Ospa wietrzna - objawy, przebieg i leczenie. Ile trwa ospa wietrzna.
fot. Adobe Stock
To najbardziej zaraźliwa choroba wieku dziecięcego. Ale mimo, że zakaża się aż 95 proc. dzieci, które miały z nią kontakt, jest szansa, by jej uniknąć. Sprawdź, co zrobić, kiedy ktoś z twojej rodziny miał kontakt z tym wirusem!
Ospa wietrzna jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób wieku dziecięcego. Po około 14-16 dniach od pierwszego kontaktu z nią, zachoruje prawie każde dziecko, które do tej pory nie miało styczności z tym wirusem (90-95 proc.). Z danych Państwowego Zakładu Higieny wynika, że w Polsce rocznie rejestruje się około 160-220 tysięcy zachorowań, z czego zdecydowaną większość stanowią dzieci do 10 r. ż. Wokół ospy wietrznej narosło sporo prawd i mitów, dlatego przedstawiamy 9 najważniejszych faktów, które warto znać.
1. Wirus ospy jest bardzo zaraźliwy i może przenosić się w powietrzu nawet na kilkadziesiąt metrów!
Stąd zresztą nazwa tej choroby. Zarazki, które ją powodują to wirusy ospy wietrznej i półpaśca (Varicella-zoster virus – VZV) rozprzestrzeniają się drogą kropelkową i wraz z ruchem powietrza. To oznacza, że można zachorować nawet wówczas, jeśli nie miało się bezpośredniej styczności z chorym. Wystarczy przejść niedaleko takiej osoby, a podobno znane są także przypadki zarażenia się od sąsiada np. z wyższego piętra – przez otwarte okno.
2. Ospą można zarazić się od kogoś, kto jeszcze nie ma objawów
Chory zaraża już na 2-3 dni przed pojawieniem się wysypki. Zakaźność trwa przez cały czas pojawiania się nowych krostek, aż do momentu, gdy ostatnia przyschnie. To oznacza, że dziecko (lub dorosły) jest źródłem zakażenia jeszcze przez ok. 7 dni od pojawienia się ostatniej krostki.
Okres wylęgania, czyli czas, jaki upływa od chwili kontaktu z wirusem do wystąpienia pierwszych objawów choroby, wynosi od 10 do 21 dni (średnio 14 dni).
3. Objawy ospy wietrznej są tak charakterystyczne, że nie można ich pomylić z inną chorobą
Początki ospy to zwykle niezbyt wysoka gorączka i ogólne pogorszenie samopoczucia. Następnie, zwykle w 2. dobie, pojawia się bardzo charakterystyczna wysypka – u niektórych dzieci to właśnie ona jest pierwszym zauważalnym objawem infekcji.
Jak wygląda ospa wietrzna? Są to niewielkie, czerwone krostki, które szybko pojawiają się w kolejnych miejscach – można je zauważyć na całym ciele, nawet na narządach płciowych. Stopniowo przekształcają się w pęcherzyki, które po pewnym czasie przysychają. Wysypka jest bardzo swędząca, ale warto powstrzymać się przed drapaniem, bo może to spowodować nadkażanie się krostek i powstawanie blizn. Są specjalne preparaty, które łagodzą świąd np. Ospa Comfort Spray, Poxclin Cool Mousse, Puder płynny z anestezyną. Za bardzo skuteczny uważa się także jednoprocentowy roztwór wodny (!) gencjany, którym można smarować pęcherzyki kilka razy dziennie.
4. Ospa wietrzna ma łagodny przebieg, ale nie zawsze!
Z reguły jest to choroba nie dająca żadnych powikłań (na skórze mogą pozostać jedynie blizny po rozdrapanych krostkach), ale jak podaje Państwowy Zakład Higieny w Polsce około 1000-1300 osób rocznie jest hospitalizowanych z powodu ciężkiego jej przebiegu. Niestety tak właśnie czasem przebiega ospa wietrzna u dorosłych.
Powikłania ospy, to najczęściej:
zapalenie mózgu
zapalenie płuc
zapalenie ucha środkowego
zapalenie mięśnia sercowego.
Dlatego lekarze radzą, by osoby dorosłe, które nie przeszły choroby w dzieciństwie zaszczepiły się przeciwko niej.
5. Leczenie ospy wietrznej jest wyłącznie objawowe
Ospa wietrzna trwa od 7 do 14 dni (od momentu pojawienia się pierwszych krostek do czasu, gdy odpadną ostatnie strupki). Większości chorych wystarczy podawanie leków obniżających temperaturę oraz smarowanie skóry preparatami łagodzącymi swędzenie. Jednak część osób, zwłaszcza z niedoborami odporności lub przewlekle chorych, musi przyjmować leki przeciwwirusowe, czyli takie, które hamują namnażanie się wirusów.
6. Ospa u noworodka i niemowlaka może być groźna!
Choroba jest niebezpieczna dla nowonarodzonych dzieci, zwłaszcza jeśli zachoruje matka na kilka dni przed porodem – w takiej sytuacji konieczna jest konsultacja ze specjalistą (ginekologiem i/lib lekarzem chorób zakaźnych). Dlatego kobiety, które planują zajście w ciążę, a nie chorowały w dzieciństwie na ospę wietrzną, także powinny rozważyć szczepienie przeciwko tej chorobie (po szczepieniu trzeba odczekać 3 miesiące). Cięzki przebieg może mieć również ospa wietrzna u niemowląt, zwłaszcza tych, poniżej 6. miesiąca życia.
Jeśli już jesteś w ciąży, a wcześniej nie miałaś styczności z wirusem ospy wietrznej staraj się unikać przebywania z dziećmi w wieku przedszkolnym. Jeśli jesteś mamą takiego malucha, zaszczep go!
7. Choremu na ospę wietrzną nie można podawać ibuprofenu
Ospa u dzieci często przebiega z wysoką gorączką, dlatego powszechne jest stosowanie leków obniżających temperaturę. Jednak najlepiej podać paracetomol, bo ibuprofen a także kwas acetylosalicylowy (popularnie zwany aspiryną) może zwiększyć ryzyko paciorkowcowych i gronkowcowych nadkażeń skóry, które z kolei mogą prowadzić do tworzenia się ropni oraz martwicy skóry i tkanek miękkich.
8. Wirusy ospy zostają w organizmie na całe życie
Po przebyciu ospy wytwarza się trwała odporność na tę chorobę. Jednak wirus VZV pozostaje w stanie utajenia do końca życia w zwojach nerwowych. Zdarza się, że w momencie poważnego osłabienia odporności może się uaktywnić, wywołując półpasiec. To choroba głównie ludzi starszych, może przebiegać bardzo długo, zdarzają się także powikłania.
Kontakt z osobą chorą na półpasiec również grozi zachorowaniem na ospę!
9. Jeśli dziecko miało kontakt z wirusem ospy, można je jeszcze zaszczepić, by złagodzić przebieg choroby. Dotyczy to także osób dorosłych!
Jeżeli szczepienie zostanie wykonane w ciągu 72 godzin po kontakcie z osobą chorą, może ochronić przed zachorowaniem lub złagodzić przebieg choroby. Czasem po szczepionce może rozwinąć się tzw. poronna postać ospy – choroba wprawdzie wystąpi, jednak jej przebieg jest znacznie łagodniejszy. Skuteczność szczepionki, podanej już po kontakcie z wirusem, wynosi ok. 90 proc. Uwaga, lekarze nie polecają uczetnictwa w tzw. ospa party!
10. Ospa prawdziwa (czarna ospa) i ospa bostońska to zupełnie inne choroby niż ospa wietrzna!
Łączy je jedynie nazwa. Ospa prawdziwa, choroba o ciężkim przebiegu i dużej śmiertelności, została na świecie zupełnie wyeliminowana dzięki szczepieniom. Ostatni przypadek miał miejsce w 1978 roku. Dlatego dzieci nie są już teraz szczepione przeciwko temu wirusowi. Z kolei ospa bostońska bywa często mylona z ospą wietrzną, bo w przebiegu obu chorób pojawia się wysypka i gorączka. Jednak wywołują je zupełnie różne wirusy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
