzyszyna; rozdział 2. Sposoby i możliwości stwierdzania zgonu dawniej i obecnie, Jakub Trnka.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
