Większy obwód nóg lub rąk może być objawem zastoju limfy. Oto jak obrzęk limfatyczny wygląda na zdjęciach

fot. Adobe Stock, yavdat

Spis treści:

1. Czym jest obrzęk limfatyczny?
2. Obrzęk limfatyczny – zdjęcia
3. Obrzęk limfatyczny – objawy
4. Jak rozpoznać obrzęk limfatyczny?
5. Obrzęk limfatyczny – leczenie
6. Obrzęk limfatyczny – zapobieganie

Czym jest obrzęk limfatyczny?

Obrzęk limfatyczny (inaczej słoniowacizna) to stan, w którym dochodzi do zaburzenia pracy układu limfatycznego (chłonnego), zastoju limfy i powstania obrzęku. Na ogół występuje w kończynach.

Obrzęk jest spowodowany gromadzeniem się nieprawidłowej ilości płynu z dużą zawartością białka w wyniku wad wrodzonych lub uszkodzenia naczyń chłonnych. Chorobie towarzyszy osłabienie miejscowej odporności, co sprzyja infekcjom bakteryjnym i grzybiczym. Obrzęk limfatyczny jest przypadłością postępującą, ale można skutecznie go zmniejszać. 

Obrzęk limfatyczny może wystąpić w obrębie: 

• nóg,
• rąk, 
• klatki piersiowej,
• brzucha, 
• szyi,
• narządów płciowych. 

Obrzęk jest niekiedy powikłaniem leczenia onkologicznego lub infekcji pasożytniczych. Zaawansowana choroba może prowadzić do groźnych konsekwencji. Należą do nich utrudnione poruszanie się, zmęczenie, infekcje i rany skóry zagrażające sepsą. 

Obrzęk limfatyczny – zdjęcia

Charakterystyczna dla obrzęku limfatycznego jest opuchlizna, która może przybierać różne rozmiary. Na ogół obrzęk jest jednostronny. Jeżeli dotyczy obu stron ciała, np. obu kończyn, to jest asymetryczny. 

fot. Obrzęk limfatyczny / Adobe Stock, angkhan

fot. Obrzęk limfatyczny / Adobe Stock, DOUGLAS

fot. Obrzęk limfatyczny / Adobe Stock, Julia

fot. Obrzęk limfatyczny / Adobe Stock, Julia

Obrzęk limfatyczny – objawy

Typowe objawy obrzęku limfatycznego to:

• asymetryczny (zwykle jednostronny) obrzęk fragmentu ciała (na ogół części lub całej kończyny),
• uczucie ciężkości,
• uczucie ucisku, 
• trudności w poruszaniu,
• zgrubienie i stwardnienie skóry,
• fałdy skórne, 
• zmiany skórne, np. przebarwienia,
• nawracające zakażenia skóry.

Obrzęk limfatyczny z czasem postępuje. Przebieg choroby może być różny: od łagodnego po ciężki i zagrażający życiu.

Jak rozpoznać obrzęk limfatyczny?

Rozpoznanie zaawansowanego obrzęku limfatycznego przez lekarza jest dość proste. Często wystarczy wywiad lekarski i badanie palpacyjne opuchlizny. Jeśli jednak objawy są subtelne, np. niewielki obrzęk, uczucie ciężkości, to postawienie diagnozy jest sporym wyzwaniem.

Obrzęk limfatyczny może być mylony z obrzękiem spowodowanym niewydolnością układu krążenia. Przewlekły zastój żylny objawia się jednak zazwyczaj opuchnięciem obustronnym, zaś limfatyczny – jednostronnym lub asymetrycznym. 

W niektórych przypadkach w diagnostyce obrzęku limfatycznego wykorzystuje się badania obrazowe, takie jak limfoscyntygrafia lub limfografia indocyjanidowa. Zwłaszcza wtedy, gdy planowana jest operacja. 

Obrzęk limfatyczny – leczenie

Leczenie obrzęku limfatycznego ma za zadanie zmniejszyć opuchliznę. Robi się to kompleksowo. Ponieważ nie da się usunąć przyczyny obrzęku (naczynia chłonne są uszkodzone), terapia trwa do końca życia.

Główne sposoby leczenia obrzęków limfatycznych to: 

• odciążenie kończyny,
• leczenie uciskowe – dzięki temu dochodzi do podwyższenia ciśnienia w tkankach i sprawniejszego usuwania płynu z miejsca obrzęku,
• utrzymywanie higieny skóry – bardzo ważne, żeby zapobiegać ranom i infekcjom,
• drenaż limfatyczny – to rodzaj masażu, którego celem jest poprawa przepływu limfy, przesunięcie płynu z miejsca obrzęku w obszary bez obrzęku oraz rozluźnienie stwardniałej tkanki łącznej. 
• ćwiczenia na obrzęk limfatyczny – to często wykonywane, początkowo mało intensywne ćwiczenia, które powodują nabrzmienie mięśni i szybsze odprowadzanie płynu z miejsca obrzęku,
• antybiotyki – stosowane w leczeniu infekcji.

Leczenie takie jest bardzo skuteczne i pozwala zmniejszyć objawy nawet w ciężkich przypadkach obrzęków limfatycznych, które doprowadziły do niepełnosprawności.

Zdarza się, że nadmiar skóry musi być wycięty chirurgicznie. Jest to ostatni etap leczenia. Operacja powinna być rozważona również wtedy, gdy standardowe leczenie nie przyniosło efektów. Inną możliwą formą leczenia, rzadko stosowaną, jest laseroterapia. 

Sprawdź: Domowe sposoby na obrzęki nóg

Obrzęk limfatyczny – zapobieganie

Z racji tego, że obrzęk limfatyczny często wynika z wad wrodzonych, chory powinien kontynuować działania zapobiegające zastojom chłonki. 

• Wykonuj regularne badania kontrolne.
• Noś odzież uciskową zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Upewnij się, że odzież uciskowa jest dobrze dopasowana.
• Pozostań pod opieką fizjoterapeuty.
• Wykonuj drenaż limfatyczny zgodnie z zaleceniami.
• Dbaj o higienę skóry (właściwe nawilżanie, stosowanie środków odstraszających owady, leczenie urazów i skaleczeń, odkażanie).
• Unikaj uciskającej odzieży i biżuterii.
• Zasłaniaj skórę podczas prac w domu lub ogrodzie.
• Dbaj o właściwą masę ciała. 
• Odżywiaj się zdrowo.
• Pozostań aktywny fizycznie.
• Nie mierz ciśnienia krwi na ramieniu narażonym na obrzęk (np. gdy usunięto ci węzły chłonne w okolicy pachy).
• Nie pobieraj krwi z kończyny narażonej na obrzęk.
• Unikaj urazów w obszarze zagrożonym.
• Nie wykonuj tatuaży w tym miejscu.

Nie wszystkie powyższe zasady są konieczne w zapobieganiu obrzękom limfatycznym. Skonsultuj się z rehabilitantem, aby dobrać najlepszy zestaw ćwiczeń oraz odpowiednie produkty uciskowe. 

Źródła:

M. Wiktor, P. Daroszewski, P. Chęciński, Metody leczenia obrzęku chłonnego, Chirurgia po Dyplomie 2013; 8 (2): 16-20,

Sleigh BC, Manna B. Lymphedema. 2023 Apr 19. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan–. PMID: 30725924,

Grada AA, Phillips TJ. Lymphedema: Pathophysiology and clinical manifestations. J Am Acad Dermatol. 2017 Dec;77(6):1009-1020. doi: 10.1016/j.jaad.2017.03.022,

Brouillard P, Witte MH, Erickson RP, Damstra RJ, Becker C, Quéré I, Vikkula M. Primary lymphoedema. Nat Rev Dis Primers. 2021 Oct 21;7(1):77. doi: 10.1038/s41572-021-00309-7,

Kayıran O, De La Cruz C, Tane K, Soran A. Lymphedema: From diagnosis to treatment. Turk J Surg. 2017 Jun 1;33(2):51-57. doi: 10.5152/turkjsurg.2017.3870

Czytaj także:
Obrzęk szyi – co oznacza i kiedy jest niebezpieczny?
Puchnięcie nóg - objawy i przyczyny, sposoby na obrzęki nóg
Na co pomagają okłady z kapusty? To sposób polecany nie tylko na stan zapalny

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!