Nadciśnienie tętnicze to często występujący stan, który może doprowadzić do groźnych powikłań, takich jak zawał czy udar mózgu. Nie jest tajemnicą, że jednym z czynników ryzyka wysokiego ciśnienia jest podeszły wiek. To nie oznacza, że problem dotyczy tylko dorosłych i starszych ludzi. Zagrożone są również dzieci i młodzież, o czym często zapominamy i niestety bagatelizujemy temat. Nawet w czasie wizyty u pediatry zdarza się, że nie jest wykonywany rutynowo pomiar ciśnienia u małych pacjentów, choć jest to obowiązkowe! Wysokie ciśnienie może być lampką alarmową sygnalizującą „ukrytą” poważną chorobę, np. nerek lub tarczycy. Tym bardziej ten parametr powinien być sprawdzany nie tylko u dorosłych. Oto mity i fakty o wysokim ciśnieniu u dzieci.
MIT 1. Dzieci nie mogą mieć nadciśnienia
FAKT: Dzieci nie tylko mogą mieć nadciśnienie tętnicze, ale wiele z nich je ma. Jak pokazują badania Amerykańskiej Akademii Pediatrii, aż jedna na 25 osób w wieku 12-19 lat ma nadciśnienie, a 1 na 10 ma podwyższone ciśnienie krwi, nazwane stanem przednadciśnieniowym. Inne źródła podają, że 2-5% dzieci ma nadciśnienie. Podobny odsetek młodych osób ma zbyt wysokie ciśnienie.
Pamiętaj, że normy ciśnienia krwi dla dzieci różnią się od tych dla dorosłych. Wyniki powinno się odnosić do płci, wieku oraz wzrostu dziecka. Więcej informacji znajdziesz tutaj: normy ciśnienia według wieku.
MIT 2. Dzieciom nie trzeba mierzyć ciśnienia
FAKT: Wszystkim zdrowym dzieciom od 3. roku życia należy rutynowo mierzyć ciśnienie przynajmniej raz do roku. Jest to zalecane badanie profilaktyczne. U dzieci poniżej 3. roku życia regularne pomiary wykonuje się w przypadku m.in.:
- wcześniactwa,
- transplantacji narządów lub przeszczepienia szpiku,
- nowotworów,
- wad wrodzonych serca,
- stosowania leków wpływających na ciśnienie krwi.
Dzięki kontroli ciśnienia jesteśmy w stanie wcześnie wykryć niepokojący objaw, który niekiedy świadczy o innej poważnej chorobie. Ciśnienie można mierzyć dziecku w domu lub powinien to zrobić lekarz podczas wizyty w gabinecie.
MIT 3. Dziecko bez żadnej choroby nie może mieć wysokiego ciśnienia
FAKT: Jak podają amerykańskie wytyczne, u dzieci występuje przede wszystkim nadciśnienie samoistne, a zatem niebędące następstwem innej choroby. Przyczyną wysokiego ciśnienia w tej grupie często jest brak ruchu, nadwaga i niewłaściwa dieta. Oprócz stylu życia, znaczenie mają też predyspozycje genetyczne. Trzeba też pamiętać, że ryzyko nadciśnienia jest wyższe u dzieci przyjmujących niektóre leki (np. steroidy, cyklosporynę, pseudoefedrynę) lub używki (np. nikotyna, narkotyki). Im dziecko młodsze, tym bardziej prawdopodobne, że wysokie ciśnienie jest jednak skutkiem innych schorzeń (np. choroby nerek lub tarczycy). Mówimy wtedy o nadciśnieniu wtórnym.
MIT 4. O skoku ciśnienia u dziecka świadczy krwawienie z nosa
FAKT: W większości przypadków nadciśnienie przebiega bezobjawowo! Dlatego do jego rozpoznania konieczne jest wykonanie pomiarów ciśnienia (najlepiej kilku w odstępach czasowych). Czasami wysokie ciśnienie krwi powoduje objawy kliniczne. Faktycznie jednym z nich może być krwawienie z nosa, przy czym u dzieci na ogół nie wynika z wysokiego ciśnienia. Przyczynami mogą być uraz, osłabienie, infekcja, niektóre leki, takie jak ibuprofen czy aspiryna. Inne możliwe objawy nadciśnienia to: duszność, męczliwość, ból głowy, zawroty głowy, a czasami nawet drgawki, utrata przytomności, zaburzenia widzenia lub świadomości.
MIT 5. Do mierzenia ciśnienia dziecku wystarczy zwykły ciśnieniomierz
FAKT: Do pomiarów należy używać wyłącznie ciśnieniomierzy naramiennych, a nie nadgarstkowych. Najważniejszy jest mankiet – u dzieci nie używa się tego samego, co u dorosłych. Aby wynik był prawidłowy, mankiet musi być dostosowany do wieku, a najlepiej do obwodu ramienia dziecka. Standardowe wymiary to:
- mankiet dla noworodka: szerokość 4 cm, długość 8 cm,
- mankiet dla niemowlęcia: szerokość 6 cm, długość 12 cm,
- mankiet dla starszych dzieci: szerokość 9 cm, długość 18 cm.
Zbyt wąski lub zbyt szeroki mankiet spowodują, że wynik będzie zawyżony lub zaniżony.
Co zrobić, żeby zapobiec nadciśnieniu u dziecka?
Zapobieganie nadciśnieniu u dzieci to przede wszystkim zadanie rodziców. Pomagaj dziecku w utrzymaniu prawidłowej wagi, poprzez aktywność fizyczną i pożywne, zdrowe posiłki.
- Bądź dla dziecka wzorem do naśladowania! Wprowadź do domowej rutyny codzienną aktywność fizyczną oraz zdrowe posiłki, w tym dużo owoców, warzyw, kasze i inne produkty pełnoziarniste - błonnik w nich zawarty wpływa korzystnie na poziom ciśnienia.
- Ograniczaj sól w jedzeniu dla dziecka (sód podnosi ciśnienie krwi).
- Codziennie dawaj dziecku do szkoły zdrowe śniadanie, zawierające owoce lub warzywa.
- Unikaj produktów bogatych w cukry i tłuszcze nasycone.
- Ogranicz słodkie napoje gazowane i niegazowane. Zamiast tego przekonaj dziecko do picia wody.
- Pomóż dziecku wybrać sporty, które polubi i będa dopasowane do jego możliwości.
- Pomóż kształtować zdrowe nawyki w środowisku szkolnym.
Jeśli nie wiesz, czy waga twojego dziecka jest prawidłowa. Oblicz jego wskaźniki masy ciała (BMI). Skorzystaj z kalkulatora BMI.
Źródła:
Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Nefrologii Dziecięcej (PTNFD) dotyczące postępowania z dzieckiem z podwyższonym ciśnieniem tętniczym, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 5, 349–375,
High Blood Pressure in Kids and Teens, Centers for Disease Control and Prevention, [dostęp: 07.03.2023],
Riley M, Hernandez AK, Kuznia AL. High Blood Pressure in Children and Adolescents. Am Fam Physician. 2018 Oct 15;98(8):486-494. PMID: 30277729.
Czytaj także:
Nowe normy ciśnienia krwi. Już nie 140/90 mm Hg
Co podnosi ciśnienie krwi? 14 nieoczywistych przyczyn
Nagły skok ciśnienia - objawy i pierwsza pomoc
Czy częste mierzenie ciśnienia jest szkodliwe? Zasady prawidłowego pomiaru ciśnienia
Czosnek obniża ciśnienie krwi skuteczniej niż niektóre leki. Jak go stosować?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
