Spis treści:
- Uczulenie na zimno – przyczyny
- Uczulenie na zimno – objawy
- Jak wygląda uczulenie na zimno?
- Uczulenie na zimno u dzieci
- Diagnostyka przy pokrzywce z zimna
- Leczenie uczulenia na zimno
- Czy uczulenie na zimno ustępuje z czasem?
Uczulenie na zimno – przyczyny
Uczulenie na zimno są to zmiany skórne, najczęściej w postaci pokrzywki, pojawiające się pod wpływem niskiej temperatury. Jest to dolegliwość wrodzona (rodzinna) albo nabyta (może pojawić się z czasem w ciągu życia). Nie jest całkowicie jasne, co powoduje alergię na zimno.
Wiadomo natomiast, że jest to nieprawidłowa reakcja układu immunologicznego, który w wyniku działania chłodu zaczyna produkować mediatory prozapalne, takie jak histamina. Podobny mechanizm występuje przy innych alergiach. W rezultacie pojawiają się typowe dolegliwości jak wysypka czy świąd. Najczęściej w rodzinie występują przypadki alergii, dlatego można podejrzewać udział czynników genetycznych w rozwoju uczulenia na zimno.
Do czynników prowokujących uczulenie u osób podatnych należą:
- chłodne powietrze,
- zimna woda,
- zimne pokarmy (lody, napoje, kostki lodu).
Większą skłonność obserwuje się u osób z rozpoznaną alergią pokarmową lub alergią na leki.
Uczulenie na zimno jest rozpoznawane przeważnie u młodych dorosłych, częściej u kobiet. Narażone są również dzieci. Nabyta pokrzywka z zimna stanowi 3% wszystkich rodzajów pokrzywek występujących przewlekle. W niektórych przypadkach pokrzywka z zimna związana jest z chorobą zakaźną lub nierozpoznanym nowotworem krwi.
Uczulenie na zimno – objawy
Głównym objawem uczulenia na zimno są swędzące zmiany skórne w postaci bąbli pokrzywkowych, które pojawiają się w krótkim czasie ekspozycji na chłód, zwykle po kilku-, kilkunastu minutach. Gdy występuje wrodzone uczulenie na zimno - symptomy rozwijają się w czasie od 30 minut do 48 godzin.
Główne objawy uczulenia na zimno to:
- pokrzywka (bąble na skórze),
- świąd,
- zaczerwienienie,
- obrzęk skóry.
Nie są konieczne bardzo niskie temperatury. Wystarczy, że oscylują wokół 0°C. Reakcja organizmu może się pogarszać w miarę ogrzewania skóry. Wilgotna i wietrzna pogoda nasila problem.
Największe zagrożenie wiąże się z narażeniem całego ciała na niską temperaturę, np. podczas pływania w zimnej wodzie. Może rozwinąć się wówczas wstrząs zagrażający życiu.
Alarmujące objawy uczulenia na niskie temperatury:
- obrzęk krtani lub okolicy gardła,
- obrzęk rąk lub nóg,
- spadek ciśnienia,
- osłabienie,
- bóle głowy,
- trudności z oddychaniem,
- uogólniona pokrzywka (bąble pokrywają ciało),
- utrata świadomości.
Jak wygląda uczulenie na zimno?
Charakterystycznymi objawami uczulenia na zimno są zmiany skórne w postaci swędzącej pokrzywki (bąbli przypominających poparzenie pokrzywą) i zaczerwienienie skóry. Lokalizacja wysypki dotyczy zazwyczaj miejsc, które mają największy kontakt z niską temperaturą, a więc twarzy, ust, dłoni. Po zanurzeniu w zimnej wodzie, uczulenie może wystąpić na całym ciele.
fot. Pokrzywka z zimna / Adobe Stock, wisely
Uczulenie na zimno u dzieci
Jeżeli zaobserwujesz u dziecka jakiekolwiek zmiany na skórze, które pojawiają się po kontakcie z zimnym powietrzem albo wodą, przede wszystkim unikaj dalszej ekspozycji, a następnie zgłoś się do pediatry lub lekarza rodzinnego. Może to być sygnałem uczulenia na zimno.
Po raz pierwszy objawy uczulenia na zimno u dzieci pojawiają się średnio około 7 roku życia, ale mogą wystąpić też wcześniej, nawet w okresie niemowlęcym. Im wcześniejszy jest początek choroby, tym większe prawdopodobieństwo, że objawy będą utrzymywać się dłużej.
Wystąpienie reakcji alergicznej na zimno u dzieci często jest poprzedzone poważną infekcją wirusową (np. mononukleozą, ospą) lub bakteryjną.
Diagnostyka przy pokrzywce z zimna
W ramach diagnostyki lekarz może zlecić wykonanie testu prowokacji, który polega na przykładaniu kostki lodu do skóry przez kilka minut. W przypadku alergii na zimno pojawia się typowy bąbel pokrzywkowy. To wystarczy, aby rozpoznać chorobę. Oprócz tego lekarz opiera się na informacjach z wywiadu z pacjentem.
Leczenie uczulenia na zimno
Podstawą leczenia uczulenia na zimno jest unikanie i ochrona ciała przed niskimi temperaturami. W najcięższych przypadkach konieczny może być pobytu w szpitalu. Aby zmniejszyć objawy uczulenia na zimno, na ogół wystarczy przyjęcie leków przeciwhistaminowych, które obniżają w organizmie poziom histaminy, związku odpowiedzialnego za zmiany skórne.
Czasami lekarz przepisuje również glikokortykosteroidy, które działaja przeciwzapalnie i mogą być stosowane doustnie lub miejscowo na skórę. Gdy dojdzie do wstrząsu, konieczne jest podanie adrenaliny. Warto dopytać lekarza (jeżeli nie poinstruował nas wcześniej) o plan reagowania w razie wystąpienia ciężkich i gwałtownych objawów uczulenia.
Leczenie uczulenia na zimno obejmuje unikanie gwałtownego kontaktu z niską temperaturą: chłodnym powietrzem, wodą, zimnymi pokarmami, a także ochronę skóry przed zimnem i przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniem lekarza.
Czy uczulenie na zimno ustępuje z czasem?
Same zmiany na skórze dość szybko znikają i w ciągu kilku godzin nie powinno być po nich śladu (w przypadku rodzinnej pokrzywki czas utrzymywania się objawów wynosi do 2 dni). Jednak jako schorzenie uczulenie na zimno może ustąpić po tygodniach, miesiącach, a niekiedy latach. Szacuje się, że średni czas trwania choroby to 5 lat. Warto zwrócić uwagę na początek. Im wcześniej pojawią się pierwsze objawy, tym większe ryzyko, że zmiany będą utrzymywać się dłużej.
Źródła:
Diaz VL, Gribbons KB, Yazdi-Nejad K, Kuemmerle-Deschner J, Wanderer AA, Broderick L, Hoffman HM. Cold Urticaria Syndromes: Diagnosis and Management. J Allergy Clin Immunol Pract. 2023 Aug;11(8):2275-2285. doi: 10.1016/j.jaip.2023.05.040. Epub 2023 Jun 7. PMID: 37290539,
Maltseva N, Borzova E, Fomina D, Bizjak M, Terhorst-Molawi D, Košnik M, Kulthanan K, Meshkova R, Thomsen SF, Maurer M; COLD-CE Steering Committee. Cold urticaria - What we know and what we do not know. Allergy. 2021 Apr;76(4):1077-1094. doi: 10.1111/all.14674. Epub 2020 Dec 24. PMID: 33249577,
Singleton R, Halverstam CP. Diagnosis and management of cold urticaria. Cutis. 2016 Jan;97(1):59-62. PMID: 26919357.
Czytaj także:
Czy zimno wzmacnia odporność? To zależy
Co oznacza ciągłe uczucie zimna? Częste marznięcie może świadczyć o chorobie tarczycy
RZS a zimno. Czy zimno szkodzi przy reumatoidalnym zapaleniu stawów?
Masz ciągle zimne stopy? Sprawdź, co może być przyczyną
Sine i blade palce mogą świadczyć o chorobie Raynauda. Nie zawsze problem samoistnie ustępuje
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
