Spis treści:
- Czym jest izotretynoina?
- Izotretynoina - fizyczne skutki uboczne
- Izotretynoina - skutki uboczne dotyczące psychiki
- Czy izotretynoina niszczy wątrobę?
- Izotretynoina a układ kostny
- Izotretynoina a układ moczowy
- Izotretynoina - przeciwwskazania
Czym jest izotretynoina?
Izotretynoinę zaliczamy do pochodnych związków witaminy A, do retinoidów. Jest to substancja stosowana w leczeniu różnych odmian trądziku. Jest uważana za najskuteczniejszy lek na jego ciężkie odmiany. Wskazaniami do stosowania są:
- trądzik guzkowy, skupiony, cystowy,
- trądzik z ryzykiem powstania blizn,
- trądzik niepoddający się leczeniu antybiotykiem.
Dokładny mechanizm działania izotretynoiny nie jest znany, jednak wiadomo, że lek zmniejsza gruczoły łojowe, działa przeciwzapalnie, hamuje wydzielanie łoju i rozwój bakterii z grupy Propionibacterium acnes, które przyczyniają się do rozwoju trądziku.
Kuracja przeciwtrądzikowa z zastosowaniem izotretynoiny trwa 16-24 tygodni. Lek jest dostępny wyłącznie na receptę.
W niniejszym artykule poruszono możliwy szkodliwy wpływ izotretynoiny na organizm człowieka.
Izotretynoina - fizyczne skutki uboczne
Podczas doustnego leczenia izotretynoiną (np.Izotekiem) pacjent podpisuje oświadczenie, że m.in. został poinformowany o możliwych skutkach ubocznych terapii. Jednym z nich jest teratogenność, czyli powodowanie wad rozwojowych płodu.
Skutki uboczne, które pojawiają się często przy kuracji izotretynoiną, to m.in.:
- suchość ust – podczas leczenia konieczne jest stosowanie pomadek ochronnych,
- suchość oczu – wrażliwość na światło dzienne oraz pogorszenie się widzenia w nocy,
- krwawienie z nosa,
- wrażliwość skóry na promieniowanie UV – w trakcie kuracji zabronione jest opalanie się na słońcu oraz korzystanie z solarium; w przypadku gdy dana osoba zmuszona jest przebywać na słońcu, musi używać kremów ochronnych z wysokim filtrem UV,
- wypadanie i łamanie się włosów – ważna jest pielęgnacja włosów odpowiednimi szamponami,
- wysypka skórna,
- ból głowy,
- bóle mięśniowe,
- bóle stawów,
- ból pleców,
- świąd,
- zaburzenia różnych parametrów w badaniach laboratoryjnych, np. zwiększenie stężenia glukozy we krwi, obniżenie liczby neutrofilów, może pojawić się niedokrwistość, zwiększenie aktywności aminotransferaz i inne nieprawidłowości.
Większość działań niepożądanych ustępuje w trakcie leczenia lub po jego zakończeniu.
Izotretynoina - skutki uboczne dotyczące psychiki
Przyjmowanie izotretynoiny może wiązać się z występowaniem skutków ubocznych dotyczących psychiki. Mogą pojawić się:
- zmiany nastroju,
- smutek,
- agresja,
- osłabienie,
- brak motywacji,
- senność,
- depresja,
- lęk.
Czy izotretynoina niszczy wątrobę lub inne narządy?
Izotretynoina może obciążać pracę wątroby. Szacuje się, że ok. 15% osób przyjmujących lek ma nieprawidłowości w próbach wątrobowych. Przypadki uszkodzenia wątroby spowodowane izotretynoiną są bardzo rzadkie. Na ogół są to zapalenia wątroby z minimalnymi objawami lub bez objawów. Nie ma doniesień o ciężkim uszkodzeniu tego narządu w wyniku stosowania leku, co może wynikać też z tego, że pacjenci podlegają kontroli czynności wątroby podczas kuracji, a w razie zagrożenia lek jest wcześniej odstawiany.
Osoby, które mają przewlekłą chorobę wątroby lub nadużywają alkoholu, nie powinny stosować izotretynoiny. Przed kuracją, w jej trakcie i po niej należy kontrolować czynność wątroby poprzez zalecone badania laboratoryjne.
Co 2-3 miesiące należy kontrolować poziom enzymów wątrobowych, tj:
- ALT (aminotransferaza alaninowa),
- AST (aminotransferaza asparaginowa).
Do badań kontrolnych należy również zaliczyć poziom cholesterolu i trójglicerydów.
Podczas leczenia zabronione jest spożywanie alkoholu.
Poza obciążeniem wątroby dochodzi też do częstych dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Mogą pojawić się bóle brzucha oraz „przelewanie się” w jelitach, zaparcia, biegunki.
Pacjenci, którzy mają zdiagnozowaną cukrzycę, muszą zachować ostrożność, ponieważ lek zwiększa poziom cukru.
Izotretynoina a układ kostny
Izotretynoina stosowana długotrwale ma niekorzystny wpływ na kości. Może powodować przerosty i inne zmiany kostne. W badaniach na zwierzętach lek wykazywał silne działanie osteoporotyczne, co oznacza, że zwiększał ryzyko złamań (u ludzi to działanie okazywało się łagodniejsze).
Taki efekt wynika z negatywnego wpływu izotretynoiny na działanie witaminy D. Dlatego przed kuracją zaleca się unormowanie poziomu tej witaminy (u większości z nas występuje jej niedobór). Kiedy lekarz przepisał duże dawki izotretynoiny, stężenie witaminy D powinno być również kontrolowane podczas terapii.
W trakcie kuracji można zaobserwować częste bóle pleców, kłucia w klatce piersiowej. Pojawiają się też bóle mięśni. Spowodowane jest to zwiększeniem kinazy kreatynowej w surowicy. Szczególnie dotyczy to osób uprawiających intensywny wysiłek fizyczny.
Osoby, które uprawiają sport, powinny zmniejszyć swoją aktywność podczas przyjmowania leku.
Izotretynoina a układ moczowy
Izotretynoina może powodować stany zapalne w obrębie układu moczowego. Do częstych skutków ubocznych stosowania tego leku należą również krwiomocz oraz białkomocz.
Leczenie izotretynoiną należy podejmować tylko i wyłącznie pod opieką lekarza i zgodnie z jego zaleceniami. Przed podjęciem decyzji o leczeniu tym lekiem należy spróbować kuracji antybiotykiem oraz maściami do leczenia miejscowego.
Izotretynoina - przeciwwskazania
Przeciwwskazaniami do stosowania izotretynoiny są:
- ciąża,
- podejrzenie ciąży lub możliwość zajścia w ciążę,
- karmienie piersią,
- uczulenie na izotretynoinę, orzeszki ziemne, soję lub którykolwiek ze składników leku,
- choroby wątroby,
- bardzo duże stężenie lipidów we krwi (np. wysokie stężenie cholesterolu lub trójglicerydów),
- bardzo duże stężenie witaminy A w organizmie (hiperwitaminoza A),
- leczenie tetracyklinami (antybiotyk stosowany m.in. w leczeniu trądziku).
Wykorzystano fragmenty artykułu Krzysztofa Mikiecika, którego treść została pierwotnie opublikowana 12.02.2014.
Źródła:
V. Paredes-Bhushan i inni, Isotretinoin induced urethritis: A case report & review of the literature, Urology Case Reports, doi: 10.1016/j.eucr.2019.101109,
LiverTox: Clinical and Research Information on Drug-Induced Liver Injury [Internet]. Bethesda (MD): National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases; 2012-. Isotretinoin. [Updated 2020 Nov 10], https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK547857/,
B. Miziołek i inni, Bezpieczeństwo leczenia izotretynoiną u pacjentów ze złamaniami kości, doi: 10.5114/ada.2019.82822.
Czytaj także:
Trądzik dorosłych - przyczyny i skuteczne leczenie
Picie mleka może powodować trądzik. Jakie mleko wybrać przy problemach z cerą?
Trądzik a hormony (trądzik hormonalny) – jakie badania zrobić?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
