Spis treści:
- Przyczyny wysypki po opalaniu
- Wysypka po opalaniu – alergia na słońce
- Wysypka po opalaniu – reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne
- Wysypka po opalaniu – choroby skórne
- Inne przyczyny wysypki po opalaniu
- Jak zapobiegać wysypce po opalaniu?
- Wysypka po opalaniu w solarium
Przyczyny wysypki po opalaniu
Jest kilka możliwych przyczyn wysypki po opalaniu. Wśród nich wymienia się takie stany jak:
- alergia na słońce (najczęściej polimorficzna osutka świetlna, rzadziej: pokrzywka słoneczna lub opryszczka ospówkowata),
- reakcja fototoksyczna lub fotoalergiczna (często po kremach z filtrem UV lub lekach),
- wysypka z powodu nasilenia istniejącej choroby skóry (np. tocznia, liszaja),
- potówki (od przegrzania i pocenia się),
- rumień cieplny,
- ostuda.
Po jakim czasie znika wysypka od słońca?
W większości przypadków wysypka po opalaniu znika samoistnie w ciągu kilku godzin do kilku dni. Jeżeli w ciągu kilku dni zmiany skórne nadal są nasilone albo stają się bardziej dokuczliwe, trzeba zgłosić się do dermatologa. W tym czasie lepiej unikać promieniowania słonecznego, aby nie zaostrzać objawów.
Wysypka po opalaniu – alergia na słońce
Istnieje kilka rodzajów wysypek po opalaniu, które mogą świadczyć o alergii na słońce.
Polimorficzna osutka świetlna
Najczęstszą postacią alergicznej wysypki po opalaniu jest polimorficzna osutka świetlna. Pojawia się zazwyczaj na początku sezonu. Wysypka w postaci swędzących pęcherzyków lub grudek rozwija się kilka godzin po opalaniu (czasem po kilku dniach) i samoistnie ustępuje w ciągu kilkunastu godzin lub kilku dni. Występuje głównie na szyi, dekolcie, ramionach, rzadziej nogach. Nie pozostawia blizn.
fot. Wysypka po opalaniu – alergia na słońce/Adobe Stock, Natalya
Leczniczo na ten rodzaj wysypki po opalaniu można zastosować maść z hydrokortyzonem. Jeśli wysypka jest intensywna, trzeba udać się do lekarza. Oprócz tego należy unikać dalszej ekspozycji słonecznej oraz nakładać krem z wysokim filtrem.
Domowe sposoby na wysypkę po opalaniu to:
- chłodne okłady,
- nakładanie żelu z aloesu,
- nakładanie mikstury z płatków owsianych i wody,
- przemywanie naparem z rumianku,
- smarowanie kremem nawilżającym.
Pokrzywka słoneczna
Pokrzywka słoneczna (pokrzywka świetlna) to rzadka postać alergii na słońce. Na skórze po opalaniu szybko – w ciągu kilku minut – pojawiają się bąble pokrzywkowe i ustępują w ciągu doby.
W przypadku pokrzywki słonecznej można zastosować leki przeciwhistaminowe lub miejscowe preparaty z hydrokortyzonem.
Opryszczka ospówkowata
Rzadką formą alergicznej wysypki po opalaniu, na którą narażone są dzieci, jest opryszczka ospówkowata. Objawia się drobnymi pęcherzykami, które pojawiają się na skórze 2-3 dni po opalaniu. Najczęściej lokalizują się na dłoniach, przedramionach i twarzy. W leczeniu tej wysypki po opalaniu stosuje się maści przeciwzapalne.
W każdym przypadku uczulenia na słońce bardzo ważna jest profilaktyka, czyli osłanianie ciała oraz stosowanie kremów z wysokim filtrem przeciwsłonecznym.
Zobacz też: Domowe i apteczne sposoby na oparzenia słoneczne
Wysypka po opalaniu – reakcje fotoalergiczne i fototoksyczne
Wysypka po opalaniu może być spowodowana czynnikiem zewnętrznym i późniejszym działaniem słońca na skutek dwóch rodzajów reakcji:
- Wysypka przy reakcji fotoalergicznej – pojawia się tylko u osób uwrażliwionych na konkretny związek. Objawy to rumień na skórze, rumień i grudki lub pęcherzyki, „kaszka” na skórze. Występuje w miejscach eksponowanych na promieniowanie słoneczne, ale może też pojawić się na obszarach ciała, które były osłonięte. Powoduje swędzenie.
- Wysypka przy reakcji fototoksycznej – występuje u każdej osoby pod wpływem promieniowania i działania danego składnika, który wywołuje nieprawidłową reakcję organizmu. Objawem jest zmiana skórna przypominająca oparzenie słoneczne, ma postać pęcherzy z rumieniem i obrzękiem. Występuje tylko w miejscach eksponowanych na promieniowanie.
Przyczynami tego rodzaju wysypek po opalaniu najczęściej są aktywne składniki filtrów słonecznych, perfumy, substancje zapachowe i konserwanty w kosmetykach. Wysypkę po opalaniu mogą powodować:
- kremy z filtrem przeciwsłonecznym,
- perfumy,
- antybiotyki,
- leki hormonalne,
- leki psychotropowe, uspokajające, neurologiczne,
- niesteroidowe leki przeciwzapalne,
- leki kardiologiczne (beta-blokery),
- leki moczopędne,
- leki przeciwgrzybicze (szczególnie maści),
- leki na przeciwhistaminowe,
- maści stosowane miejscowo na trądzik (np. z antybiotykami, kwasem azelainowym) oraz z witaminą A (retinolem),
- preparaty ziołowe (dziurawiec, arcydzięgiel, rumianek).
Wysypka przy reakcji fototoksycznej pojawia się szybko, nawet od razu od rozpoczęcia opalania, czasami w ciągu kilku godzin. Wysypka po opalaniu przy reakcji fotoalergicznej pojawia się z opóźnieniem, po 1-2 dniach od ekspozycji słonecznej.
Zobacz też: Leki a opalanie. Których substancji unikać, gdy świeci słońce?
Leczenie tego rodzaju wysypki po opalaniu może się różnić w zależności od przyczyny i nasilenia objawów. Przede wszystkim należy wyeliminować czynnik powodujący wysypkę. Stosuje się także preparaty miejscowe z kortykosteroidami lub inhibitorami kalcyneuryny oraz lek przeciwhistaminowy. W silnych reakcjach konieczna może się okazać hospitalizacja, co umożliwi szybkie podanie leków dożylnie.
Wysypka po opalaniu – choroby skórne
Po opalaniu mogą się nasilić zmiany skórne w przebiegu różnych schorzeń skórnych. Niektóre choroby cechują się dużą nadwrażliwością na słońce i ich objawy nasilają się po działaniu promieniowania UV.
Choroby, w przebiegu których działanie słońca może nasilać zmiany skórne, to np.:
- bielactwo (na skórze może pojawić się wysypka w formie białych plamek po opalaniu),
- liszaj płaski,
- skórny toczeń rumieniowaty,
- krążkowy toczeń rumieniowaty,
- porfiria skórna późna.
Inne przyczyny wysypki po opalaniu
Wysypka na ciele po opalaniu może powstawać również z prozaicznej przyczyny – przegrzania i nadmiernego pocenia się. Na skórze można zauważyć wtedy potówki, czyli drobne krostki. Potówki mogą pojawić się na całym ciele, ale najczęściej występują na klatce piersiowej, plecach, szyi oraz twarzy.
Tej wysypki po opalaniu można pozbyć się szybciej poprzez kąpiele z dodatkiem rumianku lub sody oczyszczonej, nałożenie maści z mentolem lub kwasem borowym. Na ogół potówki znikają samoistnie.
Po opalaniu u niektórych osób pojawia się brązowa wysypka w postaci płaskich, nieswędzących plamek, zwana ostudą. Szczególnie narażone są na nie kobiety przyjmujące środki hormonalne i niezapewniające skórze właściwej ochrony przeciwsłonecznej.
Z ostudą najlepiej udać się do dermatologa. Leczenie polega na nakładaniu preparatów złuszczających i rozjaśniających.
I wreszcie wysypka na skórze po opalaniu może oznaczać wystąpienie tzw. rumienia cieplnego. Jest to miejscowa odpowiedź skóry na opalanie w postaci nierównomiernie rozłożonego zaczerwienienia, które ustępuje wkrótce po zakończeniu opalania.
fot. Wysypka po opalaniu w postaci ostudy/Adobe Stock, Duangjan
Jak zapobiegać wysypce po opalaniu?
Podstawowym sposobem zapobiegania wysypce po opalaniu jest unikanie czynnika, który może ją wywoływać, oczywiście jeśli go znasz. Jeżeli rok do roku przytrafia ci się uczulenie spowodowane składnikami kremu z filtrem, zapytaj farmaceutę lub dermatologa o hipoalergiczny preparat do opalania, który będzie właściwy dla ciebie.
Nie łącz nigdy opalania z lekami, ziołami lub kosmetykami, które mogą powodować zmiany skórne po ekspozycji słonecznej. Często są to antybiotyki, kosmetyki stosowane w leczeniu trądziku lub perfumy. Uważaj na nie i sprawdź, czy mogą wywoływać reakcje fototoksyczne. Skonsultuj się z dermatologiem, jeśli przyjmujesz jakieś środki, a planujesz się opalać.
Przed ekspozycją słoneczną nałóż na skórę krem z wysokim filtrem (co najmniej SPF 30) około 15-30 minut przed wyjściem na zewnątrz. Smaruj skórę kilkukrotnie w trakcie ekspozycji słonecznej, zwłaszcza po kąpieli lub kiedy intensywnie się pocisz.
Unikaj nadmiernej ekspozycji słonecznej (w godzinach 10-15), a także zakładaj odzież i nakrycie głowy, które chronią przed nadmiernym promieniowaniem.
Jeśli masz skłonność do wysypki po opalaniu, najlepiej zaczynaj od mniejszych dawek promieniowania. Przygotuj skórę przed wyjazdem na urlop. Ważne jest nawadnianie organizmu, dzięki czemu utrzymasz właściwy poziom nawilżenia skóry.
Weź prysznic po korzystaniu z publicznych kąpielisk, ponieważ roi się tam od chorobotwórczych mikroorganizmów – one także mogą być przyczyną wysypki. Po kąpieli w morzu spłucz skórę czystą wodą, gdyż piasek oraz sól działają drażniąco i mogą zaostrzać objawy.
Wysypka po opalaniu w solarium
Wysypka po opalaniu może wystąpić nie tylko po ekspozycji na naturalne promienie słoneczne, ale również po korzystaniu z solarium. Promieniowanie UV w solarium oraz to emitowane przez słońce są zbliżone i mogą wywoływać podobne reakcje skórne. Wysypka po opalaniu w solarium może mieć postać alergii (fotodermatozy), reakcji fotoalergicznej, reakcji fototoksycznej czy oparzenia słonecznego.
Leczenie wysypki po opalaniu w solarium zależy od przyczyny i nasilenia zmian skórnych. Czasami wystarczą domowe metody, takie jak chłodne okłady, nawilżenie skóry, nakładanie żelu z aloesem i preparatów po opalaniu, ale w niekórych sytuacjach konieczna jest konsultacja z dermatologiem i stosowanie np. leków z hydrokortyzonem.
Aby zapobiegać wysypce po opalaniu w solarium najlepiej w ogóle unikać tego sposobu opalania. Ważne jest przestrzeganie zasad bezpieczeństwa oraz ograniczeniu czasu ekspozycji do minimum. Na skórę należy nakładać kosmetyki chroniące przed promieniowaniem UV.
Źródła: R. Nowicki (red.), S. Majewski (red.), Dermatologia i choroby przenoszone drogą płciową, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019,
J. Maj, Dermatozy posłoneczne, Dermatologia po dyplomie, podyplomie.pl/dermatologia/33184,dermatozy-posloneczne,
R. Śpiewak, Wyprysk fotoalergiczny i fototoksyczny. Alergoprofil 2009; 5 (2): 2-7.
Czytaj także:
Uczulenie na słońce u dzieci - objawy i leczenie alergii na słońce
Udar słoneczny (udar cieplny) – jak rozpoznać i udzielić pomocy
Domowe sposoby na oparzenia - jak uśmierzyć ból? (zioła, rośliny lecznicze)
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
