Jaki ma wpływ stres na zdrowie i chorobę?

fot. Fotolia

Doktor Simonton, światowej sławy onkolog, twórca psychoonkologii, twierdzi, że istnieje związek pomiędzy stresem a chorobą nowotworową i jest on tak wyraźny, że można przepowiedzieć chorobę na podstawie ilości stresu w życiu człowieka.

Wpływ stresu na zdrowie i chorobę

Stres to stan wzmożonego napięcia organizmu spowodowany oddziaływaniem szkodliwych bodźców fizycznych i psychicznych, wywołujących mobilizację sił, a przy dłuższym trwaniu, prowadzących do zaburzeń organicznych i psychosomatycznych.

Stres hamuje pracę układu immunologicznego i powoduje załamanie naturalnych mechanizmów broniących organizm przed rakiem. Komórki rakowe, które organizm umie rozpoznawać i w normalnych warunkach eliminować (według danych naukowych u każdego człowieka dziennie powstaje około 100 komórek nowotworowych), w czasie stresu namnażają się.

Energia zawarta w stresie może mieć destruktywny lub konstruktywny charakter. Jak zostanie wykorzystana w naszym przypadku, zależy od sposobu, jaki wybierzemy na pozbycie się jej. Należy przez to rozumieć, że do pewnego, optymalnego poziomu, stres sam w sobie nie jest szkodliwy. Chorobotwórczy staje się wtedy, gdy przekracza optymalny poziom lub gdy nieumiejętnie sobie z nim radzimy.

Objawy stresu

Optymalny poziom stresu jest różny u każdego człowieka, zależy od nastawienia i cech osobowości. Podobne sytuacje jednych przygnębiają, a innym dostarczają bodźca do lepszego działania.

Pomiędzy poziomem optymalnym a granicznym odczuwamy sygnały ostrzegające nas, że nie dajemy sobie rady ze stresami, należą do nich:

• bóle głowy;
• uczucie zmęczenia po śnie;
• niespokojny sen;
• rozdrażnienie;
• ciągłe napięcie mięśni, sztywność ramion, zaciśnięte usta itp.

Gdy stres przekroczy poziom graniczny, następuje załamanie organizmu, tak w sferze psychicznej (agresja, depresja), jak również w sferze fizycznej, doprowadzając do różnych chorób, a zwłaszcza do choroby nowotworowej.

Warto wiedzieć: Czy zdrowa dieta uchroni nas przed nowotworem?

Czynniki stresu

Dr Thomas H. Holmes z Uniwersytetu w Waszyngtonie stwierdził zależność między stresem a powstawaniem chorób. Przedstawił stupunktową skalę przypisującą wartości liczbowe wydarzeniom stresującym.

Oto kilkanaście przykładowych czynników stresu z tej skali:

W tabeli uwzględniono też wydarzenia radosne jako stresotwórcze, ponieważ wymagają one od nas zmiany przyzwyczajeń i wyobrażenia o sobie.

Dowiedz się więcej: Kiedy stres może Ci pomóc - eustres

Autorzy podają, że osoby, które uzyskują wynik poniżej 150 punktów, są w 30% zagrożone wystąpieniem poważnej choroby w ciągu dwóch lat. Przy wartościach 150-300 punktów prawdopodobieństwo to wzrasta do 50%, a przy wyniku ponad 300 punktów do 80%.

Czynnik ryzyka zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania, ale nie jest równoznaczny z wystąpieniem choroby w przypadku konkretnej osoby. Skala ta niedostatecznie uwzględnia różnice indywidualne między ludźmi i sposób, w jaki oceniają dane zajście.

Należy brać pod uwagę, że w reakcjach emocjonalnych bierze udział cały organizm, reagując napięciem mięśni, przyspieszeniem akcji serca, podniesieniem ciśnienia krwi, jak również wyzwoleniem procesów neurohormonalnych i enzymatycznych, z przewagą układu pobudzającego (adrenalinowego).

Dziś znacznie lepiej rozumiemy skutki oddziaływania stresu na rozwój raka. Wiemy, że stres powoduje wyzwalanie hormonów aktywujących „systemy alarmowe” takie, jak: reakcja zapalna, sprzyjająca rozwojowi i przerzutom guzów nowotworowych. Jednocześnie spowalniająca funkcje, takie jak: trawienie, regenerację tkanek i działanie układu immunologicznego (dr Dawid Servan– Schroeiber, 2008).

Psychoneuroimmunologia

Związkiem czynników psychologicznych i układu immunologicznego zajmuje się niedawno powstała nauka zwana psychoneuroimmunologią. Dziedzina ta tłumaczy, że aspekt psychologiczny odnosi się do stresu, który odczuwamy w reakcji na trudne doświadczenia życiowe lub ból emocjonalny. Reakcja neurologiczna polega na wyzwoleniu hormonów stresu, takich jak noradrenalina i kortyzol. Hormony te uaktywniają układ nerwowy – wzrasta ciśnienie krwi, akcja serca, napięcie mięśni – by przygotować się na wysiłek „walcz lub uciekaj”. Te same substancje chemiczne (noradrenalina i kortyzol) oddziałują również na komórki układu immunologicznego – aspekt immunologiczny – blokując ich działanie (np. komórek NK – atakujących bezpośrednio komórki nowotworowe). W efekcie układ odpornościowy nie spełnia swojej obronnej funkcji (Dawid Servan-Schreiber, 2008).

Wszystko wskazuje na to, że białe krwinki układu immunologicznego – komórki NK oraz limfocyty – są szczególnie wrażliwe na poczucie bezradności, przekonanie, że nic się nie da zrobić w celu pokonania choroby oraz następującą po nich utratą woli życia. Jeżeli człowiek poddaje się, czując, że nie warto dłużej żyć, układ odpornościowy także składa broń. A więc odnalezienie w sobie woli życia często stanowi punkt zwrotny w przebiegu choroby.

Nadmierny stres obniża funkcje układu odpornościowego. Nasz mózg, jako gruczoł, wydziela substancje zwane neuropeptydami, które odpowiadają naszym emocjom i mają wpływ na nasze ciało.
Negatywne emocje (strach, lęk, gniew, nienawiść, smutek, żal, rozpacz) powodują osłabienie sił odpornościowych, pozytywne zaś (radość, miłość, wiara, nadzieja, pozytywne oczekiwanie) wpływają na podniesienie bariery immunologicznej, a tym samym uruchomienie systemów obronnych organizmu.

Polecamy: Czy stres ma związek z ryzykiem chorób?

Fragment książki "Możesz wygrać z rakiem i alergią" (Wydawnictwo Hizop, 2010); tytuł, śródtytuły i skróty zostały wprowadzone przez redakcję. Publikacja za zgodą autora książki.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!