Spis treści:
- Co to jest wstrząs mózgu?
- Objawy wstrząsu mózgu
- Wstrząs mózgu dziecka
- Diagnostyka wstrząsu mózgu
- Opieka domowa
Co to jest wstrząs mózgu?
Jest to skutek urazu głowy. Jego typowym objawem jest utrata przytomności. Nazywa się go także wstrząśnieniem mózgu.
Do wstrząsu mózgu dochodzi w wyniku uderzenia w głowę. Przyczyną może być na przykład upadek podczas uprawiania sportu, wypadek samochodowy czy rowerowy.
Wstrząśnienie mózgu jest urazem o charakterze łagodnym, choć rozlanym, bo nie przyjmuje charakteru ogniskowego urazu ośrodkowego układu nerwowego. Jest to uraz o charakterze zamkniętym
– zaznacza dr n. med. Olga Milczarek, neurolog z krakowskiej SCM clinic.
Bardzo ważne jest, by pamiętać, że wstrząśnienia mózgu można doznać nawet w kasku. Dzieje się tak dlatego, że mózg w wyniku urazu obija się o wnętrze czaszki, a kask stanowi ochronę czaszki od zewnątrz. Jest to tak zwany uraz zamknięty.
Wstrząsu mózgu - objawy
Wstrząs mózgu jest lekkim urazem i na ogół nie zagraża życiu. Ważne jest jednak, by zwrócić uwagę na niepokojące objawy i po urazie skonsultować się z lekarzem. Zdarza się, że objawy poważnego urazu na początku wyglądają niewinnie i dopiero z czasem się rozwijają.
Konsultacja z lekarzem jest konieczna, gdy wystąpią następujące objawy wstrząsu mózgu:
- chwilowa niepamięć – poszkodowany nie pamięta momentu wypadku i tego co było chwilę po nim,
- nudności lub wymioty,
- dezorientacja,
- zaburzenia widzenia,
- ból lub zawroty głowy.
Zdarza się też, że poszkodowany traci przytomność.
W klasycznym przebiegu dochodzi do przemijających zaburzeń funkcjonowania układu nerwowego, skutkujących krótkotrwałą utratą przytomności. Utrata przytomności nie powinna przekraczać 5 minut. Niemniej jednak pacjent po wstrząśnieniu mózgu wcale nie musi stracić przytomności, więc kryterium to często jest podważane
– mówi dr n. med. Olga Milczarek.
Jak zaznacza doktor Olga Milczarek, większość objawów przyjmuje charakter krótkotrwałych. Szacuje się, że u ok. 15% przypadków trwają dłużej niż kilka dni. W 85% przypadków objawy ustępują jednak bardzo szybko, zwykle w pierwszych 24 godzinach.
Do wstrząsu mózgu może dojść w wyniku urazu głowy podczas wypadku komunikacyjnego (fot. Adobe Stock)
Wskazaniem do szybkiego wezwania pogotowia są zaś:
- krwawienie z nosa lub ucha,
- obecność ran na głowie,
- przedłużająca się, kilkuminutowa utrata przytomności,
- powtarzające się wymioty,
- bardzo silne bóle głowy,
- niemijająca niepamięć,
- stopniowe tracenie kontaktu z poszkodowanym.
Wstrząs mózgu u dziecka
U maluchów wstrząśnienia są tak częste, że przybierają formę epidemii. Wynika to z tego, że dzieci dużo czasu spędzają aktywnie: jeżdżą na rowerach, hulajnogach, biegają. Mają więc duże ryzyko „zaliczenia" upadku czy zderzenia.
U dzieci wstrząs mózgu może jednak zostać zbagatelizowany lub niezauważony, ponieważ maluch może nie sygnalizować dolegliwości lub nie pamiętać samego zdarzenia. Jest to szczególnie kłopotliwe, jeśli w momencie zdarzenia nie przebywało z żadną osobą dorosłą, która mogłaby poświadczyć wypadek.
Obserwacja w oddziale szpitalnym u dzieci powinna być jak najkrótsza, ponieważ najlepiej regenerują one siły w warunkach domowych.
W przypadku wątpliwości, wystąpienia przedłużających się objawów (wymioty wielokrotne, silne bóle głowy) lub dołączenia objawów uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, niezbędna okazuje się dalsza diagnostyka obrazowa głowy. Tu badaniem z wyboru jest tomografia komputerowa. U większości pacjentów nie wykazuje ona żadnych patologii. W przypadku wstrząśnienia mózgu absolutnie nie stosuje się przeglądowego zdjęcia radiologicznego (RTG)
– dodaje dr n. med. Olga Milczarek.
Dzieci szczególnie narażone są na wstrząśnienie mózgu ze względu na ich aktywność i częste urazy (fot. Adobe Stock)
Czasem konieczny jest jednak dłuższy pobyt malca w szpitalu.
W przypadku dzieci z nasilonymi objawami i rozpoznaniem wstrząśnienia mózgu decydujemy się na dłuższą hospitalizację, po której pacjent wraca do domu i funkcjonuje już zupełnie normalnie. Niemniej należy też podkreślić, że odległe konsekwencje teoretycznie błahego urazu mogą przyjmować charakter przewlekłych i pod postacią różnych objawów utrudniać nawet codzienne funkcjonowanie
– dodaje dr n. med. Olga Milczarek.
Diagnozowanie wstrząsu mózgu
Badanie lekarskie po urazie głowy konieczne jest, by wykluczyć jego poważne następstwa, które mogą zagrażać życiu i zdrowiu, określić ciężkość urazu i zalecić odpowiednie leczenie. Bardzo ważne jest podanie okoliczności urazu oraz tego, co działo się z poszkodowanym przed przybyciem do szpitala, czy występowały któreś w wyżej wymienionych objawów.
Po zapoznaniu się z historią urazu lekarz zleci badania obrazowe (rentgen, badanie tomografii komputerowej), które pozwolą wykluczyć złamania, a w cięższych przypadkach – krwawienie wewnątrzczaszkowe.
Jeśli w badaniu lekarz stwierdzi niepokojące objawy, pacjent zostanie w szpitalu na krótką 1-2 dniową obserwację. Najczęściej jednak lekkie urazy nie wymagają pozostawiania poszkodowanego w szpitalu i z powodzeniem może on odzyskiwać siły w domu (zobacz, jak postępować w urazach głowy).
Opieka domowa
Naszej czujności nie może uśpić powiedzenie, że uraz był lekki i możemy wrócić do domu. Obserwacja chorego po urazie głowy jest bardzo ważna, bo w razie wystąpienia niepokojących objawów powinniśmy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.
Objawami alarmowymi są wymieniane już wcześniej: wymioty, narastający ból głowy, a szczególnie narastająca dezorientacja poszkodowanego i tracenie z nim kontaktu. Ważne, by chory przez pierwsze kilkanaście godzin pozostawał pod stałą opieką odpowiedzialnej osoby.
Oprócz uważnej obserwacji chorego powinniśmy zapewnić mu spokój i możliwość odpoczynku. Poszkodowany powinien leżeć. Niewskazane jest, by dużo chodził.
Zdecydowanie należy pozwolić mu się wyspać. Przekonanie, że osobom po urazie głowy, a szczególnie dzieciom, nie można dać zasnąć jest błędne. Senność, szczególnie po całym pełnym niekoniecznie pozytywnych wrażeń dniu, jest naturalna i trzeba ją odróżnić od alarmującego stanu, kiedy do poszkodowany zdaje się być coraz mniej przytomny, a utrzymanie kontaktu z nim jest coraz trudniejsze.
Ból głowy uśmierzą zapisane przez lekarza leki, które powinniśmy podawać choremu ściśle według wskazań, które otrzymaliśmy.
Wizyty kontrolne są niemniej ważne od postępowania bezpośrednio po urazie. Pozwalają ocenić, czy występują jakieś następstwa urazu i w razie czego leczyć je. Zdarza się, że nawet po wstrząśnieniu mózgu występują bóle, zawroty głowy, problemy z koncentracją.
Czym grozi wiele urazów głowy?
Należy pamiętać o tym, że każdy przebyty uraz głowy pozostawia ślad. Początkowo nie ma widocznych następstw, ale z czasem przy wielokrotnym narażeniu na urazy głowy mogą pojawić się zaburzenia z tym związane. Należą do nich problemy z koncentracją, zaburzenia pamięci i inne dolegliwości neurologiczne i psychiatryczne, a także przewlekłe bóle głowy.
W przypadku odległych zaburzeń pod postacią zaburzeń koordynacji wzrokowo-przestrzennej czy funkcjonowania poznawczego, a więc w tych dotyczących sfery neuropsychologicznej, nawet niewielki uraz głowy również może pozostawiać trwały ślad. Rozważając konsekwencje odległe wstrząśnienia mózgu można również powiedzieć o różnego typu zaburzeniach emocjonalnych czy zaburzeniach zachowania, które nazywane są zespołem powstrząśnieniowym i stanowią niejednokrotnie podstawę wdrażania diagnostyki neuropsychologicznej u pacjentów, zwłaszcza dzieci
– dodaje dr n. med. Olga Milczarek.
Więcej o urazach głowy:
Pierwsza pomoc w urazach głowy
Pourazowe bóle głowyDo czego może prowadzić uraz głowy?
Specjalista neurolog krakowskiej SCM clinic. Adiunkt Kliniki Neurochirurgii Dziecięcej Instytutu Pediatrii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, w trakcie specjalizacji z neurologii dziecięcej w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie. Obrona pracy doktorskiej w roku 2011 z zakresu urazów głowy u dzieci. Prowadzi terapię komórkami macierzystymi u dzieci i dorosłych.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
