Zioła bezpieczne i niewskazane w ciąży. Rumianek, mięta, bazylia, lubczyk i inne zioła w czasie ciąży

fot. Adobe Stock, olllinka2

Spis treści:

1. Jakich ziół nie stosować w ciąży
2. Bezpieczne zioła w ciąży
3. Jakie mogą być groźne skutki spożywania ziół w ciąży?

Ciąża jest wyjątkowym czasem dbania o zdrowie, ponieważ kobieta myśli już nie tylko o sobie, ale również o rozwoju dziecka i przebiegu ciąży. Jedną z ważnych kwestii jest stosowanie ziół leczniczych w ciąży. Według analizy przeprowadzonej na etiopskim Uniwersytecie w Wachemo, najczęściej używane zioła lecznicze w ciąży to: imbir, czosnek, malina, żurawina, rumianek, kozłek lekarski, mięta pieprzowa i kozieradka. Nie wszystkie z nich są bezpieczne dla ciężarnych. Dowiedz się więcej na temat tego, które z ziół w ciąży można przyjmować bez obaw, a których zdecydowanie trzeba unikać, bo mogą powodować nawet poronienia lub wady rozwojowe płodu. 

Jakich ziół nie stosować w ciąży?

Według American Pregnancy Association prawdopodobnie niebezpieczne zioła w ciąży to aloes, żeń-szeń, wiesiołek i senes. Inne rośliny zielne, których stosowanie w ciąży jest przeciwwskazane, to:

• lubczyk ogrodowy – posiada silne właściwości rozkurczające i w nadmiarze może prowadzić nawet do poronienia, 
• szałwia – nie powinna być stosowana, ponieważ w nadmiernej ilości może prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu, 
• kora kruszyny,
• liść miłorzębu,
• korzeń/kłącze lukrecji,
• owoc jałowca,
• korzeń rzewienia,
• liść mącznicy,
• borówka brusznica,
• serdecznik pospolity,
• kłącze pluskwicy,
• piołun,
• owoc jałowca.

Jest grupa ziół i przypraw, które zawierają w sobie tak zwane taniny. Są to garbniki roślinne odpowiedzialne za działanie bakteriobójcze. Jest to mechanizm obronny roślin. Występują one w kardamonie, cynamonie, szałwii, pietruszce, kminku i rozmarynie. Na te produkty trzeba rzeczywiście bardziej zwrócić uwagę ze względu na fakt, że mogą one prowadzić nawet do przedwczesnej aktywności skurczowej macicy
– ostrzega dr n. med. Dominika Trojnarska z krakowskiego Centrum Medycznego Superior.

W ciąży lepiej też unikać silnie moczopędnych roślin – np. pokrzywy. Kobiety w ciąży nie powinny jej pić w nadmiarze, bo wówczas oddają więcej moczu i przyspieszają diurezę.

Kobiety w ciąży powinny uważać na kozłka lekarskiego (walerianę), która ma działanie uspokajające, jednak według badań na zwierzętach powoduje spadek stężenia cynku w mózgu.

Ostrożnie należy podejść do stosowania w ciąży kozieradki, która może prowadzić do skurczów macicy, przedwczesnego porodu lub poronienia. Może też niekorzystnie wpływać na poziom cukru we krwi  (niebezpieczne u kobiet z cukrzycą insulinozależną) i powodować zgagę.

Niewskazane w ciąży są również niektóre olejki eteryczne:

• anyżowy,
• koperkowy,
• bazyliowy,
• miętowy,
• z liścia laurowego,
• mirry,
• cedrowy,
• jałowcowy,
• jaśminowy,
• bergamotowy,
• szałwiowy,
• rozmarynowy,

ponieważ mogą działać teratogennie i poronnie.

Główną zasadą jest jednak ilość. Szkodliwość ziół występuje zwłaszcza przy dużych dawkach (albo codziennym stosowaniu) – rzadko kto jednak takie spożywa.

Kiedyś stosowano np. zioła o działaniu poronnym, ale rzeczywiście musielibyśmy mówić tutaj o naprawdę dużych dawkach. Rozcieńczone herbaty i zioła stosowane w umiarze, nie powinny nikomu zaszkodzić
– uważa dr n. med. Dominika Trojnarska.

Przeczytaj też: Zioła bezpieczne i niewskazane u dzieci

Bezpieczne zioła w ciąży. Jakie możesz stosować?

Wiele roślin leczniczych można bezpiecznie stosować w ciąży. Niektóre zioła i przyprawy mają nawet działanie wspomagające ciążę w odniesieniu do objawów niepożądanych.

Na pierwszym miejscu warto wymienić imbir, który zawiera witaminy i potas, ale też działa przeciwko nudnościom i wymiotom. Jest dobry do stosowania w I trymestrze ciąży, kiedy pacjentki cierpią na wymioty i poranne nudności
– mówi dr n. med. Dominika Trojnarska.

Imbir można trzymać w lodówce, albo go zamrozić – w takiej formie można go ssać, co skutecznie hamuje nudności. Również w aptekach są dostępne środki na bazie imbiru przeciwko wymiotom.(przeczytaj: mdłości w ciąży)

Gałka muszkatołowa też ma korzystne działanie. Ma pozytywny wpływ na układ krążenia. Kolejne bezpieczne i korzystne ziele w ciąży to lawenda. Sprawdzi się szczególnie w trudnościach z zasypianiem. Z innych wskazanych w ciąży ziół warto wymienić bazylię i szczypiorek, który jest bogaty w witaminy, ale też magnez i żelazo
– mówi dr n. med. Dominika Trojnarska.

Inne bezpieczne zioła w ciąży według monografii ESCOP (ang. European Scientific Cooperative on Phytotherapy) mieszczące się w kategorii A to również:

• czosnek – ma właściwości przeciwbakteryjne i wzmacniające układ odpornościowy, ale nie powinno się spożywać go w nadmiarze na początku ciąży, a także lepiej go unikać przed operacją, np. cięciem cesarskim, ponieważ może zaburzać krzepnięcie krwi; czosnek powoduje też czasami zgagę,
• anyż,
• kwiat arniki (zewnętrznie),
• nagietek (zewnętrznie),
• koper,
• siemię lniane,
• borówka czernica,
• rumianek - chociaż niektóre źródła podają, że może zwiększać napięcie mięśni macicy, powodować zwiększony przepływ krwi, a przez to skurcze,
• nasiona babki jajowatej,
• nasiona babki płesznik. 

Za bezpieczną uważa się też żurawinę – dba o zdrowie dróg moczowych, może zapobiegać chorobom przyzębia, oraz miętę pieprzową na problemy trawienne i ból żołądka.

W ciąży można stosować niektóre olejki eteryczne. Bezpieczne są naturalne olejki:

• rumiankowy,
• cytrusowy,
• lawendowy,
• drzewa sandałowego,
• eukaliptusowy,
• różany,
• neroli,
• geranium.

To, czy zioła będą bezpieczne w ciąży, w dużej mierze zależy od tego, jak dużo się ich przyjmuje. Na pewno nie powinno się przesadzać z ilością. 

Większość ziół i przypraw stosowanych z umiarem jest bezpieczna w ciąży. Warto zwrócić uwagę na umiar. Wiadomo, że w nadmiarze nawet czarna herbata może być niebezpieczna w ciąży
– mówi dr n. med. Dominika Trojnarska.

Jakie mogą być groźne skutki spożywania ziół w ciąży?

Stosowanie w nadmiarze ziół, które są przeciwwskazane u kobiet w ciąży, może prowadzić do różnych skutków ubocznych o różnym nasileniu:

• dolegliwości, takie jak wzdęcia, zgaga,
• częste oddawanie moczu,
• napięcie w obrębie macicy,
• przedwczesne skurcze,
• przedwczesny poród,
• poronienie,
• działanie teratogenne - powodujące wady rozwojowe płodu.

Zawsze w razie wątpliwości warto przed zastosowaniem leku ziołowego skonsultować się z lekarzem albo farmaceutą, i ustalić, czy dana roślina jest bezpieczna, czy może wpływać na płód i przebieg ciąży.

Źródła:
A. Łuczak, M. Nowak, E. Szałek, Bezpieczeństwo leków roślinnych w ciąży , Farmacja współczesna 2017, 10: 140-146,
T. L. Ersado, Herbal Medicine Use during Pregnancy: Benefits and Untoward Effects, Herbal Medicine, doi:10.5772/intechopen.76896.

Czytaj także:
Katar w ciąży - jak go leczyć bezpiecznie i skutecznie?
Picie kawy w ciąży. Czy kofeina powoduje nadpobudliwość u dziecka?
Obalamy mity: Czy w ciąży można biegać?
Zgaga w czasie ciąży. Skuteczne sposoby na pieczenie w przełyku
Zaparcia w ciąży - dieta, ruch i czopki zwalczą problem

dr n. med.

Dominika Trojnarska

specjalista ginekologii i położnictwa

Jest ginekologiem-położnikiem, ukończyła Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, następnie specjalizację zdobyła w Niemczech, w 2018 rok‍u. W międzyczasie szkoliła się też m.in. w Stanach Zjednoczonych, Irlandii czy Austrii. W niemieckich szpitalach pracowała od 2012 roku (najpierw w Greifswaldzie, następnie w Berlinie). W swojej pracy zajmuje się głównie ginekologią ogólną, lecz również nakierowaną na onkologię. Obecnie specjalizuje się m.in. w kolposkopii oraz diagnostyce chorób piersi. Na swoim koncie ma wiele ukończonych szkoleń i kongresów. Pracuje w Centrum Medycznym Superior.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!