Naukowcy od dawna badają właściwości żurawiny, ponieważ ich bogaty i wyjątkowy skład ma bardzo korzystny wpływ na zdrowie. Żurawina (Oxycoccus) to niewielkie, twarde, czerwone owoce o kwaśno-cierpkim smaku. Są blisko spokrewnione z borówką. Dwie dominujące odmiany to żurawina wielkoowocowa (amerykańska) oraz europejska. Żurawina rzadko jest spożywana na surowo, raczej wybieramy ją w postaci suszonych owoców, soków, a także jako dodatku w sosach, batonach, serach i innych produktach. Jest jedną z cenniejszych roślin leczniczych. Co leczy żurawina i jakim chorobom zapobiega?
Spis treści:
- Właściwości żurawiny i składniki odżywcze
- Co leczy żurawina?
- Skutki uboczne spożywania żurawiny
- Ile żurawiny dziennie można jeść?
Właściwości zdrowotne żurawiny i składniki odżywcze
Żurawina zawiera witaminy (przede wszystkim witaminę C), a także potas, wapń oraz swoją najsilniejszą broń – przeciwutleniacze (proantocyjanidyny, antocyjany, kwasy fenolowe, flawonole). Żurawina ma wiele potwierdzonych właściwości prozdrowotnych.
Żurawina wyróżnia się silnymi właściwościami przeciwutleniającymi, dzięki czemu wspiera naturalne mechanizmy obronne organizmu przed uszkodzeniami spowodowanymi stresem oksydacyjnym.
Mówiąc inaczej, zawarte w niej składniki dostarczane przez regularne jedzenie żurawiny mogą chronić przed cywilizacyjnymi schorzeniami: cukrzycą, nadciśnieniem, miażdżycą i nowotworami. Drugą równie ważną udowodnioną właściwością żurawiny jest jej działanie przeciwbakteryjne i zapobieganie przyleganiu drobnoustrojów np. do dróg moczowych albo płytki nazębnej. Odpowiada za to zwłaszcza obecny w tych owocach proantocyjanidyn (PAC) typu A.
Składniki odżywcze i kaloryczność żurawiny różnią się w zależności od jej postaci: surowej lub suszonej.
Szklanka surowej żurawiny zawiera:
- 46 kalorii,
- 0 gramów tłuszczu,
- 12 gramów węglowodanów,
- 4 gramy błonnika,
- 4 gramy cukru,
- 1 gram białka,
- 2 miligramy sodu.
1/4 szklanki suszonych owoców zawiera:
- 92 kalorie,
- 0 gramów tłuszczu,
- 25 gramów węglowodanów,
- 2 gramy błonnika,
- 22 gramy cukru,
- 0 gramów białka,
- 2 miligramy sodu.
Co leczy żurawina?
Żurawina jest stosowana przede wszystkim w leczeniu zakażeń układu moczowego (ZUM), np. zapalenia pęcherza, oraz w profilaktyce miażdżycy i chorób naczyń wieńcowych. Żurawina ma więcej leczniczych i ochronnych właściwości:
- Żurawina ma właściwości przeciwnowotworowe i kardioprotekcyjne, co jest zasługą zawartości bardzo silnych przeciwutleniaczy (zwłaszcza proantocyjanidynów).
- Przeciwdziała starzeniu się.
- Działa przeciwgrzybiczo, przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo na wiele drobnoustrojów.
- Hamuje infekcję H. pylori, przez co chroni przed chorobą wrzodową.
- Zapobiega chorobom zapalnym i infekcyjnym jamy ustnej, dzięki redukowaniu liczby bakterii w ślinie.
- Poprawia skład mikroflory jelitowej.
- Działa przeciwzapalnie - regularne spożywanie żurawiny obniża poziom markerów prozapalnych w organizmie.
- Pomaga regulować ciśnienie krwi, poprawia profil lipidowy, zwiększa elastyczność tętnic, dlatego może zapobiegać miażdżycy, udarom i zawałom.
- Obniża oporność bakterii na antybiotyki. Żurawina ogranicza przywieranie bakterii na ścian dróg moczowych, co ułatwia ich usuwanie, ale ich nie zabija, dzięki czemu nie zwiększa oporności szczepów na leki.
- Chroni przed cukrzycą, co jest zasługą działania przeciwutleniaczy i związków hamulcowych stanu zapalnego. Żurawina poprawia m.in. odpowiedź komórek trzustki produkujących insulinę na glukozę, dzięki czemu pomaga kontrolować poziom cukru we krwi.
Żurawina na zapalenie pęcherza
Na infekcje dróg moczowych przyjmuje się zwykle sok z żurawiny. Naukowcy dowiedli, że żurawina wypłukuje bakterie, w tym E. coli odpowiedzialną za zdecydowaną większość przypadków zapalenia pęcherza. Zapobiega przyleganiu drobnoustrojów do ścian dróg moczowych. Powoduje też łagodne zakwaszenie moczu, co pomaga w walce z infekcjami intymnymi. Wiele badań potwierdza przydatność tej rośliny w zapobieganiu zapaleniu pęcherza.
Jedna z prac badaczy pod kierunkiem dr. J. Avorna z Uniwersytetu Harvarda, z udziałem 153 kobiet, dowiodła, że spożywanie szklanki soku żurawinowego codziennie przez 6 miesięcy zmniejszyło o 58% ilość bakterii w moczu w porównaniu z kobietami, które nie piły soku. U kobiet pijących sok rzadziej trzeba było stosować antybiotyk, jeśli doszło do zapalenia.
Żurawina na cukrzycę
Żurawina może obniżać glukozę i poprawiać parametry zdrowotne ważne przy cukrzycy. Żurawina zawiera wiele polifenoli, które chronią m.in. przed szkodliwą glikacją glukozy. Trzeba jednak korzystać z niesłodzonych produktów żurawinowych. Najlepiej działa żurawina surowa lub naturalny sok z żurawiny. Efekty lecznicze pojawiają się po dłuższym i regularnym stosowaniu, bo krótkoterminowo z powodu zawartości cukrów prostych żurawina podnosi poziom glukozy we krwi.
Więcej: Czy żurawina obniża cukier we krwi?
Żurawina na wątrobę
Dzięki zawartości przeciwutleniaczy i działaniu przeciwzapalnemu żurawina może chronić wątrobę przed uszkodzeniami i zapobiegać chorobom tego narządu. Antyoksydanty zawarte w żurawinie i soku z żurawiny chronią przed działaniem szkodliwych związków na komórki wątroby, narządu odpowiedzialnego z oczyszczanie organizmu z toksyn.
W jednym z irańskich badań naukowcy sprawdzali wpływ spożywania żurawiny na aktywność enzymów wątrobowych, stłuszczenie wątroby oraz czynniki ryzyka powikłań sercowych u osób z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. Okazało się, że żurawina miała u badanych pozytywny wpływ na niektóre wyniki cholesterolu, trójglicerydów i insulinooporność, zmniejszała też stłuszczenie wątroby.
Żurawina na wrzody żołądka
Żurawina może chronić przed wrzodami żołądka, ponieważ składniki w niej zawarte zapobiegają kolonizacji układu pokarmowego przez bakterię Helicobacter pylori. Patogen ten jest uznawany za jedną z głównych przyczyn rozwoju choroby wrzodowej.
Żurawina na choroby jelit
Regularne spożywanie żurawiny wpływa też korzystnie na trawienie i usprawnia prace jelit. Naukowcy z Kanadyjskiego Instytutu Żywienia i Żywności Funkcjonalnej (INAF) wykazali, że ekstrakt z żurawiny zwiększa liczbę pożytecznych bakterii Bifidobacterium w jelitach człowieka, co wiąże się z ograniczeniem stanów zapalnych.
Żurawina – działanie przeciwnowotworowe
Regularne jedzenie żurawiny nie jest oczywiście gwarantowanym przepisem na uniknięcie nowotworów, ale wiadomo, że owoce zawierają bardzo dużą ilość składników, które chronią komórki przed uszkodzeniami. Dzięki temu mogą zapobiegać różnym nowotworom złośliwym. Warto z tego powodu włączyć ten składnik do codziennej diety.
Żurawina na zęby
Proantocyjanidyny obecne w żurawinie chronią przed przyleganiem bakterii, tworzeniem się płytki nazębnej oraz chorobami przyzębia. Udowodniono, że owoce mogą dzięki temu zapobiegać próchnicy. Działają też przeciwzapalnie, co wspiera leczenie chorób jamy ustnej, w tym zapalenia dziąseł. Jedzenie żurawiny zapobiega przy tym nieświeżemu oddechowi.
Żurawina na układ krwionośny
Jedzenie 100 g świeżej żurawiny dziennie skutecznie poprawia zdrowie układu sercowo-naczyniowego – przeczytamy w jednym z badań w piśmie Food & Function. Naukowcy z Niemiec i Wielkiej Brytanii odkryli, że mężczyźni, którzy w ramach eksperymentu jedli regularnie żurawinę mieli lepsze parametry dotyczące pracy naczyń krwionośnych. Na tej podstawie uznali, że owoce zmniejszają ryzyko chorób układu krążenia. Jest to zasługą obecnych w żurawinie polifenoli. Inne badania wskazały, że jedzenie żurawiny działa korzystnie na profil lipidowy, zmniejsza zlepianie się płytek krwi (a więc działa przeciwzakrzepowo) i obniża ciśnienie krwi.
Żurawina na odchudzanie
Jedzenie żurawiny może wspierać walkę z otyłością i nadwagą poprzez zmniejszanie apetytu oraz poprawę metabolizmu. Najlepiej wybierać świeże i surowe owoce, które mają mniej kalorii niż suszone. Jedno z badań na myszach wskazało, że ekstrakt z żurawiny prowadził do zmniejszenia tkanki tłuszczowej u gryzoni oraz obniżenia stężenia cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Błonnik zawarty w żurawinie może pomagać w hamowaniu uczucia głodu. Oczywiście nie ma co się łudzić – samo jedzenie żurawiny to zbyt mało, żeby istotnie schudnąć. Może ona jedynie wspierać proces odchudzania. Niezbędne są przy tym przestrzeganie zasad zdrowego odżywiania oraz aktywność fizyczna.
Skutki uboczne stosowania żurawiny
Skutki uboczne po jedzeniu żurawiny są rzadkie, na ogół łagodne i pojawiają się dopiero przy nadmiernym spożyciu. Możliwe działania niepożądane to:
- biegunka,
- nudności,
- dyskomfort w jamie brzusznej.
Picie dużych ilości soku z żurawiny może podrażniać błonę śluzową żołądka i jelit oraz prowadzić do pojawienia się zgagi i niestrawności. Poza tym pojawia się podwyższone ryzyko krwawień, zwłaszcza przy jednoczesnym stosowaniu leków przeciwzakrzepowych. Sok z żurawiny jest bogaty w szczawiany, dlatego u niektórych osób jego regularne picie może sprzyjać powstaniu kamieni nerkowych.
Należy uważać na stosowanie preparatów żurawinowych wraz z lekami. Może wówczas dochodzić do interakcji i zmiany działania środków farmakologicznych. Najlepiej skonsultować się w tej sprawie z lekarzem.
Ile żurawiny dziennie można jeść?
Nie ma ogólnych wytycznych dotyczących zalecanego dziennego spożycia żurawiny, jednak z badań wynika, że korzyści zdrowotne można osiągnąć, pijąc dziennie szklankę soku żurawinowego lub zjadając garść owoców.
Aby żurawina leczyła i chroniła przed chorobami, trzeba ją jeść regularnie. Pamiętaj, że suszona żurawina ma sporo kalorii, więc nie można z nią przesadzać. Jeśli zdecydujesz się na sok, wybieraj ten niesłodzony.
Żurawina, choć jest zdrowia, nie jest polecana wszystkim. Powinny jej unikać osoby z kamicą nerkową, ponieważ zawiera wysoką zawartość szczawianów. Z powodu możliwych interakcji nie jest też polecana osobom przyjmującym warfarynę.
Źródła:
Masnadi Shirazi K, Shirinpour E, Masnadi Shirazi A, Nikniaz Z. Effect of cranberry supplementation on liver enzymes and cardiometabolic risk factors in patients with NAFLD: a randomized clinical trial. BMC Complement Med Ther. 2021 Nov 19;21(1):283. doi: 10.1186/s12906-021-03436-6.,
J.B. Blumberg i inni, Cranberries and Their Bioactive Constituents in Human Health, doi: 10.3945/an.113.004473,
J.B. Blumberg i inni, Impact of Cranberries on Gut Microbiota and Cardiometabolic Health: Proceedings of the Cranberry Health Research Conference 2015, doi: 10.3945/an.116.012583
C. Coyle, Rutgers Researcher Discusses the Health Benefits of Cranberries,
www.rutgers.edu/news/rutgers-researcher discusses-health-benefits-cranberries,
Cranberries, serwis WebMD, www.webmd.com/food-recipes/health-benefits-cranberries.
Czytaj także:Zapalenie pęcherza - domowe sposoby (7 skutecznych terapii)Objawy i leczenie zapalenia pęcherza u dziecka. Jakie badania wykonać?Zapalenie cewki moczowej – jak dochodzi do zakażenia, objawy i leczenieCo jest dobre dla nerek? 10 sposobów na zachowanie nerek w dobrej formie
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
