Występuje w wielu odmianach prawie w całej Europie, w Afryce Północnej, Ameryce Północnej oraz w środkowej i północnej Azji. Jest bardzo rozpowszechniona na ziemiach polskich, świadczy o tym choćby szereg nazw ludowych, jakie to zioło otrzymało przez wieki, np.: cząberek, macierzanka pospolita, dzięcielnica. Jest rośliną wieloletnią, ma cienkie łodygi, u dołu drewniejące, często ponownie ukorzeniające się w węzłach. Liście macierzanki są drobne, jajowate, naprzeciwległe. Kwiaty drobne, dwuwargowe, różowo-purpurowe, zebrane w główkowate kwiatostany. Pachnie intensywnie, typowym „ziołowym zapachem”. Lubi przejrzyste, słoneczne miejsca w suchych lasach, miedze, pagórki, wąwozy.
Macierzanka zawiera olejek eteryczny, garbniki, substancje gorzkie, kwasy organiczne, flawonoidy, sole mineralne i inne.
Zbiór rośliny przeprowadzamy w czasie jej kwitnienia od czerwca do września, w suche i słoneczne dni. Zbieramy kwitnące, górne części łodyg, omijając części zdrewniałe i bezlistne. Suszymy w stanie naturalnym, rozłożonym, w zacienionym, ale przewiewnym miejscu lub w suszarniach, w temperaturze do 35°C.
Zobacz też: Jaki jest najlepszy czas zbioru ziół?
Jak działa?
Macierzanka ma działanie dezynfekujące, rozkurczowe, wykrztuśne. Stosuje się odwary, krople, syropy – przy suchym, uporczywym kaszlu, kokluszu, w nieżytach oskrzeli. Przetwory z tego zioła wzmagają intensywność wydzielania śluzu w górnych drogach oddechowych, tym samym zwiększają objętość zalegającego śluzu – upłynniają go. Dobrze wpływają na procesy trawienne, garbniki zawarte w macierzance hamują rozwój drobnoustrojów jelitowych. Stosowana jest też w zapaleniach dróg moczowych, złym trawieniu i wzdęciach.
Używa się jej do płukania ust i gardła (także jako składnik past do zębów). Silne właściwości odkażające pomocne są – dzięki właściwościom bakteriobójczym – również w dolegliwościach kobiecych (świąd, upławy). Służy dodatkowo do przemywań i okładów skóry w trądziku krostkowym, zapaleniu torebek włosowych, świądzie skóry, ukłuciach owadów, w opatrzeniach (I, II stopnia) i niewielkich zranieniach. Ziele to znane i stosowane jest już od czasów starożytnych jako środek moczopędny i przeciwzapalny, a w niektórych krajach macierzanka używana jest jako przyprawa kuchenna. Dawniej wiejskie dziewczęta myły głowy wywarem z macierzanki, dezynfekując tym samym skórę głowy i wzmacniając włosy, które miały potem piękny zapach i zdrowy wygląd.
Zobacz też: Które zioła wspomagają układ pokarmowy?
Kąpiel z ziela macierzanki
200 g ziela zalać ok. 3 litrami wrzącej wody, parzyć pod przykryciem ok. 20–30 min. Następnie przecedzić do wanny z wodą (o temp. ok. 37°C) . Po piętnastominutowej relaksującej kąpieli, owinąć się ręcznikiem i nie wycierając się, położyć do łóżka. Kąpiel taka działa dezynfekująco, przeciwzapalnie, ściągająco oraz regenerująco.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
