Berberys zwyczajny (łac. Berberis vulgaris) jest to krzew z rodziny berberysowatych, sięgający nawet 3 metrów wysokości. Jego owoce wyróżniają się bogactwem prozdrowotnych związków o szerokim zakresie właściwości. Dowiedz się, czy można jeść owoce berberysu, a jeśli tak, to w jakiej postaci.
Spis treści:
- Czy owoce berberysu są jadalne?
- Owoce berberysu – właściwości
- Jak wyglądają owoce berberysu?
- Jak jeść owoce berberysu?
- Owoce berberysu – bezpieczeństwo i toksyczność
- Owoce berberysu w diecie – przeciwwskazania
Czy owoce berberysu są jadalne?
Tak, owoce berberysu są jadalne i można jeść je w postaci świeżej lub suszonej. Nie każdemu przepadną do gustu ze względu na cierpki intensywnie kwaśny smak, za co odpowiadają zawarte w nich duże ilości witaminy C oraz kwas jabłkowy, cytrynowy, winowy i bursztynowy. Warto jeść owoce berberysu, ponieważ są bardzo zdrowe. Mają w składzie również witaminę A, wapń, żelazo, potas, cynk, miedź i mangan.
Kwaśny smak sprawia, że nazywane są „kwaśnicą”, „polską cytryną” lub „cytryną północy”. Z owoców berberysu przyrządza się nalewkę berberysówkę, marmolady, galaretki, sosy, napoje, soki i dżemy, będące wartościowym źródłem witaminy C.
Owoce berberysu – właściwości
Zastosowanie berberysu w medycynie chińskiej sięga ponad 3000 lat wstecz. Powstało wiele badań naukowych, które udowodniły istnienie wielu korzystnych dla zdrowia właściwości berberysu. Jednym z najważniejszych związków aktywnych w owocach jest berberyna, związek o działaniu przeciwzapalnym i przeciwutleniającym. Poza tym duża ilość witaminy C (ok. 80 mg na 100 g owoców), która wspiera pracę układu immunologicznego i krwionośnego. Jedzenie owoców berberysu obniża poziom lipidów we krwi, redukuje insulinooporność, a dzięki obecności związków przeciwutleniających - działa przeciwnowotworowo.
Od wieków berberys jest stosowany na różne dolegliwości, które dokuczają ludziom, np.
- zmiany skórne: trądzik, łuszczyca, owrzodzenia, rany, atopowe zapalenie skóry, zmiany alergiczne (odwarami przemywa się skórę),
- stany zapalne jamy ustnej i gardła w stanach zapalnych (zalecane jest płukanie ust naparem lub odwarem),
- problemy z trawieniem i przemianą materii (więcej: berberys na odchudzanie),
- niedobory witaminy C,
- choroby dróg żółciowych i wątroby,
- wysokie ciśnienie krwi,
- arytmia,
- niepokój,
- wysoki cholesterol,
- wysoki poziom glukozy, cukrzyca, insulinooporność,
- choroby oczu,
- gorączka,
- infekcje bakteryjne i wirusowe.
W medycynie naturalnej wykorzystywane są nie tylko owoce, ale też liście, kora i korzeń berberysu.
Pochodzącą z owoców berberysu berberynę można nabyć w postaci suplementu i przyjmować doustnie. Berberyna bywa nazywana „naturalnym Ozempiciem”, ponieważ poprawia glikemię, przyspiesza przemianę materii i pomaga schudnąć. Przy czym trzeba dodać, że określenie „naturalny” jest nieco na wyrost, ponieważ suplementy berberyny mogą mieć mało wspólnego z naturalnością. Więcej: Berberyna na odchudzanie
Jak wyglądają owoce berberysu?
Owoce berberysu dojrzewają pod koniec września. Mają postać jajowatych, czerwonych jagód pokrytych błyszczącą skórką. Ich rozmiary nie przekraczają zwykle 1 cm długości. Posiadają zdolność do przetrwania surowych zimowych warunków pogodowych.
fot. Owoce berberysu / Adobe Stock, volga1971
Jak jeść owoce berberysu?
W związku z tym, że owoce berberysu mają intensywny kwaskowaty i cierpki smak, nie są zachwycającą przekąską w świeżej formie. Można jednak jeść świeże owoce, podobnie jak suszone (np. jako dodatek do muesli lub zwykła przekąska). Poza tym z owoców berberysu przyrządza się:
- odwar – zalej łyżkę suszonych owoców 200 ml wody, gotuj na małym ogniu pod przykryciem przez 3 minuty, przecedź, możesz dosłodzić.
- napar – zalej łyżkę suszonych owoców berberysu wrzącą wodą i zaparzaj pod przykryciem przez 10-15 minut; możesz dosłodzić napar miodem,
- dżemy, marmolady – są mniej kwaśne, a bardziej słodkie,
- soki – można je dodawać do herbaty,
- nalewki (berberysówka),
- galaretki,
- napoje, kompoty.
Przed spożyciem owoców berberysu, zwłaszcza w większej ilości, zapoznaj się z możliwymi skutkami ubocznymi oraz ewentualnymi przeciwwskazaniami do ich stosowania.
fot. Owoce berberysu / Adobe Stock, FotoHelin
Owoce berberysu – bezpieczeństwo i toksyczność
Spożywanie owoców berberysu oraz berberyny jest uznawane za bezpieczne dla zdrowia i jest związane ze stosunkowo małym ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Pod warunkiem że są to małe lub umiarkowane ilości.
U niektórych osób mogą pojawić się łagodne objawy żołądkowo-jelitowe po zjedzeniu, jak:
- biegunka,
- zaparcia,
- wzdęcia,
- ból brzucha.
Toksyczność owoców berberysu zależy od długości stosowania i dawek. W dużych ilościach ekstrakty z tej rośliny mogą działać szkodliwie na serce, układ odpornościowy i wątrobę.
Owoce berberysu w diecie – przeciwwskazania
Przeciwwskazaniem do stosowania owoców berberyny oraz preparatów z nich jest ciąża i karmienie piersią. Nie zaleca się również podawania dzieciom berberyny. Ostrożność i konsultacja lekarska są wskazane w przypadku osób cierpiących na schorzenia wątroby, nerek, stosujących leki przeciwcukrzycowe. Podawanie berberyny wraz z lekami metabolizowanymi przez enzymy CYP jest przeciwwskazane ze względu na hamujące działanie rośliny na te enzymy.
Nie należy stosować berberysu zbyt długo i bez przerwy, gdyż jest niewiele badań na temat bezpieczeństwa przy długotrwałym spożywaniu. Zalecane jest robienie przerw w kuracji. Zbyt duże ilości berberyny mogą odkładać się w organizmie i działać szkodliwie na różne narządy.
Źródła:
Rahimi-Madiseh M, Lorigoini Z, Zamani-Gharaghoshi H, Rafieian-Kopaei M. Berberis vulgaris: specifications and traditional uses. Iran J Basic Med Sci. 2017 May;20(5):569-587. doi: 10.22038/IJBMS.2017.8690. PMID: 28656092; PMCID: PMC5478785,
Imanshahidi M, Hosseinzadeh H. Pharmacological and therapeutic effects of Berberis vulgaris and its active constituent, berberine. Phytother Res. 2008 Aug;22(8):999-1012. doi: 10.1002/ptr.2399. PMID: 18618524,
Imenshahidi M, Hosseinzadeh H. Berberine and barberry (Berberis vulgaris): A clinical review. Phytother Res. 2019 Mar;33(3):504-523. doi: 10.1002/ptr.6252. Epub 2019 Jan 13. PMID: 30637820,
Rad SZK, Rameshrad M, Hosseinzadeh H. Toxicology effects of Berberis vulgaris (barberry) and its active constituent, berberine: a review. Iran J Basic Med Sci. 2017 May;20(5):516-529. doi: 10.22038/IJBMS.2017.8676. PMID: 28656087; PMCID: PMC5478780.
Czytaj także:
Owoce berberysu to prawdziwa skarbnica witamin. Sprawdź jak zrobić pyszne nalewki i przetwory z berberysu
Cyklantera – czym jest i jakie ma właściwości zdrowotne? Roślina może wspomagać odchudzanie
Berberysy - pożyteczne krzewy do wielu zadań. Poznaj ich właściwości
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
