Krótkotrwałe, przemijające i sporadycznie nawracające szumy w uszach są częstym objawem. Jeżeli utrzymują się dłużej i utrudniają codzienne funkcjonowanie, należy udać się do lekarza i poszukać źródła dolegliwości.
Spis treści:
- Czym są szumy uszne?
- Objawy szumów usznych
- Przyczyny szumów usznych
- Jak wygląda diagnostyka szumów usznych?
- Metody leczenia szumów usznych
- Domowe sposoby na szumy uszne
- Czy szum w uszach może być groźny? Kiedy świadczy o poważnej chorobie?
Czym są szumy uszne?
Szum uszny to subiektywny objaw – zjawisko akustyczne słyszane tylko przez daną osobę, pomimo braku bodźca akustycznego (czynnika generującego dźwięk). Szumy uszne nie wpływają na jakość słuchu ani na zdrowie narządu słuchu. Mogą być słyszalne w jednym uchu, obojgu uszach, w głowie, a niekiedy w uszach i głowie jednocześnie.
Szumy uszne można podzielić na:
- szumy ciągłe,
- szumy okresowe (słyszane w ostępach czasowych).
Szacuje się, że szumy w uszach to dolegliwość dotykająca ok. 20% Polaków.
Prawdopodobieństwo wystąpienia szumów zwiększa się wraz z wiekiem. U starszych osób dolegliwość pojawia się częściej. Pacjenci odbierają słyszane dźwięki jako bardziej nasilone w cichym miejscu, szczególnie w nocy. Szum może być też bardziej dokuczliwy w sytuacjach stresowych.
W rzadkich przypadkach szum uszny ma charakter nie subiektywny, a obiektywny. Oznacza to, że szum jest rezultatem dźwięku emitowanego przez struktury anatomiczne znajdujące się blisko ucha. Zdarza się, że jest słyszalny przez osobę osłuchującą pacjenta. Szum obiektywny może być spowodowany przepływem krwi w tętnicy lub żyle szyjnej. Wówczas dźwięk może zanikać przy skręcie głowy lub uciśnięciu żyły szyjnej.
Objawy szumów usznych
Pacjenci szumy opisują zwykle jako:
- brzęczenie,
- szelesty,
- dzwonienie,
- szmery,
- dudnienie,
- świstanie,
- pukanie,
- wycie.
Dźwięki mogą być ciche lub głośne, stałe albo nawracające, niepowiązane z bodźcami zewnętrznymi albo wywoływane zmianą pozycji czy ruchem oczu. Są to informacje, które lekarza mogą naprowadzić na przyczynę problemu, dlatego warto o nich powiedzieć.
Występowanie szumów usznych może powodować szereg innych objawów, w tym pogarszać jakość życia, utrudniać zdolność koncentracji, wpływać negatywnie na sen, na nastrój, powodować rozdrażnienie lub przygnębienie, a nawet prowadzić do rozwoju depresji lub zaburzeń lękowych.
Wraz z tą dolegliwością występuje u niektórych osób osłabienie słuchu lub uczucie pełności w uchu.
Szumom usznym mogą towarzyszyć objawy wskazujące na uraz głowy lub szyi, np.:
- zawroty głowy,
- ból głowy,
- zaburzenia równowagi,
- problemy z pamięcią.
Dla niektórych osób szumy uszne nie stanowią większego problemu, dla innych mają ogromny negatywny wpływ na codziennie funkcjonowanie, wręcz uniemożliwiają prowadzenie normalnego życia, albo przeszkadzają tylko w konkretnych okolicznościach, np. podczas snu.
Przyczyny szumów w uchu
Szumy to zwykle efekt drażnienia receptorów w uchu wewnętrznym (odbierane przez nie drgania mózg odczytuje jako dźwięki). Ich nadmierna aktywność może być spowodowana wieloma, często trudnymi do wykrycia czynnikami. Nie zawsze udaje się znaleźć przyczynę szumów usznych.
Oto możliwe przyczyny szumów usznych:
- zalegająca w uchu woskowina,
- stan zapalny, infekcje ucha środkowego, zapalenie błędnika,
- obrzęk spowodowany np. alergią,
- choroby przewlekłe takie jak miażdżyca, nadciśnienie, cukrzyca,
- urazy spowodowane przez hałas - zarówno jednorazowy huk, jak i praca, której towarzyszy nadmierny hałas, ale też słuchanie muzyki przez słuchawki (zwłaszcza te wkładane do ucha),
- zwyrodnienia aparatu słuchu lub uszkodzenia receptorów, które wynikają z wieku,
- choroba Meniere'a,
- urazy głowy i szyi,
- działanie niektórych leków, np. salicylanów, aminoglikozydów, diuretyków pętlowych, niektórych leków przeciwnowotworowych,
- stres, zaburzenia lękowe, nerwica.
Jak wygląda diagnostyka szumów usznych?
Pojawienie się szumów usznych zawsze powinno skłonić do wizyty u lekarza. Powinny być wykonane badania audiologiczne. Na początku warto zgłosić się z dolegliwością do lekarza pierwszego kontaktu i zapytać o skierowane do laryngologa. Specjalista zacznie od przeprowadzenia wywiadu medycznego i badania otoskopowego (przy użyciu specjalnego urządzenia z lampką obejrzy wnętrze ucha), a w razie potrzeby zleci inne testy diagnostyczne.
W diagnostyce szumów usznych wykorzystuje się:
- słuchowe potencjały wywołane pnia mózgu (ang. auditory brainstem responses, ABR),
- audiometrię,
- testy psychoakustyczne,
- tomografię komputerową (np. tomografia głowy, zatok),
- rezonans magnetyczny,
- angiografię.
Diagnostyka i leczenie szumów usznych są refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia.
Metody leczenia szumów usznych
W zależności od przyczyny stosuje się inne metody leczenia szumów usznych. Oto kilka przykładów działań przynoszących poprawę:
- zalegająca w uchu woskowina – wypłukanie jej może rozwiązać problem, należy zgłosić się do laryngologa, która w bezpieczny sposób oczyści uszy (więcej: jak czyścić uszy),
- stan zapalny, infekcje ucha środkowego, zapalenie błędnika – jeśli infekcja ma podłoże bakteryjne, konieczne będzie przyjmowanie antybiotyków,
- obrzęk spowodowany np. alergią – pomocne może być złagodzenie objawów alergii (np. poprzez stosowanie leków przeciwhistaminowych, sprayów donosowych ze sterydem) i unikanie substancji uczulających,
- choroby przewlekłe takie jak miażdżyca, nadciśnienie, cukrzyca – pogarszają one kondycję naczyń krwionośnych i sprawiają, że słyszymy przepływającą przez nie krew; należy leczyć podstawowe schorzenie i przyjmować środki usprawniające krążenie,
- urazy spowodowane przez hałas – w wielu przypadkach poprawę przynosi unikanie głośnych dźwięków przez dłuższy czas,
- zwyrodnienia aparatu słuchu lub uszkodzenia receptorów, które wynikają z wieku – w takich przypadkach pomóc może terapia laserem czy w hiperbarycznych komorach tlenowych (zabiegi sprzyjają odnowie receptorów słuchowych); można wypróbować terapię TRT – jej celem jest "nauczenie" mózgu ignorowania szumów,
- choroba Meniere'a – szumom usznym towarzyszą uczucie pełności w uchu, silne zawroty głowy; stosuje się leczenie farmakologiczne i operacyjne,
- urazy głowy lub szyi - pomocna może być fizjoterapia, a czasami konieczny jest zabieg chirurgiczny,
- działanie niektórych leków, np. salicylanów, aminoglikozydów, diuretyków pętlowych, niektórych leków przeciwnowotworowych - odstawienie leków może przynieść poprawę, ale trzeba wcześniej skonsultować się z lekarzem, który przepisał te środki,
- stres, zaburzenia lękowe, nerwica – niektórym pacjentom pomaga samo uświadomienie sobie, że szumy uszne nie wynikają z żadnej choroby; ulgę może przynieść koncentrowanie uwagi na innych przyjemnych czynnościach lub myślach; pomocna będzie psychoterapia, a także regularna aktywność fizyczna; niektórym osobom lekarz może przepisać leki przeciwdepresyjne i uspokajające.
Domowe sposoby na szumy uszne
W przypadku pojawienia się szumów usznych najlepiej udać się do lekarza. Można wspomagająco zastosować metody domowe:
- unikanie ostrego hałasu i kompletnej ciszy,
- zasypianie przy łagodnej, cichej muzyce,
- zaprzestanie używania stoperów do uszu lub słuchawek dousznych,
- ograniczenie kawy i używek.
Czy szum w uszach może być groźny? Kiedy świadczy o poważnej chorobie?
Szumy uszne rzadko mają związek z poważnymi problemami medycznym. Zazwyczaj nie są na tyle długotrwałe, aby zakłócać codzienne życie. Zdarza się jednak, że dolegliwości są nasilone i znacząco wpływają na jakość życia. Mogą istotnie pogarszać zdolność koncentracji i pamięci oraz powodować bezsenność. W rzadkich przypadkach są na tyle dokuczliwe, że powodują zaburzenia lękowe albo depresję. W jednym z badań naukowców z Uniwersytetu Illinois dowiedziono, że chroniczne słyszenie szumów w uszach powoduje większą aktywność mózgu w określonych obszarach i może prowadzić do wyczerpania.
Szum w uszach może świadczyć o chorobie, która wymaga leczenia. Objawy alarmujące w przypadku szumów usznych, które wskazują na poważną przyczynę, to:
- słyszalny z zewnątrz szmer w okolicy ucha lub na czaszce,
- jednostronne szumy uszne,
- objawy dodatkowe neurologiczne (np. zawroty głowy, zmiany czucia, zaburzenia równowagi, podwójne widzenie).
Źródła:
R.S. Porter i inni (red.), The Merck Manual. Objawy kliniczne, Wydanie I polskie, Edra Urban & Partner, Wrocław 2015,
Raj-Koziak, D. i Gos, E. (2022) „Współczesne możliwości diagnostyki i terapii szumów usznych”, Logopedia, 51(2), s. 145–153,
Dalrymple SN, Lewis SH, Philman S. Tinnitus: Diagnosis and Management. Am Fam Physician. 2021 Jun 1;103(11):663-671. PMID: 34060792.
Czytaj także:
Parafina do ucha – jak stosować i na co uważać?
Co powoduje zatkanie ucha i jak je odetkać?
Jak odetkać ucho? Sposoby na zatkane ucho
Woda w uchu – przyczyny i leczenie dziwnego uczucia płynu w uchu
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
