Spis treści:
- Rodzaje raka kości
- Objawy raka kości
- Nietypowe objawy raka kości
- Rak kości - diagnostyka
- Leczenie raka kości
- Co powoduje raka kości?
- Rokowanie u pacjentów z rakiem kości
Rak kości - rodzaje
Rak kości to złośliwy nowotwór kości. Złośliwe nowotwory kości ogólnie możemy podzielić na:
- pierwotny rak kości (rozwija się pierwotnie w kości, występuje stosunkowo rzadko),
- wtórny rak kości (jest przerzutem innych nowotworów, najczęściej płuca, piersi, gruczołu krokowego, nerki lub tarczycy).
Trzy główne rodzaje pierwotnego raka kości to:
- Mięsak kościopochodny (kostniakomięsak, osteosarcoma) – to najczęściej występujący pierwotny rak kości, rozwija się w wieku 10-30 lat oraz po 50 roku życia. U dzieci kostniakomięsak stanowi 2% wszystkich nowotworów wieku dziecięcego. Powstaje najczęściej wokół stawu kolanowego.
- Chrzęstniakomięsak – drugi pod względem częstotliwości występowania pierwotny rak kości. Najczęściej dotyka osób w wieku od 30 do 60 lat i rozwija się przeważnie w kości miednicy lub obręczy barkowej.
- Mięsak Ewinga – to rak kości z grupy prymitywnych guzów neuroektodermalnych (PNET), najczęściej rozwija się u dzieci i młodzieży (10-20 lat), rzadko przed 5. rokiem życia. Szczególnie narażeni są na niego chłopcy. Miejsca jego lokalizacji to głównie kość udowa, miednica i żebra.
Wyróżnia się też łagodne nowotwory kości, które nie stanowią większego zagrożenia dla zdrowia. Są to chrzęstniaki (wyrośl chrzęstno-kostna), guzy olbrzymiokomókowe (zazwyczaj łagodny nowotwór kości, jednak może rozwijać się w kierunku zmiany złośliwej) i kostniaki. Nowotwory łagodne kości wiążą się z dobrymi rokowaniami i są wyleczalne za pomocą klasycznej operacji chirurgicznej. Raki kości (nowotwory złośliwe) mają mniej optymistyczne prognozy. Terapia tych guzów jest skomplikowana i wymaga indywidualnego podejścia. Wiele zależy od stopnia zaawansowania w momencie wykrycia.
Rak kości – objawy
Rak kości może zająć każdą kość, ale przeważnie rozwija się w miednicy, kościach długich nóg albo ramion. Choroba długo może rozwijać się bezobjawowo.
Objawy, które mogą wskazywać na raka kości, to:
- ból – szczególnie pojawiający się w czasie snu, przerywający odpoczynek; jest to ból uporczywy, który z czasem zaczyna się nasilać,
- obrzęk – jest niekiedy pierwszym objawem raka kości,
- zaczerwienienie skóry,
- tkliwość,
- pogrubienie zarysu zmienionego chorobowo miejsca,
- zauważalny guzek na kości,
- trudności w poruszaniu się,
- zmniejszony zakres ruchu,
- podatność na urazy i złamania kości.
Ból kości powinien zaniepokoić szczególnie wtedy, gdy:
- często nawraca,
- nasila się w godzinach nocnych,
- nie ustępuje po przyjęciu leków przeciwbólowych bez recepty.
Bóle kości często występują u dzieci, zazwyczaj nie są objawem nowotworu, ale warto skonsultować ten objaw z lekarzem pierwszego kontaktu (przeczytaj też, czym są bóle wzrostowe).
Objawy raka kości w badaniach
Nie da się stwierdzić, czy dana zmiana jest złośliwa, bez dokładniejszych badań radiologicznych oraz histopatologicznych. Na złośliwość nowotworu kości wskazują widoczne w badaniach:
- zniszczenia kości (tzw. kość „wyjedzona przez mole”),
- naciekanie otaczających tkanek,
- zniszczenie kory kości,
- nawarstwienia blaszkowate, cebulkowate w okostnej (tzw. łuski cebuli).
Nietypowe objawy raka kości
W zależności od lokalizacji guza nowotworowego, u chorych pojawiają się też inne, niespecyficzne objawy raka kości takie jak:
- zmęczenie,
- gorączka,
- kaszel,
- duszność (w przypadku przerzutów do klatki piersiowej),
- objawy przypominające infekcję dróg moczowych (gdy rozwinął się rak kości miednicy, żeber),
- zmiany zachowania, niedowłady, porażenia (w przypadku przerzutów raka kości do mózgu),
- wyniszczenie organizmu,
- niezamierzona utrata masy ciała.
Rak kości – diagnostyka
Rozpoznanie raka kości ustala lekarz na podstawie wywiadu lekarskiego, badania przedmiotowego pacjenta, badań radiologicznych (RTG) oraz badania histopatologicznego.
Bardzo istotna jest przy tym współpraca lekarzy z różnych dziedzin: ortopedy, radiologa i histopatologa. Spośród badań obrazowych w diagnostyce raka kości wykonuje się oprócz RTG kości i stawu, także tomografię i rezonans magnetyczny.
Leczenie raka kości
Leczenie nowotworów kości zależy od rodzaju guza i stadium zaawansowania choroby.
W większości przypadków raka kości najpierw przeprowadza się biopsję, następnym punktem terapii może być chemioterapia indukcyjna (przedoperacyjna), a później, jeśli to możliwe, zabieg radykalny (szeroka resekcja - usunięcie guza, fragmentu kości, okolicznych tkanek). Po operacji pacjent musi kontynuować chemioterapię. W niektórych przypadkach stosuje się radioterapię.
Inną możliwą formą leczenia raka kości jest tzw. terapia celowana. Polega ona na zastosowaniu leku, który jest skierowany przeciwko konkretnej komórce nowotworowej z daną mutacją genetyczną. Jeśli zmiana genetyczna nie występuje w guzie, to postępowanie nie będzie skuteczne. Terapia celowana musi być poprzedzona dokładnym badaniem genetycznym.
Leczenie może przebiegać jeszcze inaczej, gdy występują przerzuty.
Nowotwory łagodne kości można usunąć podczas operacji chirurgicznej. W wielu przypadkach nie jest wcześniej potrzebna biopsja, czyli pobranie fragmentu tkanek do badania histopatologicznego w celu oceny złośliwości guza.
Co powoduje raka kości?
Zazwyczaj nie jest jasne, dlaczego u danej osoby rozwinął się rak kości. Naukowcy uważają jednak, że wyższe ryzyko rozwoju nowotworu występuje w przypadku:
- dziedziczonych predyspozycji genetycznych,
- wcześniejszej radioterapii,
- choroby Pageta - choroba kości, w której występuje nieprawidłowe tworzenie się kości, co prowadzi do zakłócenia budowy tkanki kostnej,
- zespołu Li-Fraumeni - rzadko występujący uwarunkowany genetycznie zespół predysponujący do wystąpienia niektórych nowotworów, w szczególności raka piersi, jajnika oraz prostaty.
Rokowanie u pacjentów z rakiem kości
Rokowanie w przypadku raka kości zależy od typu nowotworu i stadium zaawansowania choroby.
W przypadku kostaniakomięsaka po leczeniu radykalnym (szeroka operacja chirurgiczna) co najmniej 5 lat przeżywa 45-80% pacjentów. W grupie z chrzęstniakomięsakiem 5-letnie przeżycie udaje się osiągnąć u co drugiego chorego. Trudno jednak przewidzieć dalekosiężne perspektywy zdrowotne, ponieważ nawet po 20 latach mogą się pojawić u tych pacjentów odległe przerzuty.
Mięsak Ewinga szybko daje przerzuty i to pogarsza rokowania. Udaje się wyleczyć ok. 65% dzieci i 40% dorosłych bez przerzutów.
Ze względu na fakt, że objawy raka kości nie są specyficzne i mogą być bagatelizowane, bardzo ważne jest, aby w przypadku jakichkolwiek niepokojących sygnałów udać się do lekarza. Zwłaszcza u dzieci opóźnienie w postawieniu diagnozy drastycznie zmniejsza szanse na wyleczenie guza.
Źródła:
R. Kordek (red.), Onkologia. Podręcznik dla studentów i lekarzy, Via Medica, Gdańsk 2013,
R.Wyszkowska i inni, Nowotwory kości: nowe możliwości terapeutyczne, „Wiadomości Chemiczne”, 2019,
E.Kluczewska i inni, Symptomatologia guzów kości u dzieci, Onkologia i radioterapia 4(6)2008.
Czytaj także:
Ból pośladka może świadczyć o nowotworze złośliwym. Lepiej nie bagatelizować tego objawu
Remisja raka – co oznacza i jak długo trwa?
Rak jest zaraźliwy i „żywi się” cukrem? Poznaj popularne mity o nowotworach
Antyrakowy dekalog, czyli czego nie lubi rak. Te sposoby zmniejszają ryzyko zachorowania na nowotwór
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
