Jak działa hydroksyzyna i kiedy się ją stosuje?

fot. Adobe Stock, Drobot Dean

Spis treści:

1. Hydroksyzyna - co to za lek?
2. Hydroksyzyna - działanie
3. Dawkowanie hydroksyzyny
4. Działania niepożądane hydroksyzyny
5. Przedawkowanie hydroksyzyny
6. Czy hydroksyzyna uzależnia
7. Przeciwwskazania
8. Hydroksyzyna - interakcje
9. Wpływ hydroksyzyny na ciążę
10. Hydroksyzyna - stosowanie u dzieci
11. Hydroksyzyna - cena

Hydroksyzyna - co to za lek?

Hydroksyzyna jest często stosowanym lekiem należącym do grupy antyhistaminików I generacji, sprzedawanym na receptę. Działa:

• przeciwalergicznie i przeciwświądowo (blokuje receptory histaminowe H1 i cholinolityczne - odpowiadające za skurcz oskrzeli),
• przeciwlękowo,
• uspokajająco.

Hydroksyzyna może być podawana w różnych postaciach: doustnej (syrop, tabletki) oraz w iniekcjach.

Hydroksyzyna jest organicznym związkiem chemicznym. Jako lek została wprowadzona na rynek przez belgijską firmę farmaceutyczną w 1956 roku
- mówi dr n. med. Małgorzata Marcinkiewicz, dermatolog, wenerolog z Centrum Medycznego Damiana.

Hydroksyzyna - działanie i wskazania do stosowania

Działanie hydroksyzyny polega na hamowaniu funkcji ośrodków w warstwie podkorowej mózgu. Lek wiąże się z receptorami histaminowymi H1, blokując działanie produkowanej przez organizm histaminy, czyli mediatora stanu zapalnego, odpowiadającego za objawy alergiczne. 

Hydroksyzyna działa szybko – rezultaty jej przyjęcia są odczuwalne już po 15-30 minutach. Jej działanie uspokajające trwa około 12 godzin, a łagodzące w przypadku świądu skóry – nawet dobę.

Hydroksyzyna jest z powodzeniem wykorzystywana w psychiatrii w stanach lękowych, leczeniu nerwic, napięcia nerwowego, niepokoju oraz w dermatologii w celu redukcji świądu
– mówi dr n. med. Małgorzata Marcinkiewicz, dermatolog, wenerolog z Centrum Medycznego Damiana.

Lekarz może przepisać hydroksyzynę w przypadku:

• stanów lęku, napięcia, niepokoju,
• pobudzenia psychoruchowego,
• odruchów wymiotnych,
• zaburzeń nerwicowych,
• świądu skóry z pokrzywką,
• nudności, wymiotów,
• bezsenności,
• jako lek uspokajający przed operacjami i po operacjach.

Co ciekawe, hydroksyzyna znajduje też zastosowanie w przypadku choroby lokomocyjnej, a także w zwalczaniu objawów odstawienia alkoholu.

grafika: Paulina Ciok

Dawkowanie hydroksyzyny

Hydroksyzynę należy stosować w możliwie jak najkrótszym czasie i jak najmniejszej skutecznej dawce. Dawkowanie ustalane jest indywidualnie. Maksymalna dawka dobowa hydroksyzyny dla osoby ważącej powyżej 40 kg to 100 mg, a dla osoby poniżej tej wagi – 2 mg/kg masy ciała na dobę.

Dawkowanie hydroksyzyny wygląda następująco (trzeba pamiętać, że konkretne zalecenia przepisuje lekarz):

Nie należy przyjmować więcej hydroksyzyny, niż zalecił lekarz – wówczas może zaszkodzić. U starszych osób powinno się na początku zastosować połowę dawki (przy maksymalnej dawce dobowej 50 mg)

Działania niepożądane hydroksyzyny 

Jak każda substancja lecznicza, także hydroksyzyna może powodować działanie niepożądane. Pacjenci, którzy z niej korzystają, najczęściej skarżą się na senność oraz bóle głowy, a także wysuszenie błon śluzowych (suchość w ustach). Mogą się też zdarzyć przypadki, że osoba taka czuje się zmęczona, osłabiona i znużona.

Do nieco rzadszych objawów zaliczamy: nudności, gorączkę, zawroty głowy, a także drgawki, stan pobudzenia i splątania, a jeszcze rzadziej – tachykardię, dezorientację, omamy, reakcje alergiczne, zaburzenia widzenia oraz zapalenie skóry.

Hydroksyzyna może powodować senność, z tego względu powinno się unikać prowadzenia pojazdów. Ponadto może wystąpić ból głowy, zmęczenie, uczucie znużenia, suchość w jamie ustnej, czy nudności. Jest jednym z tych leków, których nie można łączyć z alkoholem
– przestrzega dr n. med. Małgorzata Marcinkiewicz.

Po podaniu domięśniowo hydroksyzyny mogą wystąpić takie skutki uboczne, jak miejscowo występujący rumień, ropień, podrażnienie, stwardnienie tkanki podskórnej.

Przedawkowanie hydroksyzyny

Według badań amerykańskiego badania nadużywania leków na receptę, leki z hydroksyzyną są nadużywane. Objawy przedawkowania hydroksyzyny obejmują:

• nadmierną senność,
• zawroty głowy,
• tachykardię,
• zaburzenia koordynacji ruchowej,
• nudności i wymioty,
• drżenie,
• gorączkę,
• arytmie,
• niedociśnienie,
• wysypkę,
• obrzęki,
• nadmierne pobudzenie, niepokój,
• drażliwość,
• zapaść.

Według analizy National Institute on Drug Abuse najbardziej narażone na nadużywanie i przedawkowanie hydroksyzyny są osoby w wieku 18-29 lat, przejawiające agresywne zachowania w dzieciństwie i eksperymentujące z narkotykami.  

Czy hydroksyzyna uzależnia?

Hydroksyzyna nie jest substancją uzależniającą, ale z powodu swojego uspokajającego i przeciwlękowego działania niektórzy mogą jej nadużywać. Producent hydroksyzyny nie określa, jak długo można przyjmować lek, jednak zaleca, żeby stosowanie trwało możliwie krótko. Długość leczenia zależy od indywidualnej oceny lekarza. 

Przeciwwskazania do stosowania hydroksyzyny

Przeciwwskazaniem do jej stosowania są m.in. ciąża i karmienie piersią, a także niektóre stany i choroby, np. jaskra, porfirie, zaburzenia w odpływie moczu z pęcherza, osłabiona perystaltyka przewodu pokarmowego i przerost prostaty.

Z racji tego, że hydroksyzyna wywołuje senność, nie powinni jej używać kierowcy i osoby obsługujące maszyny. Środka tego nie powinno się ponadto łączyć z alkoholem i środkami odurzającymi.

Hydroksyzyna - interakcje

Dr n. med. Małgorzata Marcinkiewicz przestrzega, że hydroksyzyna może wchodzić w interakcje z innymi lekami, m.in. z:

• antybiotykami (jak etytromycyna i lewofloksacyna),
• lekami wydłużającymi odstęp QT (chinidyną, dyzopiramidem, amiodaronem, sotalolem),
• trójpierścieniowymi lekami antydepresyjnymi (może nasilać kardiotoksyczność),
• haloperidolem, citalopramem, escitalopramem,
• metadonem,
• lekami z grupy inhibitorów monoaminooksydazy (np. fenelzyna, selegilina) oraz innymi preparatami o działaniu cholinolitycznym (np. oksyfenonium).

Hydroksyzyny nie wolno stosować z alkoholem, ponieważ może on nasilać skutki uboczne hydroksyzyny: zawroty głowy, zaburzenia pracy serca, nadmierne uspokojenie, senność czy problemy z koncentracją.

Wpływ hydroksyzyny na ciążę

Hydroksyzyny nie należy stosować w ciąży i podczas karmienia piersią. W badaniach obserwowano, że przyjmowanie leku przez matkę krótko przed porodem lub w czasie porodu powodowało komplikacje u noworodków: niedotlenienie, drgawki, niedociśnienie tętnicze, zatrzymanie moczu oraz obniżenie aktywności mózgu. 

Chociaż hydroksyzyna jest stosowana w przypadku wymiotów, to nie należy jej przyjmować w celu łagodzenia nudności i wymiotów w ciąży. Jeśli chodzi o stosowanie hydroksyzyny w czasie karmienia piersią, to z badań wynika, że małe dawki nie wpływają na dziecko, jednak preferowane są inne leki (szczególnie podczas karmienia wcześniaka lub noworodka).

Wiadomo też, że hydroksyzyna przenika do mleka kobiecego i w większych ilościach przyjętych przez matkę oddziałuje na dziecko. Może powodować ciężkie działanie niepożądane.

Małe, okazjonalne dawki hydroksyzyny nie spowodują żadnych działań niepożądanych u niemowląt karmionych piersią. Większe dawki lub dłuższe stosowanie mogą powodować senność i inne objawy u niemowlęcia lub zmniejszać podaż mleka, szczególnie w połączeniu z sympatykomimetykiem, takim jak pseudoefedryna lub przed dobrze rozwiniętą laktacją
- wynika z informacji w bazie Drugs and Lactation Database (LactMed).

Hydroksyzyna - stosowanie u dzieci

Hydroksyzyna może być podawana dzieciom powyżej 12. miesiąca życia. Wskazania do stosowania to najczęściej leczenie świądu (np. przy AZS), niepokoju, lęku, ADHD. Hydroksyzyny nie można podawać dzieciom bez konsultacji lekarskiej. 

Warto wspomnieć o badaniu kierowanym przez prof. Hansa J. Gobera z University of British Columbia, w którym oceniano wpływ podawania hydroksyzyny dzieciom poniżej 5. roku życia na psychikę i motorykę. Badacze dowiedli, że wielokrotne stosowanie leku u dzieci w wieku przedszkolnym wiązało się z większym ryzykiem lęku, zaburzeń zachowania i tików nerwowych w późniejszych latach. 

Hydroksyzyna - cena

Cena hydroksyzyny zależy od konkretnego leku – ta substancja czynna występuje bowiem w różnych preparatach, np. Atarax, Hydroxyzinum Alvogen, Hydroxyzine Orion czy Hydroxyzinum VP, które możemy kupić w różnych wersjach w zależności od ilości zawartej hydroksyzyny, a także od jej formy (syrop lub tabletki) oraz ilości tabletek. Cena hydroksyzyny waha się zazwyczaj od 6 do około 25 zł.

Treść artykułu została pierwotnie opublikowana 13.06.2017.

Źródła:
Hydroxyzine, National Library of Medicine
National Center for Biotechnology Information, https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Hydroxyzine,
A.Hughes i inni, Prescription Drug Use and Misuse in the United States: Results from the 2015 National Survey on Drug Use and Health, www.samhsa.gov,
Drugs and Lactation Database (LactMed), www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK500985,
Hans J. Gober, Hydroxyzine Use in Preschool Children and Its Effect on Neurodevelopment: A Population-Based Longitudinal Study, doi: 10.3389/fpsyt.2021.721875.

Czytaj także:
Środki przeciwbólowe - 11 najważniejszych pytań jak bezpiecznie zażywać leki przeciwbólowe
Jakich leków przeciwbólowych nie można łączyć, a jakie można
Tabletki na uspokojenie - skład, działanie, leki na receptę
Leki a opalanie. Których substancji unikać, gdy świeci słońce?
Leki na alergię bez recepty - krople do nosa, tabletki, leki ziołowe
9 skutecznych sposobów na stres, polecanych przez naukowców. Wielu nie doceniamy

Członek Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, International Dermoscopy Society oraz International Trichoscopy Society.

Dr n. med.

Małgorzata Marcinkiewicz

dermatolog, wenerolog, dyplomowany lekarz medycyny estetycznej

Członek Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, International Dermoscopy Society oraz International Trichoscopy Society.

Absolwentka Wydziału Lekarskiego oraz Studiów Doktoranckich Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Stypendystka prestiżowego Stypendium Otto-Braun-Falco. Poza diagnostyką i leczeniem chorób skóry od kilku lat specjalizuje się w wykonywaniu zabiegów z zakresu dermatologii estetycznej. Doświadczenie i umiejętności w tej dziedzinie zdobywała na licznych kursach i szkoleniach. Ukończyła 2-letnie szkolenie z zakresu medycyny estetycznej w Międzynarodowym Centrum Kształcenia Medycyny Anti-Aging. Pracuje w Centrum Medycznym Damiana. 

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!