Na wysokości krtani po każdej stronie biegnie tętnica szyjna wspólna. Każda z nich dalej rozdziela się na dwa naczynia – tętnicę szyjną zewnętrzną i grubszą od niej tętnicę szyjną wewnętrzną, która dociera w głąb struktur naszego mózgu. Łączy się na jego podstawie z gałęziami drugiej siostrzanej tętnicy oraz z tętnicami kręgowymi, tworząc zamknięty system zwanym kołem tętniczym mózgu (kołem Willisa). Jest to swoiste zabezpieczenie dla naszego mózgu, w razie, gdyby któreś z naczyń nagle uległo zatkaniu. Tkanka nerwowa bowiem jest niezwykle wrażliwa na niedobór tlenu, czego konsekwencją jest obumieranie komórek nerwowych już po kilku minutach niedotlenienia.
Miażdżyca niszczy tętnice
Tętnice szyjne każdy z nas może samodzielnie wyczuć, leżą bowiem po obu stronach krtani. Zdrowe, tętnią w rytm uderzeń serca, zaś zmienione patologicznie ujawniają szereg nieprawidłowości. Najczęstszą chorobą, która niszczy te ważne naczynia jest miażdżyca. Polega ona na odkładaniu się w tętnicach całego ciała złogów cholesterolu, tzw. blaszek miażdżycowych, które niszczą elastyczną ścianę tętnic, a także powodują zmniejszanie się średnicy ich świateł. Krew, zamiast płynąć w sposób regularny, zaczyna przepływać chaotycznym strumieniem, gdyż napotyka na przeszkody w postaci złogów.
Ponadto na blaszkach miażdżycowych tworzyć się mogą skrzepliny, które urwane silniejszym prądem krwi płyną wraz z nią i zaczopowują mniejsze tętniczki. Konsekwencją tego zjawiska jest zawał serca, czyli niedotlenienie tkanki zaopatrywanej przez owe naczynie. Kiedy dojdzie do zatkania tętnicy wieńcowej mówimy o zawale serca, kiedy zaś zamknięciu ulegnie któraś z gałęzi tętnicy szyjnej, dojdzie do udaru niedokrwiennego mózgu.
Skutki zwężenia tętnic
Proces zamykania się światła tętnic szyjnych jest długotrwały, i przez większość czasu niezauważalny przez chorego. W końcu jednak pojawiają się pierwsze objawy związane ze zbyt słabym przepływem krwi przez mózg – zawroty i bóle głowy, zaburzenia widzenia, omdlenia czy utraty przytomności.
TIA – sygnał alarmowy
Kiedy zwężenie jest znaczne lub całkowite dochodzi do krótkotrwałego ataku niedokrwiennego mózgu (w skrócie TIA), a nawet do udaru mózgu. W przypadku pierwszego zmiany chorobowe ustępują w ciągu doby, jednak choroba ta stawowi wysokie ryzyko wystąpienia pełnego udaru mózgu w krótkim czasie. Chory który doświadczył TIA powinien zostać poddany serii badań diagnostycznych w celu ustalenia przyczyny niedokrwienia, a także powinien zacząć stosować profilaktykę przeciwudarową.
Zobacz też: Zwężenie tętnic szyjnych a udar mózgu
Udar mózgu – cichy zabójca
Udar mózgu z kolei to poważny stan zagrażający życiu. W jego przebiegu dochodzi do uszkodzenia dużych obszarów mózgu, czego konsekwencją może być trwałe inwalidztwo. Chory najczęściej traci zdolność mowy, poruszania się i czucia jedną z części ciała lub jego połową, miewa zaburzenia świadomości lub amnezję.
Leczenie polega na bardzo długotrwałej i mozolnej rehabilitacji. W Polsce udaru doświadczają częściej osoby starsze, a względem płci prym wiodą mężczyźni. Wiąże się to w głównej mierze ze złym stylem życia (palenie papierosów, picie wysokoprocentowych alkoholi) oraz ze współistniejącymi chorobami – miażdżycą, nadciśnieniem i cukrzycą.
Każdego roku w naszym kraju notuje się aż 60 tysięcy udarów mózgu, co stanowi 3 przyczynę zgonów wśród Polaków i 1 miejsce jako przyczynę trwałego kalectwa.
Ocena tętnic w USG
Aby w pełni zdiagnozować stan tętnic szyjnych należy wykonać badanie USG z użyciem metody Dopplera. Pozwala ono uwidocznić przepływ krwi w tych naczyniach a także strukturę ich ściany, obecność blaszek miażdżycowych oraz stopień zwężenia światła. Badanie to jest złotym standardem w diagnostyce zwężeń tętnic szyjnych. Inną, bardziej skomplikowaną i inwazyjną techniką jest angiografia. Polega ona na uwidocznieniu przebiegu naczyń oraz ich wnętrza po uprzednim podaniu do krwiobiegu pacjenta substancji kontrastującej i zobrazowaniu jej pod lampą rentgenowską.
Kiedy operacja?
Operacyjnego udrożnienia wymagają tętnice, kiedy zwężenie ich światła wynosi minimum 70% i pacjent prezentuje objawy wynikające z niedokrwienia mózgu, a także każde zwężenie powyżej 74%.
Zobacz też: Jakie leczenie inwazyjne stosujemy w chorobach naczyń?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
