Kobiety rodzą się z określonym zapasem pęcherzyków jajnikowych (z nich powstają komórki jajowe), a ich liczba z wiekiem się zmniejsza. Ich ilość określana jest mianem rezerwy jajnikowej. Badanie AMH, inaczej oznaczenie hormonu anty-Mullerowskiego (ang. anti-Mullerian hormone), jest podstawowym testem wykorzystywanym do oceny rezerwy jajnikowej, a więc potencjału rozrodczego kobiety. Jaka jest norma AMH i jak interpretować wyniki badania?
Spis treści:
- Co to jest AMH?
- Wskazania do zbadania AMH (rezerwy jajnikowej)
- Normy AMH
- Niskie stężenie AMH – co oznacza?
- Wysokie stężenie AMH – co oznacza?
- Badanie AMH – jak się przygotować?
- Czy mogę sama poprawić poziom AMH?
Co to jest AMH?
AMH to inaczej hormon anty-Mullerowski (ang. anti-Mullerian hormone). W życiu płodowym u chłopców AMH jest wydzielany przez komórki Sertoliego w jądrach i pomaga w prawidłowym rozwoju narządów rozrodczych. U płci żeńskiej AMH jest produkowany przez pęcherzyki w jajnikach. Stężenie hormonu u kobiet jest najwyższe w okresie dojrzewania, po czym stopniowo obniża się aż do menopauzy, aby osiągnąć wówczas wartość równą 0. U kobiet w wieku rozrodczym AMH odgrywa ważną rolę w kształtowaniu płodności. Badanie AMH jest podstawowym testem oceniającym rezerwę jajnikową kobiety. Pozwala ocenić szanse na zajście w ciążę.
Wskazania do zbadania AMH (rezerwy jajnikowej)
Badanie AMH wykonuje się zazwyczaj w trakcie procedury rozrodu wspomaganego (in vitro) po to, aby określić liczbę pęcherzyków jajnikowych po stymulacji hormonalnej. Ale badanie jest przydatne także w innych przypadkach.
Główne wskazania do wykonania badania AMH to:
- ocena rezerwy jajnikowej u zdrowej kobiety w wieku rozrodczym,
- ocena czynności jajników na leki hormonalne podawane w trakcie procedury zapłodnienia in vitro,
- sprawdzenie, czy kobieta zbliża się do menopauzy lub, czy już ją przeszła,
- diagnostyka przedwczesnej menopauzy,
- diagnostyka zespołu policystycznych jajników,
- diagnostyka niektórych nowotworów jajnika,
- u dzieci diagnostyka nieprawidłowości w obrębie jąder oraz rozpoznawanie zaburzeń różnicowania płciowego.
Badanie AMH jest czasami zalecane u kobiet poddanych chemioterapii, przed i po leczeniu, aby ocenić, jak terapia wpłynęła na płodność. Inne wskazania to diagnostyka guzów rozwijających się z komórek ziarnistych jajnika oraz monitorowanie efektów leczenia. Oznaczenie AMH jest też wykonywane w diagnostyce zespołu policystycznych jajników – stężenie tego hormonu jest od 2 do 3 razy wyższe u kobiet z prawidłową owulacją, które mają zespół policystycznych jajników. Jest szczególnie polecane również kobietom planującym ciążę w dojrzałym wieku.
Normy AMH
Prawidłowy poziom AMH u kobiet zmienia się wraz z wiekiem. Ogólne normy hormonu AMH wynoszą:
- kobiety: 1,0-4,0 ng/ml,
- mężczyźni: 3-5 ng/ml.
Dolne wartości AMH ze względu na wiek:
- 25 lat: 3,0 ng/ml.
- 30 lat: 2,5 ng/ml.
- 35 lat: 1,5 ng/ml.
- 40 lat: 1 ng/ml.
- 45 lat: 0,5 ng/ml.
W trakcie procedury wspomaganego rozrodu wartości AMH wynoszą:
- AMH wysoki: > 3 ng/ml
- AMH normalny: >1 ng/ml
- AMH niski: < 0,7 ng/ml.
Badanie AMH jest aktualnie najbardziej wiarygodnym markerem rezerwy jajnikowej. Ma przewagę nad oznaczaniem hormonów steroidowych jajnika, ponieważ w przeciwieństwie do nich jego poziom nie podlega wahaniom w cyklu menstruacyjnym.
Niskie stężenie AMH – co oznacza?
Za niskie stężenie AMH uznaje się wynik poniżej 1,0 ng/ml u kobiety w wieku rozrodczym. Taka wartość wskazuje na obniżoną rezerwę jajnikową, co oznacza, że kobieta ma mniej czasu na zajście w ciążę.
Niskie stężenie AMH może też oznaczać zbliżanie się do menopauzy. Badanie nie pozwala jednak oszacować, ile czasu pozostało do całkowitej utraty czynności jajników. W przypadku kobiet w wieku poniżej 40. roku życia zaniżone wartości AMH mogą świadczyć o przedwczesnej menopauzie. Niski poziom AMH u kobiet leczonych z powodu raka jajnika potwierdza na ogół skuteczność leczenia.
Niskie stężenie AMH, a do tego zbyt mała liczba pęcherzyków ukazana w badaniu ultrasonograficznym, w trakcie przeprowadzania procedury in vitro, oznacza niską rezerwę jajnikową i mniejsze szanse na efektywne leczenie niepłodności.
U chłopców niskie stężenie AMH wraz z niskim stężeniem testosteronu oznacza brak jąder.
Wysokie stężenie AMH – co oznacza?
Wysokie stężenie AMH może oznaczać zespół policystycznych jajników, jednak samo badanie nie jest wystarczające do tego, aby rozpoznać tę chorobę.
PCOS to zaburzenie endokrynologiczne, w którym w jajnikach pęcherzyki rozwijają się nieprawidłowo i powstają torbiele. U kobiet dochodzi w rezultacie do nieregularnej owulacji lub jej braku.
Wysoka wartość AMH w trakcie leczenia raka jajnika mogą oznaczać, że leczenie jest nieskuteczne albo rak rozwinął się ponownie.
Wysokie stężenie AMH może też sugerować wystąpienie zespołu hiperstymulacyjnego. Jest to rzadkie, lecz groźne powikłanie hormonalnej stymulacji jajników w ramach procedury in vitro.
Badanie AMH – jak się przygotować?
Hormon AMH fizjologicznie występuje w organizmie zdrowej kobiety. Jego poziom określa się na podstawie pobrania próbki krwi, test może być wykonany w każdej chwili, nie wymaga przygotowań i daje wiarygodny wynik. Na wynik nie wpływa dzień cyklu menstruacyjnego kobiety.
Czy mogę sama poprawić poziom AMH?
Nie ma dowodów na to, aby można było samodzielnie zwiększyć rezerwę jajnikową, jednak wiemy, że zdrowy styl życia może naturalnie poprawiać płodność, i odwrotnie - niekorzystne nawyki mogą wpływać negatywnie na zdolność do zajścia w ciążę.
Aby wspierać płodność, pamiętaj o utrzymaniu prawidłowej masy ciała, przeznaczeniu 7-8 godzin na spokojny sen, zmniejszaniu stresu, ograniczaniu spożycia alkoholu i palenia papierosów.
Źródła:
R. Caquet, 250 badań laboratoryjnych. Kiedy zlecać. Jak interpretować, Wydanie III, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017,
Patel N, Zafar Gondal A. Embryology, Mullerian-inhibiting Factor. [Updated 2023 Aug 14]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2023 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK544351/.
Czytaj także:
Stres może przyspieszać menopauzę. Jak poradzić sobie z nerwami?
Babcine sposoby na zajście w ciążę. Naturalne metody na płodność i zwiększenie szans na potomstwo
Ból jajnika – przyczyny i leczenie. Co oznacza ból lewego jajnika, prawego jajnika, przed okresem i po okresie?
Prolaktyna – normy, co oznacza wysoki lub niski poziom prolaktyny, cena badania
Wysoka prolaktyna a tycie – jak poziom prolaktyny wpływa na apetyt i figurę?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
