Spis treści:
Czym jest syndrom DDA?
Syndrom DDA, czyli syndrom Dorosłych Dzieci Alkoholików, został rozpoznany dopiero w latach 80-tych XX w. Termin powstał w wyniku działania anonimowych rodzin alkoholików, których członkowie zauważyli u siebie podobne lęki i blokady oraz doświadczenia.
Według polskiej psychoterapeutki Zofii Sobolewskiej-Mellibrudy, DDA jest zespołem utrwalonych osobowościowych schematów funkcjonowania psychospołecznego, powstałych w dzieciństwie w rodzinie alkoholowej, które utrudniają osobie adekwatny, bezpośredni kontakt z teraźniejszością i powodują psychologiczne zamknięcie się w traumatycznej przeszłości.
Syndrom DDA nie funkcjonuje jako jednostka chorobowa (w klasyfikacji ICD-10) ani jako zaburzenie osobowościowe (w klasyfikacji DSM-IV). Jest to termin stosowany w terapii i ruchu samopomocowym związanymi z problemem uzależniania alkoholowego.
Objawy DDA
Rozpoznanie syndromu Dorosłych Dzieci Alkoholików nie jest proste, ponieważ przez lata powstało wiele kryteriów diagnostycznych, czyli ram, według których można uznać, że dana osoba ma DDA. Niektóre z nich są ze sobą wręcz sprzeczne. Np. stwierdzenie, że osoby z DDA prowokują konflikty albo – odwrotnie – unikają ich. Mimo trudności diagnostycznych za objawy syndromu DDA uznaje się:
- lęk przed utratą kontroli,
- lęk przed porzuceniem,
- lęk przed uczuciami, trudności w utrzymywaniu bliskich kontaktów,
- nadmierne poczucie odpowiedzialności,
- poczucie winy,
- obniżona samoocena,
- pozostawanie w roli ofiary,
- wypieranie się własnych potrzeb,
- silna samokrytyka, bardzo poważne podejście do siebie,
- potrzeba kontrolowania innych,
- przewaga reagowania nad działaniem,
- myślenie magiczne.
To, jakie objawy syndromu DDA wystąpią u danej osoby, może zależeć od roli, w jaką wcielało się dziecko w rodzinie z problemem alkoholowym.
Sharon Wegscheider-Cruse wyróżniła 4 główne role dziecięce:
- bohater – pomocny, bierze na siebie odpowiedzialność, zwykle jest to najstarsze dziecko w rodzinie,
- kozioł ofiarny – przeciwieństwo bohatera, wycofany, ma poczucie, że jest gorszy od rodzeństwa, zwykle jest to młodsze dziecko,
- zagubione dziecko – samotne, zamknięte w sobie, ma trudność w kontaktach społecznych, zwykle jest to kolejne (trzecie lub czwarte) dziecko w rodzinie,
- dziecko maskotka – popisuje się, rozśmiesza, dopasowuje się do innych, czuje się w obowiązku rozładowywania napięcia w domu.
Osoby z syndromem DDA, które wcielały się w rolę bohatera lub maskotki, cechują się wyższym poziomem samooceny i większą satysfakcją ze wsparcia otoczenia, niż osoby będące w roli kozła ofiarnego lub zagubionego dziecka.
Czy DDA istnieje?
Ze względu na istnienie wielu kryteriów diagnostycznych, które często są nieprecyzyjne i same w sobie sprzeczne, część specjalistów zaprzecza istnieniu syndromu DDA. Pojawia się często argument o tzw. efekcie horoskopowym, co oznacza, że wiele osób bez problemu alkoholowego w rodzinie, zauważy istnienie u siebie cech, które są wykorzystywane w modelu DDA.
Część badań dowiodła, że większość dzieci pochodzących z rodzin alkoholowych funkcjonuje całkiem normalnie w dorosłym życiu. Choć podkreśla się przy tym duże znaczenie otrzymanego wsparcia w domu, szczególnie od matki. Podjęcie leczenia przez ojca-alkoholika również wpływało korzystnie na opinię dziecka o rodzinie. Niemniej pewna grupa osób dorastająca w rodzinie alkoholowej odkrywa u siebie wspólne problematyczne cechy.
Część specjalistów utożsamia syndrom DDA z DDD, czyli syndromem Dorosłych Dzieci z rodzin Dysfunkcyjnych. Istnieją badania, które pokazują, że obraz osoby pochodzącej z rodziny z dysfunkcjami (to jest np. przemocą, przemocą seksualną, nadmiernymi wymaganiami, perfekcjonizmem, rozpadem rodziny, uzależnieniem od hazardu, chorobą psychiczną) jest bardzo zbliżony do obrazu osoby z syndromem DDA.
Gdzie szukać pomocy?
Aby uzyskać bezpłatne wsparcie w trudnościach wynikających z dorastania w rodzinie alkoholowej, po pomoc należy się zgłosić do powiatowego centrum pomocy rodzinie, poradni terapii uzależnień i współuzależnienia, poradni zdrowia psychicznego lub do organizacji pozarządowych (np. fundacji) wspierających osoby z DDA.
Źródło: A. Margasiński, Rodzina alkoholowa z uzależnionym w leczeniu, Impuls, Kraków 2019.
Więcej na podobny temat:
DDA objawy – jak rozpoznać syndrom Dorosłych Dzieci Alkoholików
Czy mogę być Dorosłym Dzieckiem Alkoholika (DDA)?
DDA – jakie są zalety terapii grupowej?
Dorosłe dzieci alkoholików - jak zbudować udany związek
DDA czyli świat oczami zranionego dziecka
Alkoholizm – czy można alkoholika zmusić do leczenia?
Alkoholizm – po czym rozpoznać chorobę?
ALKOHOLIZM = objawy, test, leczeni i skutki uzależnienia od alkoholu
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
