Systematyka, czyli co i jak
Na początek parę słów o tym, czym są węzły chłonne i jaką hierarchię zajmują w organizmie.
Węzły chłonne, wraz ze śledzioną są obwodowymi narządami limfatycznymi, które są elementami składowymi układu odpornościowego. Centralnymi narządami limfatycznymi zaś są grasica i szpik kostny. Poza tym układ limfatyczny składa się również z naczyń limfatycznych, przebiegających pomiędzy węzłami a śledzioną i wpadającymi do żył oraz z limfocytów, które w tej układance są najważniejsze i które rozsiane są po całym organizmie.
Budowa węzła
Węzeł chłonny w przekroju ma kształt fasoli, choć zdrowy ma wielkość zaledwie kilku milimetrów. Ze wszystkich stron dochodzą do niego naczynia chłonne doprowadzające, natomiast z jego wnęki (wklęsłej strony) wychodzą mniej liczne, ale większe, naczynia odprowadzające. W ten sposób, oraz dzięki obecnym zastawkom, limfa przepływa przez węzeł tylko w jedną stronę.
Patrząc pod mikroskopem da się zauważyć 3 zasadnicze warstwy: korową, przykorową oraz rdzenną. Są one również odmienne czynnościowo:
- w warstwie korowej znajdują się przede wszystkim grudki chłonne, czyli głównie zgrupowania limfocytów B. Dodatkowo, w momencie pobudzenia do podziału (rozpoznana infekcja) da się w samej grudce wyróżnić 3 warstwy: strefę płaszcza, strefę jasną i ciemną. Jest to o tyle istotne, że względnie częstym nowotworem układu chłonnego jest właśnie chłoniak z komórek płaszcza, w którym dochodzi do nadmiernego rozrostu komórek z tej strefy;
- w warstwie przykorowej dominują limfocyty T;
- rdzeń składa się przede wszystkim z zatok zbierających limfę do naczyń odprowadzających oraz z sieci drobnych włókienek i komórek: makrofagów i limfocytów, których zadaniem jest filtrowanie przepływającej limfy.
Działanie
Tutaj dochodzimy do podstawowej funkcji węzłów chłonnych – filtrowania. Węzłów chłonnych w ciele są setki i zbierają one chłonkę spływającą z różnych obszarów naszego ciała, w ten sposób tworząc pakiety. Np. węzły pachowe zbierają chłonkę przepływającą przez całą kończynę górną oraz przednią i tylną część klatki piersiowej (łącznie z sutkiem).
Chłonka, czyli limfa, przepływając przez zatoki węzła ma kontakt z bardzo dużą liczbą komórek układu odpornościowego. W przypadku, gdy w jej zawartości znajdzie się coś podejrzanego, np. przepływająca bakteria – natychmiast zostaje zatrzymana, wszczęty jest alarm a odpowiednie komórki odpowiedzialne za reakcję zaczynają się namnażać, powodując powiększenie się węzła.
Zobacz: Węzły chłonne - poradnik
Przyczyny powiększenia
Węzeł może się więc powiększyć z każdego powodu, który powoduje reakcję odpornościową. W „normalnych warunkach” powodem numer jeden jest infekcja,
- przede wszystkim bakteryjna: angina, inne infekcje gronkowcowe lub paciorkowcowe, błonica, gruźlica, kiła itd;
- Wśród najczęstszych infekcji wirusowych wymienić należy zakażenia EBV (mononukleoza zakaźna, opisana w artykule „Mononukleoza – choroba pocałunku?” ), CMV, HSV, ospa wietrzna, różyczka, odra, WZW;
- Do infekcji pierwotniakowych zaliczamy głównie toksoplazmozę;
- Infekcje grzybicze u osób z normalną odpornością występują rzadko, dotyczą głównie bardzo zjadliwych szczepów, praktycznie nie występujących w Polsce: histoplazmoza czy blastomykoza.
W/w. choroby są zakaźne i mogą rozwinąć się u człowieka, jeśli zostanie on narażony na infekcje. Jednakże do ewidentnie patologicznych, nieprawidłowych przyczyn powiększenia węzłów chłonnych mogą należeć:
- Choroby autoimmunologiczne: SLE (toczeń rumieniowaty układowy), RZS (reumatoidalne zapalenie stawów) i inne;
- Choroby metaboliczne lub spichrzeniowe, związane z tworzeniem nieprawidłowych substancji i/lub ich składowaniem w organizmie: choroba Gauchera, sarkoidoza i inne
- Nowotwory – bez wątpienia najgroźniejsza przyczyna tego objawu. Wiele nowotworów rozsiewa się do okolicznych węzłów chłonnych, choć czasem ich powiększenie może być wynikiem walki organizmu z chorobą
O czym pamiętać?
Mając to wszystko na uwadze, kiedy zauważymy u siebie powiększone węzły chłonne, w postaci twardych i wyczuwalnych pod skórą grudek, należy mieć na uwadze co następuje:
- Jeżeli miejsce z powiększonym węzłem chłonnym jest zaczerwienione, ciepłe i/lub bolesne – jest to najprawdopodobniej węzeł odczynowy spowodowany infekcją;
- Węzły podżuchwowe oraz zauszne należą do często powiększonych węzłów chłonnych i są spowodowane złą higieną jamy ustnej – szerząca się próchnica oraz tworzące się w zachyłkach ropnie są siedliskiem bakterii, z którymi organizm nieustannie walczy, do czasu wyleczenia przez stomatologa;
- Węzły chłonne pachwinowe są często przejściowo powiększone, ponieważ zbierają chłonkę z bardzo dużego obszaru – kończyn dolnych;
- Jeżeli przyczyną powiększenia węzłów chłonnych jest infekcja, węzły chłonne najczęściej powiększają się tylko po jednej stronie.
Szczególną uwagę powinniśmy skupić na:
- Każdym węźle chłonnym, który pozostaje powiększony przez dłużej niż 3 tygodnie – należy wtedy wykluczyć możliwą chorobę nowotworową,
- Węzłach chłonnych mających rozmiar powyżej 1 cm,
- Węzłach chłonnych łączących się w twarde, nieprzesuwalne pakiety,
- Gwałtownym (szybkim) powiększaniu się węzłów chłonnych,
- Dużej ilości powiększonych węzłów.
Polecamy też: Co oznaczają powiększone węzły chłonne?
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
