Nadciśnienie tętnicze zalicza się do chorób cywilizacyjnych. Na całym świecie aż 1,13 mld ludzi zmaga się z tym schorzeniem. Zazwyczaj przebiega bezobjawowo, jednak konsekwencje jego zaniedbania mogą być bardzo poważne. Na pytania o przyczynach, profilaktyce oraz leczeniu nadciśnienia tętniczego odpowiedziała dr hab. Małgorzata Kloch, specjalista kardiologii krakowskiej SCM clinic.
Spis treści:
- Kiedy występuje nadciśnienie?
- Przyczyny nadciśnienia tętniczego
- Objawy nadciśnienia tętniczego
- Nadciśnienie tętnicze - grupy ryzyka
- Zapobieganie nadciśnieniu tętniczemu
- Co robić, gdy mamy nadciśnienie?
- Niezbędne badania
Kiedy występuje nadciśnienie?
Nadciśnienie tętnicze to stan, gdy ciśnienie tętnicze krwi jest równe lub wyższe od 140/90 mm Hg. Jak stwierdza kardiolog dr hab. Małgorzata Kloch, zaobserwowanie u siebie takich parametrów, wymaga przede wszystkim zmiany trybu życia, regularnych kontroli i badań oraz leczenia farmakologicznego.
Nieuregulowane nadciśnienie tętnicze może prowadzić do choroby niedokrwiennej serca, która może manifestować się zawałami i niewydolnością serca, a także migotaniem przedsionków. Może też prowadzić do ciężkiego udaru mózgu oraz niewydolności nerek
– wyjaśnia dr hab. Małgorzata Kloch, specjalista kardiologii.
Przyczyny nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze pierwotne występuje aż w 95% przypadków. Mówimy o nim, gdy rozwija się samoistnie, bez konkretnej przyczyny. Jedynie 5% pacjentów dotyczy drugi rodzaj tego schorzenia, czyli nadciśnienie wtórne, które jest objawem innej choroby np.:
- dysplazji włóknisto-mięśniowej,
- choroby miąższowej nerek,
- obturacyjnego bezdechu sennego,
- miażdżycowego zwężenia tętnicy nerkowej,
- schorzeń endokrynologicznych (guza chromochłonnego, zespołu Cushinga czy pierwotnego hiperaldosteronizmu),
- choroby przytarczyc i tarczycy,
- ciąży.
Jeśli problem pojawia się w przypadku kobiety ciężarnej, mamy wówczas do czynienia z bardzo poważnym stanem. Wymaga natychmiastowego leczenia, ponieważ wysokie wartości ciśnienia tętniczego mogą prowadzić do stanu przedrzucawkowego, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia matki i płodu. Jedynym wyjściem z takiej sytuacji jest wykonanie cięcia cesarskiego ratującego życie ciężarnej
– wyjaśnia dr hab. Małgorzata Kloch.
Czasami przejściowy wzrost ciśnienia tętniczego, może być spowodowany przez przyjmowanie środków antykoncepcyjnych, farmaceutyków immunosupresyjnych, niesterydowych leków przeciwzapalnych czy tabletek odchudzających.
Objawy nadciśnienia tętniczego
Nadciśnienie tętnicze zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Mogą świadczyć o nim jednak nieswoiste sygnały:
- bóle głowy,
- krwawienia z nosa,
- zaburzenia snu,
- łatwe męczenie się.
Główną oznaką nadciśnienia jest podwyższone ciśnienie tętnicze krwi. U niektórych pacjentów nadciśnienie jest od początku utrwalone, u innych chwiejne.
Niestety to dość powszechne schorzenie często jest bagatelizowane lub późno rozpoznawane. Duża część pacjentów udaje się na wizytę lekarską dopiero po wystąpieniu mało charakterystycznych objawów, np. krwawienia z nosa lub bólu głowy. W związku z tym, że choroba przebiega bezobjawowo u większości osób, można łatwo ją przeoczyć.
Nadciśnienie tętnicze - grupy ryzyka
Nadciśnienie tętnicze może rozwinąć się u każdego. Przyczyniają się do tego m.in. uwarunkowania rodzinne. Jednak niektóre osoby mogą być niezależnie od predyspozycji genetycznej, bardziej narażone na rozwój choroby.
Do grupy ryzyka zagrożonej nadciśnieniem tętniczym należą:
- osoby, które prowadzą siedzący tryb życia,
- palacze tytoniu,
- chorzy na cukrzycę,
- otyli,
- z wysokim cholesterolem,
- kobiety w ciąży,
- osoby z przedwczesnym wywiadem chorób sercowo-naczyniowych w rodzinie – czyli jeśli takie schorzenia wystąpiły u kobiet poniżej 65. roku życia lub u mężczyzn poniżej 55. roku życia.
Jak chronić się przed nadciśnieniem?
Wszyscy powyżej 18. roku życia powinni wykonywać badania przesiewowe w kierunku nadciśnienia tętniczego. Tak naprawdę na każdej rutynowej wizycie lekarskiej pacjent powinien mieć mierzone ciśnienie tętnicze. Co więcej, warto wykonywać takie pomiary samodzielnie w domu. Nadciśnienie tętnicze rozpoznaje się na podstawie pomiarów domowych oraz gabinetowych.
Zdarza się, że mamy do czynienia z tzw. syndromem białego fartucha, który polega na występowaniu wysokich wartości ciśnienia tętniczego tylko podczas wizyty u lekarza. Wówczas prosimy taką osobę o samodzielne pomiary ciśnienia tętniczego w domu (tzw. home blood pressure monitoring). Dopiero na tej podstawie można zweryfikować rzeczywistą wartość ciśnienia tętniczego. Rzadziej pojawia się tzw. ciśnienie maskowane, czyli niskie wartości ciśnienia tętniczego w gabinecie, a wysokie wartości w domu
– wyjaśnia dr hab. Małgorzata Kloch.
Pomiar prawidłowo wykonuje się na ramieniu na wysokości serca. Pacjent powinien być po paru minutach odpoczynku. Istotny jest również dobór odpowiedniego rozmiaru mankietu.
Dysponujemy małymi mankietami dla dzieci oraz szerokimi mankietami dla osób otyłych. Należy wykonać 3 pomiary w odstępie 1-2 minut, a następnie wyciągając z nich średnią. Gdy wykonujemy pomiar ciśnienia tętniczego pacjentowi po raz pierwszy, powinniśmy przeprowadzić to badanie na obu ramionach. W przypadku różnicy wyższej niż 15 mm Hg należy rozszerzyć diagnostykę i zweryfikować przyczynę takiego stanu rzeczy. Pacjent może mieć np. miażdżycę, co będzie wymagało dalszych badań. Jeśli natomiast różnica jest mniejsza niż 15 mmHg, w przyszłości ciśnienie tętnicze powinno być zawsze mierzone na ramieniu, na którym było ono wyższe
– zaznacza dr hab. Małgorzata Kloch.
Co robić, gdy mamy nadciśnienie?
Osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze w pierwszej kolejności muszą zmienić styl życia. Uzupełnieniem zmiany stylu życia i bardzo ważnym aspektem jest także regularne przyjmowanie leków, w tym hipotensyjnych, czyli obniżających ciśnienie krwi.
Regularna aktywność fizyczna jest bardzo ważna – zaleca się treningi wytrzymałościowe (dynamiczne, aerobowe, umiarkowane) po pół godziny, ok. 5-7 razy w tygodniu.
Trzeba także zmienić nawyki żywieniowe, w tym przede wszystkim ograniczyć spożycie soli kuchennej do 5 g na dobę. Duża ilość produktów spożywczych (np. wędliny czy chleb) zawiera ten składnik, dlatego osoby zmagające się z nadciśnieniem tętniczym nie powinny w ogóle dosalać swoich posiłków.
Bardzo ważna jest zbilansowana, zdrowa dieta, z dużą ilością świeżych warzyw, owoców, roślin strączkowych, niskotłuszczowych produktów mlecznych, nienasyconych kwasów tłuszczowych, ryb oraz produktów pełnoziarnistych. Istotne jest ograniczenie czerwonego mięsa oraz nasyconych kwasów tłuszczowych.
Należy również zredukować masę ciała. Osoby zmagające się z nadciśnieniem tętniczym powinny dążyć do zachowania prawidłowego wskaźnika BMI, czyli pomiędzy 20 a 25. Należy również zaprzestać palenia tytoniu i maksymalnie ograniczyć spożycie alkoholu. Najwyższe dopuszczalne normy to 14 jednostek tygodniowo w przypadku mężczyzn lub 8 dla kobiet, gdzie 1 jednostka alkoholu to 250 ml piwa lub 125 ml wina.
Zgodnie z wytycznymi Polskiego i Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego, osoby w podeszłym wieku (od 80. roku życia) nie muszą stosować się do rygorystycznych zaleceń, z którymi wiąże się nadciśnienie tętnicze. W tej grupie chorych farmakoterapia zalecana jest dopiero wtedy, gdy ciśnienie skurczowe jest równe lub większe niż 160 mm Hg.
Niezbędne badania
Zaniedbanie nadciśnienia tętniczego wiąże się z bardzo poważnymi konsekwencjami, dlatego pacjenci zmagający się z tym schorzeniem, powinni regularnie wykonywać badania.
Ważne są regularne kontrole kardiologiczne i wykonywanie badań laboratoryjnych z uwzględnieniem wartości glikemii, morfologii, funkcji nerek, prób wątrobowych, lipidogramu i badania ogólnego moczu. Ponadto u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym należy wykonać EKG i badanie echokardiograficzne (tzw. echo serca), by ocenić ewentualne powikłania sercowe. Dodatkowo należy też robić USG jamy brzusznej oraz USG tętnic szyjnych. Warto również kontrolować się u okulisty, celem oceny dna oka
– dodaje dr hab. Małgorzata Kloch.
Źródło: Materiały prasowe/JK
Więcej na temat chorób układy krążenia:
Jak uniknąć chorób układu krążenia?
Arytmie serca - jak je rozpoznać?
Najczęstsze choroby serca - jak im zapobiegać?
Niewydolność krążenia – przyczyny, objawy. Kiedy może zabić?
Choroby krążenia a upał – właściwa profilaktyka
Układowe choroby naczyń – na czym polegają?
Miażdżyca - objawy, przyczyny, metody leczenia
Absolwentka Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum w Krakowie. Doświadczenie zawodowe zdobywała odbywając praktyki studenckie w wiodących europejskich ośrodkach kardiologicznych w Budapeszcie, Rzymie oraz Getyndze, a także na stażu podyplomowym w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie. W trakcie studiów doktoranckich objęła stanowisko asystenta w I Klinice Kardiologii i Elektrokardiologii Interwencyjnej oraz Nadciśnienia Tętniczego UJCM. Od stycznia 2019 r. związana jest ze Specjalistycznym Szpitalem im. S. Żeromskiego w Krakowie, gdzie zajmuje się pacjentami na II Oddziale Chorób Wewnętrznych i Kardiologii, a od maja 2020 również z prywatnym szpitalem SCM clinic.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
