Jakie są przyczyny ostrego zapalenia osierdzia?
Poza wirusami (m.in. Coxackie, enterowirusy, adenowirusy, wirus cytomegalii, grypy, HIV, HCV), ostre zapalenie osierdzia (OZO) może towarzyszyć chorobom autoimmunologicznym (twardzinie układowej, toczniowi rumieniowatemu, reumatoidalnemu zapaleniu stawów). Zdarza się również po zawale, po operacjach serca, w zaawansowanej niewydolności nerek, po urazie i w chorobie nowotworowej. Inne postaci infekcyjne – bakteryjna i gruźlicza są rzadkie.
Zobacz też: Jak rozpoznać wadę serca?
Jak przebiega ostre zapalenie osierdzia?
Sam przebieg choroby może być bardzo różny. Postać ostra zaczyna się nagle i trwa kilka tygodni. Postać przewlekła trwa ponad 3 miesiące – w obu przypadkach może dochodzić do powstawania wysięku lub odkładania się złogów, np. włóknika w worku osierdziowym.
Głównym powodem zgłaszania się pacjentów do lekarza jest ból w klatce piersiowej, w okolicy zamostkowej lub przedsercowej, promieniujący do pleców, ramion i szyi. Najdotkliwszy jest zazwyczaj w pozycji leżącej. Charakter bólu bywa różny – od kłującego, nasilającego się podczas oddychania, do tępego, rozlanego i przypominającego ból wieńcowy. Towarzyszy mu czasem kaszel lub duszność. Powyższe objawy mogą być poprzedzone przez gorączkę, uczucie rozbicia, bóle mięśni i stawów. W postaci przewlekłej zapalenia osierdzia, objawy są zwykle słabiej nasilone, może im towarzyszyć zmniejszenie apetytu, spadek masy ciała, uczucie kołatania serca.
Wśród trudno uchwytnych, ale bardzo znaczących objawów zapalenia osierdzia, wyróżniamy tzw. tarcie osierdziowe, które wysłuchujemy stetoskopem – dźwięk przypomina skrzypienie buta na świeżym śniegu.
Zapaleniu osierdzia może towarzyszyć zapalenie mięśnia sercowego oraz gromadzenie znacznej ilości płynu w worku osierdziowym, co zagraża tamponadą serca.
Trudna diagnoza
Poza rozmową z pacjentem, konieczne jest uwidocznienie zarysów serca, wykrycie ewentualnego płynu i kontrola pracy serca. Należy zatem wykonać badania elektrokardiograficzne (EKG) i echokardiograficzne - tzw. echo serca. Często wykonuje się także zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej. Oprócz tego badana jest także krew - poszukujemy w niej wskaźników stanu zapalnego, a także enzymów związanych z martwicą mięśnia sercowego (które posłużą do różnicowania OZO z zawałem). Przy znacznej ilości płynu, może być on odessany i zbadany pod kątem obecności poszczególnych patogenów.
Zobacz też: Czy chore serce boli?
Leczenie OZO
Wybór leczenia zależy od etiologii. Wśród powszechnie stosowanych leków wyróżnić należy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), glikokortykosterydy oraz kolchicynę. Konieczne może być także nakłucie osierdzia i usunięcie zalegającego płynu. Poza tym znaczenie ma leczenie choroby podstawowej, np. niewydolności nerek, niedoczynności tarczycy czy choroby nowotworowej. W tym ostatnim przypadku rokowanie jest niepomyślne, podobnie jak w postaci bakteryjnej, zwłaszcza nieleczonej. Pozostałe rodzaje zapaleń osierdzia rokują zazwyczaj dobrze.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
