Czym jest osobowość?
Jako osobowość rozumieć można ogół indywidualnych charakterystyk psychologicznych człowieka, które manifestują się w jego postawach i zachowaniach i które mają względnie trwały charakter od okresu wczesnej dorosłości. Istnieje wiele sposobów opisu osobowości, najczęściej stosuje się opis kategorialny (stąd poszczególne postaci zaburzeń w klasyfikacji ICD-10) lub wymiarowy (zwykle posługujemy się względnie niewielką liczbą wymiarów, np. pięcioma: otwartość, sumienność, ekstrawersja, skłonność do kompromisu [zgodność], neurotyczność).
Przeczytaj: Borderline - zagadka współczesnej diagnostyki
Zaburzenia osobowości w wieku starszym
W klinice osobowość uważamy za zaburzoną wówczas, gdy stosowane przez chorego sposoby postępowania, postawy oraz mechanizmy są powtarzane pomimo swojej nieskuteczności. Zaburzenia osobowości szkodzą zatem choremu lub innym osobom.
Nie jest oczywiste, czy osobowość zmienia się z wiekiem. Wiele badań wskazuje na relatywną stabilność poszczególnych cech osobowości. Niektórzy badacze zauważają jednak, że z wiekiem rośnie skłonność do adaptowania się do zmieniających się ról życiowych i że niektóre cechy osobowości mają tendencję do słabnięcia (np. sumienność, ekstrawertyczność), a inne, takie jak unikanie, nasilają się. Niektóre podtypy zaburzeń osobowości wyraźnie słabną wraz z wiekiem (zwłaszcza borderline), inne mogą się natomiast nasilać (pozostałe zaburzenia z klasteru B według DSM-IV). Zwrócono ponadto uwagę, że osobowość może ulec zmianom w następstwie przewlekłej choroby lub silnego urazu psychicznego.
Przeczytaj: Typ osobowości a podatność na stres
U chorych starszych szczególne znaczenie mają zmiany osobowości związane z procesami otępiennymi. Typowe zmiany spotykamy zwłaszcza w otępieniu czołowo-skroniowym, ale inne postaci otępień nie są wolne od tego zjawiska. Poza zmianą osobowości związaną z otępieniem spotyka się także atenuację (osłabienie) wcześniej występujących cech osobowości, mówi się nawet, że otępienie może „zneutralizować” wcześniejsze zaburzenia osobowości.
Fragment pochodzi z książki "Praktyczna psychogeriatria: rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach psychicznych u chorych w wieku podeszłym" Tomasza Sobów (Wydawnictwo Continuo, 2010). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
