Problemy dzieci autystycznych
Dzieci z autyzmem mają duże problemy z zakresu integracji i przetwarzania sensoryczno-motorycznego. Podobnie, jak podczas terapii Integracji Sensorycznej, w trakcie jazdy konnej stymulacji poddawanych jest pięć podstawowych modalności: dotykowa, wzrokowa, słuchowa, proprioceptywna i równowagi (Werpachowska, 2002). Stanowią one bazę do zdobywania różnego rodzaju umiejętności.
Terapia przy udziale konia stymuluje zdolności percepcyjne oraz różne procesy sensoryczne.
Istnieją różne rodzaje zaburzeń w obrębie integracji sensorycznej (Werpachowska, 2002):
- problemy w zakresie percepcji wzrokowej;
- problemy słuchowo-językowe;
- nadwrażliwość dotykowa;
- nadwrażliwość z zachowaniami destrukcyjnymi;
- zaburzenia typu dyspraksji;
- nadaktywność układu przedsionkowego i słaba zdolność przetwarzania bodźców;
- problemy z utrwalaniem tego, co się widziało lub słyszało.
Wszystkie te zaburzenia mogą występować u dzieci z autyzmem w różnych konstelacjach i w różnym nasileniu. Bardzo często występują u nich problemy z utrwalaniem tego, co zobaczyły i usłyszały. Z takimi osobami nie przeprowadzamy zbyt skomplikowanych ćwiczeń (np. rozwijających orientację w schemacie ciała), gdyż mogą być dla nich za trudne. Ćwiczenia mogą obejmować zajęcia przy koniu, jazdę w różnych pozycjach oraz proste ćwiczenia z użyciem zabawek.
Zobacz też: Jakie konie pomagają w hipoterapii?
Dzieci z zaburzeniami percepcji wzrokowej
Dzieci z zaburzeniami percepcji wzrokowej mają problemy z przekraczaniem linii środkowej ciała, z orientacją w stronach ciała i orientacją w przestrzeni. Zajęcia z koniem dla takich osób mogą obejmować czyszczenie konia (przekraczanie linii środka ciała, podążanie wzrokiem za ruchem ręki), obserwację różnych przedmiotów i otoczenia w różnych pozycjach podczas siedzenia na koniu, prowadzenie konia, rysowanie ręką w powietrzu lub na koniu cyfr i liter, przekładanie przedmiotów z jednej strony konia na drugą, nakładanie kółek na ucho konia po przekątnej (prawa ręka-lewe ucho).
Dzieci z zaburzeniami słuchowo-językowymi
Dzieci z zaburzeniami słuchowo-językowymi mają problemy logopedyczne. Skuteczne dla nich są ćwiczenia logopedyczne (wierszyki, ćwiczenia wymowy), ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia równoważne i przekraczanie linii środka ciała oraz ćwiczenia wyciszająco-relaksujące.
Osoby z nadwrażliwością dotykową
Osoby z nadwrażliwością dotykową niechętnie dotykają przedmiotów, ludzi i zwierząt. Unikając kontaktu, same ograniczają swoje możliwości poznawania świata. U takich osób głównym celem terapeutycznym jest stopniowe oswajanie z dotykiem. Zajęcia mogą polegać na czyszczeniu konia (szczotki o różnej twardości itd.), dotykaniu samego siebie i konia, wykorzystaniu różnego rodzaju zabawek, a także chwytania różnych przedmiotów.
Zobacz też: Komu pomaga hipoterapia?
Dzieci nadaktywne
Dzieci nadaktywne, a także prezentujące zachowania destruktywne, mają duże problemy z koncentracją, podporządkowaniem się i przestrzeganiem norm społecznych. Z osobami, u których występują powyższe problemy, praca musi być bardzo systematyczna i uporządkowana. Zajęcia powinny przebiegać według wcześniej ułożonego planu, w tempie, które nie znudzi, ani nie zmęczy dziecka. Należy często zmieniać ćwiczenia i uatrakcyjniać je. Wskazane są także ćwiczenia wyciszająco-relaksujące (np. jazda stępem, nucenie piosenek).
Zaburzenia typu dyspraksji
Zaburzenia typu dyspraksji wywołują problemy z wykonywaniem nowych zadań ruchowych. Osobom z takimi problemami proponujemy ćwiczenia bierne (stymulujące czucie i równowagę, np. głaskanie, przytulanie, przewieszanie przez konia), a także ćwiczenia aktywne, uczące nowych czynności (np. czyszczenie i karmienie konia, ćwiczenia z przyrządami). Czasami zdarza się, iż dzieci mają tak duże zaburzenia w zakresie dyspraksji, iż należy poszczególne nowe czynności rozkładać na elementy prostsze i nauczać najpierw pojedynczych elementów, a dopiero potem składania ich w całość.
Dzieci z nadreaktywnym układem przedsionkowym
Dzieci z nadreaktywnym układem przedsionkowym i gorszym przetwarzaniem bodźców źle tolerują ruch i mogą bać się zajęć na koniu lub nawet przy nim. W takiej sytuacji należy powoli przyzwyczajać dziecko do obecności konia lub zupełnie zrezygnować z prowadzenia zajęć hipoterapeutycznych. Głównym zadaniem terapeuty jest zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa. Ćwiczenia mogą obejmować zadania z zakresu pracy w stajni, lub jazdę wraz terapeutą siedzącym z dzieckiem na koniu. Podobne postępowanie sprawdza się również w przypadku dzieci bojących się zwierząt. Stopniowe przyzwyczajanie, uczestniczenie w zajęciach innych dzieci, pomaganie przy koniach pozwala na powolne oswojenie się z nową sytuacją i przełamaniem lęków. Wsadzenie dziecka na konia „na siłę” może te lęki jedynie pogłębić i całkowicie uniemożliwić dalszą współpracę.
W przypadkach, gdy dziecko przejawia zachowania stereotypowe i autostymulacyjne na koniu, powodem może być znudzenie lub zaniepokojenie dziecka. Można temu zapobiegać poprzez uatrakcyjnianie ćwiczeń.
Fragment pochodzi z książki „Wybrane formy terapii i rehabilitacji osób z autyzmem” Ewy Pisuli i Doroty Danielewicz (Impuls, 2010). Publikacja za zgodą wydawcy.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
