Patrząc na problem komunikacji z osobą chorą na Alzheimera, trzeba sobie uświadomić, że komunikowanie się z chorym to często dla zdrowego człowieka sytuacja bardzo trudna psychicznie. Człowiek nienawykły do kontaktu z osobami, które mają problemy z mówieniem i rozumieniem, musi odnaleźć się w nowej roli. W zmienionych warunkach komunikowania się będzie doświadczał wielu niepowodzeń.
Próby porozumienia
Przy próbach porozumienia się z chorym opiekun zauważa, że nie jest rozumiany – często również sam nie rozumie wypowiedzi kierowanych do niego przez chorego. Zadaje pytania i nie otrzymuje na nie odpowiedzi, uzyskuje odpowiedzi pozbawione sensu lub takie, o których wie, że są to zmyślenia. Może usłyszeć od chorego bardzo przykre słowa (oskarżenia, pretensje), które przeczą temu, co dzieje się w rzeczywistości. Opiekun rozmawia z chorym, powtarza ważne informacje, a potem okazuje się, że niemal natychmiast zostały one zapomniane. Tłumaczy, wyjaśnia, ale przekonuje się, że jest to bezowocne.
Występująca u wielu chorych na Alzheimera nieświadomość własnej choroby, brak możliwości oceny sytuacji i kontroli swoich zachowań, przysparzają opiekunowi dodatkowych problemów.
Zniechęcenie i frustracja
W takich warunkach trudno o satysfakcję. Traci się nadzieję na osiągnięcie porozumienia, rodzi się zniechęcenie, frustracja. Wypowiedzi osób z otępieniem wyzwalają u zdrowych współrozmówców całą gamę emocji – niejednokrotnie mogą być dla kogoś dziwne, śmieszne, irytujące czy zaskakujące.
Jeśli w roli współrozmówcy występuje członek rodziny, osoba bliska, to emocje towarzyszące rozmowie mogą być wyjątkowo silne: łatwiej pogodzić się z tym, że chory nie rozpoznaje napotkanego sąsiada lub myli jego imię, a trudniej z tym, że za osobę obcą uznaje opiekuna, obrzuca go oskarżeniami o wtargnięcie do własnego domu, nie tylko zapomina imię bliskiej osoby, ale w ogóle nie pamięta o jej istnieniu. Do takich problemów ciężko się zdystansować. To, co się dzieje z człowiekiem niegdyś zdrowym, w pełni sprawnym, a przy tym bliskim, bywa dla opiekuna przytłaczające. W rezultacie może niekorzystnie wpływać na jego zachowanie w kontakcie z podopiecznym.
Warto wiedzieć: Jakie są typowe objawy choroby Alzheimera?
Syndrom opiekuna
Należy podkreślić, że choroba Alzheimera to dla stałego opiekuna ogromne obciążenie psychiczne i fizyczne (obserwuje się nawet tzw. syndrom opiekuna, w związku z przeciążeniem obowiązkami i niemożnością sprostania sytuacji – podopieczny z czasem wymaga całodobowej opieki, nieustannej kontroli, pielęgnacji, pomocy przy wykonywaniu nawet podstawowych czynności /podczas jedzenia, ubierania się, czynności higienicznych, itp.).
Kiedy przed opiekunem piętrzą się podstawowe problemy bytowe, stymulowanie aktywności umysłowej chorego (w tym językowej) może zejść na dalszy plan – problemy w komunikowaniu się z chorym z pewnością nie są tu najważniejsze. Wyczerpanie opiekuna spowodowane nadmiarem obowiązków może sprawić, że nie znajdzie on już wystarczająco dużo siły, czasu czy cierpliwości do podjęcia działań usprawniających funkcjonowanie chorego w sferze komunikacji.
Zarówno dla opiekuna, jak i dla chorego cenne będzie zatem wsparcie ze strony innych osób. Co ważne, usprawnianie komunikacji z chorym w codziennych sytuacjach nie wymaga jakichś szczególnie skomplikowanych zabiegów – niektórzy opiekunowie w naturalny sposób potrafią dostosować się do możliwości i potrzeb chorego.
Przeczytaj: Jakie są najczęstsze problemy osób z chorobą Alzheimera?
Fragment pochodzi z książki "Choroba Alzheimera – komunikacja z chorym. Poradnik dla opiekunów" Anety Domagały (Wydawnictwo Continuo, 2008). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
