Zalety badania
Badanie ogólne moczu jest tanią i szybką procedurą diagnostyczną. Najważniejszą jego cechą jest nieinwazyjność, co przekłada się na całkowite bezpieczeństwo dla pacjenta. Najczęściej wykonywane jest po uprzednim skierowaniu od lekarza rodzinnego oraz w większości przypadków w stanach nagłego zachorowania w SORach szpitalnych. Co ważne, każdy lekarz, niezależnie od specjalizacji powinien umieć zinterpretować wyniki tego badania i pokierować dalszym postępowaniem. Badanie ogólne moczu określa zarówno cechy fizyczne moczu jak i jego skład chemiczny.
Najważniejsze parametry
Barwa moczu
Prawidłową słomkową (jasnożółtą) barwę moczu zapewnia barwnik zwany urochromem. Już pierwszy rzut oka na zabarwienie moczu może dużo powiedzieć o stanie zdrowia chorego. Istnieje wiele chorób z charakterystycznym zabarwieniem moczu. Poniżej przedstawiono najczęstsze z nich:
- żółty, pomarańczowy – spożycie witamin z grupy B, marchwi;
- czerwony – sugeruje krwawienie w drogach moczowych lub uszkodzenie kłębuszków nerkowych. Czerwone zabarwienie moczu mogą wywołać niektóre leki oraz spożyte buraki;
- przezroczysty, wodny – przewodnienie płynami, cukrzyca (niekontrolowana), niewydolność nerek, moczówka prosta;
- brązowy, ciemny – odwodnienie, gorączka, żółtaczka, krwawienia z dróg moczowych;
- zielony, niebieski – po lekach, w leczeniu zakażenia dróg moczowych błękitem metylenowym;
- biały – ropne zakażenie bakteryjne lub grzybicze dróg moczowych.
Zobacz też: Jak przygotować się do badania moczu i jak go samodzielnie pobrać?
Przejrzystość
W prawidłowych warunkach mocz powinien być klarowny, przejrzysty lub co najwyżej lekko mętny. Zmętnienie wywołują sole krystaliczne – fosforany, moczany, szczawiany, mogących sugerować kamicę a także ropne zakażenia dróg moczowych. Ponadto śluz, niewielka ilość krwi czy nasienia może obniżyć przejrzystość moczu.
Ciężar właściwy
( norma = 1,016 - 1,022 kg/l)
Gęstość moczu jest odzwierciedleniem ilości wydalanych produktów przemiany materii – mocznika, jonów i wody.
wzrost tego parametru występuje w przypadku odwodnienia organizmu, gorączki, wymiotów, biegunki a także patologicznemu usuwaniu wraz z moczem białka, cukru czy leków.
Niski ciężar właściwy może wynikać z przewodnienia organizmu płynami a także z upośledzonej funkcji nerek, które nie są w stanie prawidłowo zagęścić moczu. Dzieje się tak w niewydolności nerek, podczas przyjmowania leków moczopędnych lub w moczówce prostej.
pH moczu
(norma= 5,5-6,5 – lekko kwaśne)
pH moczu odzwierciedla ilość wydalanych jonów wodorowych z moczem.
- obojętne (pH ok. 7) – kamica nerkowa, zakażenia dróg moczowych
- zasadowe (alkaliczne, wysokie pH) – dieta bogata w warzywa, długotrwałe wymioty, niewydolność nerek, bakteryjne zakażenia układu moczowego
- kwaśne (niskie pH)- dieta bogata w białka (mięso), głodzenie, przedawkowanie leków przeciwbólowych (aspiryny) czy witaminy C, odwodnienie, długotrwała biegunka, nadużywanie alkoholu, źle kontrolowana cukrzyca
Parametry chemiczne moczu
W moczu zawartych jest szereg substancji chemicznych, których organizm pozbywa się na zewnątrz. Kiedy jednak cenne substancje, takie jak białko, cukier czy krew znajdą się w moczu, świadczy to o jakiejś patologii.
Prawidłowy mocz nie zawiera bądź zawiera jedynie w śladowych ilościach:
- białko – max. 100mg/dobę
- glukoza
- ciała ketonowe
- bilirubina
- azotyny
Większe wartości tych substancji świadczą o wielu chorobach, często bardzo poważnych. Stany obecności białka i cukru w moczu zostały opisane w osobnych artykułach.
Urobilinogen
(norma 01-1,0 mg/dl)
W prawidłowym moczu stwierdza się jedynie niewielkie jego ilości. Urobilinogen jest barwnikiem powstającym po przekształceniu soli żółciowych wydzielanych przez wątrobę do jelita. Podwyższone stężenie tej substancji występuje w przypadku żółtaczki hemolitycznej, chorobach zapalnych wątroby (np. wirusowych), zatruciu toksynami, czy w marskości wątroby. W przypadku tych patologii dochodzi jednocześnie do pojawienia się bilirubiny w moczu.
Ciała ketonowe
Związki ketonowe (ketokwasy) powstają w organizmie w stanie kwasicy, wynikającej z niedotlenienia lub głodzenia. Najpierw pojawiają się we krwi, następnie zaś są filtrowane przez nerki i usuwane z moczem. Ich obecność zawsze świadczy o patologii, którą może być m.in. cukrzyca, długotrwałe głodzenie, gorączka, wymioty i biegunka lub ciężka niewydolność nerek. Oznaczanie ciał ketonowych wykonuje się u chorych na cukrzycę w celu monitorowania skuteczności ich leczenia.
Polecamy: Jak interpretować wynik badania osadu moczu?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
