Spis treści:
- Węgiel aktywowany – czym jest i kiedy się go stosuje?
- Węgiel aktywowany na wirusy – czy działa?
- Węgiel aktywowany na wirusy – jak stosować?
- Czy węgiel aktywowany na wirusy można stosować u dzieci
Węgiel aktywowany - czym jest i kiedy się go stosuje?
Węgiel aktywowany (aktywny, leczniczy) jest substancją stosowaną w medycynie głównie jako odtrutka w przypadku zatruć toksynami, ale też do leczenia biegunki (przy zatruciach bakteryjnych, wirusowych), niestrawności i wzdęć. Węgiel aktywny znajduje się na liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia.
Działanie węgla aktywowanego wynika z jego doskonałych właściwości adsorpcyjnych, które mają związek z bardzo dużą powierzchnią i dobrze rozwiniętą porowatą strukturą pochłaniającą. Dlatego preparaty z węglem wiążą chorobotwórcze drobnoustroje, gazy jelitowe, różne toksyny, leki (np. paracetamol, salicylany, leki przeciwdepresyjne, ibuprofen, nikotynę, środki antykoncepcyjne i inne). Węgiel jest nieskuteczny w przypadku zatrucia alkoholem, substancjami żrącymi, rozpuszczalnikami, silnymi kwasami, litem czy żelazem.
Podstawowe wskazanie do zastosowania węgla aktywnego to zatrucia (przedawkowanie) lekami, które wymagają oczyszczenia przewodu pokarmowego po połknięciu toksyny. Wówczas najlepiej jest, kiedy lek jest podany w ciągu godziny od spożycia.
Węgiel aktywowany nie wchłania się do organizmu w przewodzie pokarmowym i zostaje w całości wydalony.
Węgiel aktywowany na wirusy – czy działa?
Skuteczność podawania węgla aktywowanego na wirusy oraz w trakcie biegunki nie została potwierdzona. Brakuje badań, które wskazywałyby jasno, że przyjmowanie węgla w trakcie infekcji wirusowych jest skuteczne. Chociaż u niektórych osób przyjmowanie węgla faktycznie może złagodzić biegunkę i skrócić czas trwania choroby.
Jedno z badań z udziałem dzieci dowiodło, że u badanych przyjmujących węgiel aktywowany czas trwania biegunki wynosił 2 dni w porównaniu z 3 dniami w grupie kontrolnej.
Należy pamiętać, że węgiel aktywowany działa w sposób mechaniczny, powoduje adsorpcję cząsteczek, ale nie zapobiega namnażaniu się wirusów lub bakterii w układzie pokarmowym.
Należy też pamiętać, że przyjmowanie węgla może wiązać się z potencjalnymi skutkami ubocznymi, np. może wywoływać wymioty oraz hamować wchłanianie przyjmowanych leków.
Wirusy po dostaniu się do organizmu drogą pokarmową wnikają do komórek nabłonka jelitowego i namnażają się. Niektóre z nich po replikacji w przewodzie pokarmowym przedostają się do krwi, docierają do innych miejsc w organizmie i prowadzą do chorób różnych narządów. W takich przypadkach węgiel aktywowany nie może pomóc.
Przeczytaj: Domowe sposoby na biegunkę
Węgiel aktywowany na wirusy – jak stosować?
Węgiel aktywowany przy biegunce wirusowej stosuje się doustnie zgodnie z informacją zawartą w ulotce produktu. W aptekach są dostępne preparaty w kapsułkach oraz tabletkach. Niektóre należy wymieszać w wodzie i wypić.
Zalecane dawkowanie węgla aktywowanego:
-
przy biegunce:
dorośli i dzieci powyżej 12 lat jednorazowo ok. 4 g (dawkę można powtarzać co kilka godzin),
-
przy zatruciu lekami i innymi związkami:
dorośli i młodzież: jednorazowo ok. 25-100 g,
dzieci do 12 lat: 0,5–1 g/kg mc.
Nie powinno się przyjmować węgla aktywnego wraz z pokarmem, ponieważ jedzenie osłabia jego działanie. Nie należy też stosować go w tym samym czasie z innymi lekami, ponieważ hamuje ich wchłanianie (wskazana jest 2-godzinna przerwa od przyjęcia leku).
Jeśli po zastosowaniu węgla leczniczego w ciągu 2 dni biegunka nie zmniejszyła się lub chory czuje się gorzej, należy skonsultować się z lekarzem.
Preparaty na bazie węgla można samodzielnie przyjmować w przypadku biegunek, wzdęć czy niestrawności. Przy zatruciu lekami i innymi chemikaliami należy je przyjmować w porozumieniu z lekarzem.
Czy węgiel aktywowany na wirusy można stosować u dzieci
Wirusy są najczęstszą przyczyną ostrej biegunki u dzieci. Stosowanie węgla aktywowanego nie jest zalecane przy biegunce u dzieci i niemowląt, m.in. z tego powodu, że może opóźniać wydalanie chorobotwórczych drobnoustrojów z organizmu i wydłużać chorobę lub pogarszać jej przebieg. Węgiel aktywny może również maskować objawy poważniejszych chorób, zmieniając kolor i wygląd stolca, co może sprawić, że np. nie będzie w nim widoczna krew.
Według oficjalnych wytycznych leczenie biegunek u dzieci powinno być objawowe i opierać się na diecie i przyjmowaniu płynów. W wyjątkowych przypadkach (przy zatruciu bakteriami) lekarz może przepisać antybiotyk. Podawanie węgla aktywowanego w leczeniu biegunki u dzieci nie jest też zalecane przez WHO czy Amerykańskie Towarzystwo Pediatryczne.
Źródła:
Charcoal, Drugs.com,
National Collaborating Centre for Women's and Children's Health (UK). Diarrhoea and Vomiting Caused by Gastroenteritis: Diagnosis, Assessment and Management in Children Younger than 5 Years. London: RCOG Press; 2009 Apr. (NICE Clinical Guidelines, No. 84.) 8, Other therapies. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK63850/
Silberman J, Galuska MA, Taylor A. Activated Charcoal. [Updated 2022 Jul 5]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK482294/
Burchacka E, Pstrowska K, Beran E, Fałtynowicz H, Chojnacka K, Kułażyński M. Antibacterial Agents Adsorbed on Active Carbon: A New Approach for S. aureus and E. coli Pathogen Elimination. Pathogens. 2021 Aug 22;10(8):1066. doi: 10.3390/pathogens10081066. PMID: 34451530; PMCID: PMC8401764,
Czytaj także:
Zatrucie pokarmowe. Jak rozpoznać, zapobiegać i leczyć?
Ile trwa biegunka? Sprawdź, kiedy iść do lekarza w przypadku rozwolnienia
Co jeść i pić przy biegunce?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
