Spis treści:
- Owulacja – co to jest?
- Owulacja – objawy
- Ile trwa owulacja?
- Owulacja – kiedy wypada
- Owulacja a metoda termiczna
- Owulacja – obserwacja śluzu
- Test na owulację (hormonalny)
- Określanie owulacji w USG
- Owulacja po porodzie
Owulacja – co to jest?
Owulacja, inaczej jajeczkowanie, to gotowość komórki jajowej do zapłodnienia. W trakcie owulacji dochodzi do pęknięcia pęcherzyka Graafa (otoczki gamety żeńskiej w jajniku) i uwolnienia gotowej do zapłodnienia komórki. Owulacja trwa około 24 godzin i wyłącznie w tym czasie jest możliwe zapłodnienie. Po tym czasie, jeśli nie doszło do zapłodnienia, komórka jajowa obumiera.
Aby lepiej zrozumieć, czym jest owulacja, trzeba wyjaśnić, czym jest cykl menstruacyjny. Cykl rozpoczyna się pierwszego dnia miesiączki i trwa ok. 28 dni (jeśli jest regularny). Polega na cyklicznych zmianach w obrębie jajnika i błony śluzowej macicy, które prowadzą do comiesięcznego krwawienia (miesiączki). Najważniejszym celem cyklu kobiety jest umożliwienie zapłodnienia uwolnionej komórki jajowej.
Cykl miesiączkowy składa się z 3 faz:
- Faza pierwsza (przedowulacyjna), inaczej faza folikularna (trwa około 13 dni) – wzrasta stężenie estrogenów, a następnie hormonów produkowanych przez przysadkę mózgową FSH (folikulotropiny) i LH (hormonu luteinizującego), co pobudza dojrzewanie pęcherzyków Graafa w jajnikach. Na początku fazy folikularnej kobieta ma dni niepłodne, a im bliżej kolejnej fazy, tym szanse na zapłodnienie są większe.
- Faza druga, czyli owulacja (trwa ok. 24 godziny) – pod wpływem wysokiego stężenia hormonu LH pęcherzyk pęka i uwalnia niedojrzałą komórkę jajową; komórka trafia do jajowodu, gdzie dojrzewa, a gdy nie dojdzie do zapłodnienia – obumiera. Jest to okres płodności.
- Faza trzecia (poowulacyjna) inaczej lutealna (trwa około 14 dni) – pod wpływem wzrostu hormonów LH i FSH z pozostałości pękniętego pęcherzyka Graafa powstaje ciałko żółte, które produkuje duże ilości progesteronu. Wzrasta też ilość estrogenu. Jeśli nie dochodzi do zapłodnienia, stężenie tych związków spada, kończy się jeden cykl i rozpoczyna kolejna miesiączka.
Owulacja - objawy
Główne objawy wskazujące na owulację to:
- przezroczysta i lepka wydzielina z pochwy, która przypomina białko jajka kurzego,
- podwyższona temperatura ciała - wzrasta po jajeczkowaniu i utrzymuje się przez dwa tygodnie (ten wskaźnik nie jest wiarygodny, gdy kobieta jest przeziębiona),
- ból owulacyjny - może być to ból po stronie jednego jajnika lub z obu stron (nie wszystkie kobiety go odczuwają).
U niektórych kobiet dochodzi też do pojawienia się innych symptomów owulacji:
- obrzmienia warg sromowych,
- tkliwości piersi,
- nudności,
- zmęczenia,
- lekkiego plamienia (plamienie owulacyjne),
- pogorszenia samopoczucia,
- zwiększenia libido,
- poprawy kondycji cery i włosów.
Ile trwa owulacja
Owulacja to proces bardzo krótki, a sama komórka jajowa jest gotowa do zapłodnienia tylko przez dobę. Przygotowanie organizmu do owulacji trwa natomiast prawie dwa tygodnie. Owulacja nie jest tym samym co dni płodne, które stanowią około 5 dni w każdym cyklu. Plemniki mogą przetrwać w organizmie kobiety nawet 7 dni i w tym czasie oczekiwać na owulację. Dni płodne występują zatem wtedy, gdy szanse kobiety na zajście w ciążę podczas cyklu są największe.
Kiedy wypada owulacja
Obliczanie terminu owulacji jest wykorzystywane przede wszystkim do tego, aby ustalić, kiedy kobieta może zajść w ciążę. Owulacja pojawia się około 14 dni przed pierwszym dniem cyklu, czyli miesiączką. Aby wyliczy dzień owulacji, należy dokładnie określić długość cyklu miesiączkowego. Można skorzystać z kalkulatora dni płodnych.
Oprócz kalendarza dni płodnych oraz kalkulatora dni płodnych, istnieją inne metody sprawdzania, kiedy przypada owulacja, najważniejsze to: metoda termiczna, metoda śluzowa, test na owulację, badanie USG. Przy czym trzeba podkreślić, że powyższe metody nie są polecane przez lekarzy w celach antykoncepcyjnych.
Owulacja a metoda termiczna
Metoda termiczna opiera się na wiedzy, że uwalniany przez ciałko żółte progesteron zwiększa temperaturę ciała o 0,2-0,6ºC. Wzrost ten utrzymuje się do ok. 1 dnia przed miesiączką od momentu owulacji. Można więc oszacować, kiedy doszło do owulacji i kiedy są dni płodne.
Owulacja – obserwacja śluzu
Określanie owulacji metodą śluzową (inaczej metodą Billingsów) polega na badaniu wyglądu śluzu szyjkowego, który staje się przed owulacją bardziej obfity, śliski i ciągliwy (daje się go rozciągnąć między palcami nawet na kilka centymetrów). Taki śluz świadczy o owulacji i nazywany jest śluzem płodnym.
Istnieje też wariant łączący metody termiczną i śluzową, nazywany jest sposobem objawowo-termicznym. W celu określenia dnia owulacji przyjmuje się, że początek dni płodnych jest wtedy, gdy zauważasz śluz płodny, a koniec 3 dni po wzroście temperatury ciała.
Test na owulację. Określenie owulacji testem hormonalnym
Aby określić, kiedy doszło do owulacji, można wykonać pomiar hormonu LH (hormon luteinizujący) w moczu. Dostępny jest test do domowego użytku (tzw. test owulacyjny), który określa dni płodne właśnie na podstawie pomiaru stężenia w moczu hormonu luteinizującego. Zazwyczaj ma on postać pasków lub patyczków i stosuje się go podobnie jak test ciążowy. Testy owulacyjne są bardzo różne, podobnie jak ich ceny. Najdroższe są cyfrowe testy owulacyjne. Takie testy okazują się bardzo przydatne dla par, które starają się o dziecko.
Określanie owulacji podczas badania USG
Podczas wizyty ginekolog w badaniu ultrasonograficznym może zaobserwować wzrost pęcherzyka Graafa i określić moment jego pęknięcia, czyli oszacować, kiedy doszło do owulacji.
Owulacja po porodzie
Po porodzie u kobiet, które nie karmią piersią, owulacja powraca najczęściej po 2-4 tygodniach. U karmiących – nawet po kilku miesiącach od urodzenia dziecka. Nie jest to jednak regułą i nie może świadczyć o płodności – wiele zależy bowiem od indywidualnych predyspozycji organizmu, od tego, jak często kobieta karmi piersią i co je.
Czytaj także:
Ból jajnika – przyczyny i leczenie. Co oznacza ból lewego jajnika, prawego jajnika, przed okresem i po okresie?
Bolące jajniki po okresie – przyczyny i badania
Ból jajnika przed okresem – przyczyny i leczenie
Tabletki antykoncepcyjne – rodzaje, działanie, skutki uboczne
Zespół policystycznych jajników (PCOS) – objawy, przyczyny i leczenie
Endometrioza – objawy, przyczyny, leczenie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
