Polio (choroba Heinego-Medina) - objawy i leczenie
fot. Adobe Stock
Do zakażenia polio dochodzi poprzez kontakt z chorym człowiekiem, jego wydzielinami (katarem, kałem) i zanieczyszczonymi przedmiotami. Polio może atakować mięśnie (częściej mięśnie ud), co prowadzi do deformacji.
Obecnie zachorowania na polio w Polsce i w całej europie są sporadyczne. Polio może powrócić, jeśli rodzice zaniechają szczepień dzieci, które są najbardziej narażone na zakażenie.
Polio, inaczej choroba Heinego-Medina poliomyelitis, to zakaźna, ostra choroba neurologiczna wywoływana przez poliowirusy, a w zasadzie 3 typy tych wirusów.
Choroba przyjmuje najczęściej postać poronną, czyli taką, którą organizm osoby zainfekowanej potrafi zwalczyć samodzielnie. W takiej sytuacji po kilku godzinach lub dniach od zakażenia mogą pojawić się tzw. objawy nieswoiste infekcji.
Najczęstsza z poważnych postaci choroby to porażenie nerwowe mięśni (dotyka 1 na 200 zakażonych osób), które najczęściej przebiega niesymetrycznie i jest nieodwracalne.
Przed wprowadzeniem powszechnych szczepień ochronnych polio było przyczyną tysięcy zgonów rocznie. Nazwa choroba Heinego-Medina dzięki ortopedzie, który spisał jej charakterystyczne objawy - Heine opisał ją jako paraliż dziecięcy i zespół specyficznych objawów, ale nie znał sposobu przenoszenia się tej choroby.
50 lat później profesor Karl Oskar Medin analizował przypadki i odkrył, że choroba atakuje głównie małe dzieci do 3 roku życia i jest zakaźna i bardzo groźna.
Do zakażenia chorobą Heine-Medina dochodzi przez kontakt ze śliną, wydzielinami lub fekaliami osoby chorej oraz styczność z jego przedmiotami, np. kubkiem czy łyżką.
Można też powiedzieć, że polio to choroba brudnych rąk, podobnie jak dur brzuszny. Zakażenie rozprzestrzenia się w błyskawicznym tempie przez nieprzestrzeganie zasad higieny, zbyt rzadkie mycie rąk, spożywanie skażonej żywności. Dlatego epidemia może wybuchnąć w okresie ataków wojennych i stanów kryzysowych i jest realnym zagrożenim.
Wirusy polio mnożą się w jelitach, zajmują węzły chłonne, przedostają się do krwi. Jeśli dostaną się do ośrodkowego układu nerwowego, mogą wywoływać uszkodzenie nerwów prowadzące nawet do niedowładu lub porażenia mięśni.
Okres wylęgania choroby, czyli czas od zakażenia wirusem do pojawienia się objawów, wynosi od 3 do 35 dni, w tym od 3 do 6 dni dla postaci bez porażeń oraz od 7 do 21 dla postaci porażennnej.
Zakażenia wirusami polio mogą przybierać różne formy:
choroba bezobjawowa (większość przypadków);
polio poronne, czyli lekka nieswoista choroba gorączkowa;
aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
polio porażenne z towarzyszącym zajęciem mięśni.
Choroba zaczyna się zazwyczaj objawami wskazującymi na ostre zakażenie wirusowe:
gorączką,
dreszczami,
bólem głowy,
bólem brzucha,
wymiotami,
osłabieniem,
utratą apetytu.
Jeśli dojdzie do zajęcia ośrodkowego układu nerwowego, mogą pojawić się takie objawy, jak:
bóle głowy,
sztywność karku,
zaburzenia świadomości.
Wirusy, gdy przedostaną się do ośrodkowego układu nerwowego, mogą wywoływać uszkodzenie nerwów prowadzące do niedowładu lub porażenia mięśni.
W fazie mózgowej (gdy wirusy przedostaną się do układu nerwowego) choroby pojawia się:
duża bolesność mięśni,
przeczulica, parestezje,
skurcze mięśniowe.
Należy wiedzieć, że porażenie ma charakter wiotki i jest z reguły asymetryczne. W zależności od lokalizacji zajętych neuronów ruchowych mogą wystąpić takie objawy jak zaburzenia połykania, zatrzymanie moczu lub objawy zapalenia mózgu.
Chorzy wydalają wirusa polio z kałem przez ok. 6 tygodni. Są niebezpieczni dla otoczenia na kilka dni przed pojawieniem się pierwszych objawów aż do 3-4 tygodni po ich ustąpieniu.
Leczenie polio polega na łagodzeniu objawów, czyli podawaniu leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych.
Chorzy potrzebują też leczenia przeciwzakrzepowego i gimnastyki oddechowej, osoby z porażeniem mięśni oddechowych wymagają wspomagania. Całkowite wyleczenie polio jest możliwe, jeśli nie doszło do porażenia.
Najgroźniejsze, stałe powikłania dotyczą uszkodzenia komórek rdzenia kręgowego oraz nerwów czaszkowych, porażenia mięśni. Mogą też obejmować niewydolność oddechową czy zastoinowe zapalenie płuc.
Szczepienia przeciw polio są obowiązkowe. W Polsce szczepienia przeciw polio wykonywane są szczepionką inaktywowaną (IPV), zawierającą 3 typy zabitych szczepów poliowirusów.
Szczepionka skutecznie chroni przed zachorowaniem i znajduje się na obowiązkowej liście szczepień ochronnych w kalendarzu szczepień 2020.
Wciąż istnieje ryzyko przeniesienia polio z krajów afrykańskich, gdzie ta choroba jest wciąż obecna. Na polio narażeni są także podróżni, którzy udają się z wizytą do krajów afrykańskich.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
