Spis treści:
- Węgiel aktywowany - czym jest i kiedy się go stosuje?
- Czy węgiel aktywny zabija wirusy?
- Kiedy węgiel aktywny nie pomoże przy infekcji?
- Wirus aktywowany na przeziębienie
- Węgiel aktywowany na wirusy – jak stosować?
- Węgiel aktywowany na wirusy – czy można stosować u dzieci?
- Skutki uboczne przyjmowania węgla na wirusy
Węgiel aktywowany - czym jest i kiedy się go stosuje?
Węgiel aktywowany (węgiel aktywny, leczniczy) jest substancją stosowaną w medycynie głównie jako odtrutka przy zatruciu toksynami, ale też do leczenia biegunki (przy zatruciach bakteryjnych, wirusowych), niestrawności i wzdęć. Węgiel aktywny znajduje się na liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia.
Działanie węgla aktywowanego wynika z jego silnych właściwości adsorpcyjnych, które mają związek z bardzo dużą powierzchnią i dobrze rozwiniętą porowatą strukturą pochłaniającą. Dlatego preparaty z węglem wiążą chorobotwórcze drobnoustroje, gazy jelitowe, różne toksyny, leki (np. paracetamol, salicylany, leki przeciwdepresyjne, ibuprofen, nikotynę, środki antykoncepcyjne i inne) i zapobiegają ich dostaniu się do krwiobiegu. Węgiel jest nieskuteczny w przypadku zatrucia alkoholem, substancjami żrącymi, rozpuszczalnikami, silnymi kwasami, litem czy żelazem.
Podstawowe wskazanie do zastosowania węgla aktywnego to zatrucia (przedawkowanie) lekami, które wymagają oczyszczenia przewodu pokarmowego po połknięciu toksyny. Wówczas najlepiej jest, kiedy lek jest podany w ciągu godziny od spożycia.
Czy węgiel aktywny zabija wirusy?
Węgiel aktywny nie likwiduje wirusów. Skuteczność przyjmowania węgla aktywowanego na drobnoustroje nie została jednoznacznie potwierdzona przez naukowców. Brakuje badań, które wskazywałyby, że jego zastosowanie w trakcie infekcji wirusowych jest skuteczne. Węgiel działa poprzez adsorpcję tego, co napotka po drodze przez układ pokarmowy.
U niektórych osób stosowanie węgla aktywnego może zmniejszyć biegunkę i skrócić czas trwania choroby. Jedno z badań z udziałem dzieci dowiodło, że u badanych przyjmujących węgiel aktywowany czas trwania biegunki wynosił 2 dni w porównaniu z 3 dniami w grupie kontrolnej.
Należy pamiętać, że węgiel aktywowany działa w sposób mechaniczny, powoduje adsorpcję cząsteczek, ale nie zapobiega namnażaniu się wirusów lub bakterii w układzie pokarmowym.
Kiedy węgiel aktywny nie pomoże przy infekcji?
Węgiel aktywowany nie wchłania się do organizmu w przewodzie pokarmowym i zostaje w całości wydalony. Wirusy po dostaniu się do organizmu drogą pokarmową wnikają do komórek nabłonka jelitowego i namnażają się. Niektóre z nich po replikacji w przewodzie pokarmowym przedostają się do krwi, docierają do innych miejsc w organizmie i prowadzą do chorób różnych narządów. W takich przypadkach węgiel aktywowany nie może pomóc.
Przeczytaj: Domowe sposoby na biegunkę.
Wirus aktywowany na przeziębienie
Nie ma dowodów naukowych na to, że węgiel aktywny pomaga przy przeziębieniu. Nie zwalcza wirusów odpowiedzialnych za tę często występującą infekcję (głównie rinowirusów). Działanie węgla ogranicza się do układu pokarmowego. Wirusy, które namnożyły się w organizmie i drogach oddechowych są poza jego zasięgiem.
Węgiel aktywny nie ma też zdolności hamowania replikacji wirusów powodujących przeziębienie czy inne infekcje układu oddechowego. Dlatego przyjmowanie tego rodzaju preparatów, gdy dokucza nam katar czy kaszel, nie ma większego sensu. Istnieją skuteczniejsze sposoby na przeziębienie, o których pisaliśmy: Jak szybko wyleczyć przeziębienie?
Węgiel aktywowany na wirusy – jak stosować?
Węgiel aktywowany przy biegunce wirusowej stosuje się doustnie zgodnie z informacją zawartą w ulotce produktu. W aptekach są dostępne preparaty w kapsułkach oraz tabletkach. Niektóre produkty należy wymieszać w wodzie i wypić.
Zalecane dawkowanie węgla aktywowanego:
-
przy biegunce:
dorośli i dzieci powyżej 12 lat jednorazowo ok. 4 g (dawkę można powtarzać co kilka godzin),
-
przy zatruciu lekami i innymi związkami:
dorośli i młodzież: jednorazowo ok. 25-100 g,
dzieci do 12 lat: 0,5–1 g/kg mc.
Nie powinno się przyjmować węgla aktywnego wraz z pokarmem, ponieważ jedzenie osłabia jego działanie. Nie należy też stosować go w tym samym czasie z innymi lekami, ponieważ hamuje ich wchłanianie (wskazana jest 2-godzinna przerwa od przyjęcia leku).
Jeśli po zastosowaniu węgla leczniczego w ciągu 2 dni biegunka nie zmniejszyła się lub chory czuje się gorzej, należy skonsultować się z lekarzem.
Preparaty na bazie węgla można samodzielnie przyjmować w przypadku biegunek, wzdęć czy niestrawności. Przy zatruciu lekami i innymi chemikaliami należy je przyjmować w porozumieniu z lekarzem.
Węgiel aktywowany na wirusy - czy można stosować u dzieci?
Wirusy są najczęstszą przyczyną ostrej biegunki u dzieci. Stosowanie węgla aktywowanego nie jest zalecane przy biegunce u dzieci i niemowląt, ponieważ może opóźniać wydalanie chorobotwórczych drobnoustrojów z organizmu i wydłużać chorobę lub pogarszać jej przebieg.
Według oficjalnych wytycznych leczenie biegunek u dzieci powinno być objawowe i opierać się na diecie i przyjmowaniu płynów. W wyjątkowych przypadkach (przy zatruciu bakteriami) lekarz może przepisać antybiotyk. Podawanie węgla aktywowanego w leczeniu biegunki u dzieci nie jest też zalecane przez WHO czy Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne.
Skutki uboczne przyjmowania węgla na wirusy
Doraźne przyjmowanie węgla aktywnego jest uznawane za bezpieczne dla zdrowia dla większości osób. Należy pamiętać, że wiąże się też z potencjalnymi skutkami ubocznymi. Czasami powoduje wymioty oraz hamuje wchłanianie przyjmowanych leków. Jego stosowanie długoterminowo jest niekorzystne dla zdrowia i prowadzi do niedoborów składników odżywczych.
Inne działania niepożądane to zaparcia, ból brzucha oraz, całkowicie naturalne, ciemne zabarwienie stolca. Węgiel aktywny może maskować objawy poważniejszych chorób, zmieniając kolor i wygląd stolca, co sprawia, że np. nie będzie w nim widoczna krew. Nie wolno stosować węgla w przypadku niedrożności jelit oraz niektórych chorób układu pokarmowego (m.in. wrzodów żołądka).
Źródła:
Charcoal, Drugs.com,
National Collaborating Centre for Women's and Children's Health (UK). Diarrhoea and Vomiting Caused by Gastroenteritis: Diagnosis, Assessment and Management in Children Younger than 5 Years. London: RCOG Press; 2009 Apr. (NICE Clinical Guidelines, No. 84.) 8, Other therapies. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK63850/
Silberman J, Galuska MA, Taylor A. Activated Charcoal. [Updated 2022 Jul 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482294/
Burchacka E, Pstrowska K, Beran E, Fałtynowicz H, Chojnacka K, Kułażyński M. Antibacterial Agents Adsorbed on Active Carbon: A New Approach for S. aureus and E. coli Pathogen Elimination. Pathogens. 2021 Aug 22;10(8):1066. doi: 10.3390/pathogens10081066. PMID: 34451530; PMCID: PMC8401764,
Czytaj także:
Zatrucie pokarmowe. Jak rozpoznać, zapobiegać i leczyć?
Ile trwa biegunka? Sprawdź, kiedy iść do lekarza w przypadku rozwolnienia
Co jeść i pić przy biegunce?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
