Rogowacenie białe (leukoplakia)
Rogowacenie białe to najczęstsza choroba przednowotworowa ze wszystkich znanych, przewlekłych chorób błony śluzowej jamy ustnej. Określa się ją jako białą plamę, której nie można usunąć przez skrobanie czy starcie. Nie jest żadną inną białą zmianą błony śluzowej.
Występuje ona trzy razy częściej u mężczyzn w wieku 40-60 lat, głównie u palaczy papierosów.
- Etiologia:
- drażniące czynniki miejscowe – palenie papierosów, nawyk przygryzania policzków, bruksizm, czynniki jatrogenne, prądy galwaniczne, używki;
- czynniki ogólne – niedobór witamin (A,B), żelaza, niedokrwistość, zaburzenia wewnątrzwydzielnicze.
Przeczytaj: Biomarkery nowotworowe w raku jamy ustnej - nadzieja
- Wygląd zmian:
Zmiany na błonie śluzowej policzków rozciągają się od kąta ust i mają kształt prostokąta lub trójkąta, może współwystępować pokratkowanie zmian.
Zmiany na wardze przebiegają równolegle do podłużnej osi warg. Charakterystyczna jest smugowatość wykwitów.
Zmiany na języku to owalne, koliste wykwity lub zmiany obejmujące całą grzbietową powierzchnię języka, nadające mu szarobiałą barwę.
Zmiany na podniebieniu pokrywają całą powierzchnię biało zabarwionym, niekiedy pobruzdowanym kożuchem.
Zmiany na wyrostku zębodołowym szczęk to jednolite, białe, plamiaste przestrzenie obejmujące całą powierzchnię bezzębnego wyrostka; przy pełnym łuku zębowym wykwity są kształtu linijnego, odpowiadającego przebiegowi girland dziąsłowych.
- W zależności od stopnia zaawansowania Rogowacenie białe dzieli się na 4 stopnie:
► I – zmętnienie nabłonka
► II – białawe, opalizujące plamy
► III – wyniosłe, twarde, białawe tarczki z rozpadlinami i nadżerkami
► IV – białawe wyrośla brodawkowate z rozpadlinami i nadżerkami oraz otoczką zapalną.
Stopień III oraz IV to stany przedrakowe.
Zobacz też: Zmiany łagodne i stany przedrakowe w jamie ustnej
Podział leukoplakii wg Axella-Pindborga:
- leukoplakia homogenna - białe, matowe, nieścieralne plamy, o gładkiej czasem powierzchownie pofałdowanej powierzchni (histologicznie – hiperplazja nabłonka z cechami rogowacenia);
- leukoplakia niehomogenna – obok białych plam występują egzofityczne wyniosłości, guzki i nadżerki (histologicznie – dysplazja nabłonka).
Leukoplakia występuje dość często. Cierpi na nią około 10 % osób.
Możliwość zezłośliwienia wszystkich postaci wynosi 3-14 %. Natomiast w formach zaawansowanych rozpoznaje się dysplazję w 20-100 %.
Około 50 % raków jamy ustnej towarzyszy lub jest poprzedzonych przez leukoplakię.
Liszaj płaski Wilsona (lichen planus Wilsoni)
Występuje zwykle na podłożu neurogennym. W obrazie klinicznym występują rumieniowe grudki zlewające się w formie koronki, obrączki lub tarczki w zależności od lokalizacji. Występuje na błonie śluzowej policzków i na języku.
Zespół Plummera-Vinsona (syndroma Plummer-Vinsoni)
Występuje częściej u kobiet, na skutek niedoboru żelaza. Pierwsze objawy pojawiają około 20 roku życia.
Obraz kliniczny: zapalenie zanikowe błony śluzowej jamy ustnej i kątów ust, wargi są cienkie, blade, nieelastyczne, w kątach ust pojawiają się pęknięcia, język jest obrzękły, wygładzony, pozbawiony brodawek nitkowatych i grzybowatych.
Chorzy są bladzi, chudzi, bezzębni.
Odpowiednio szybkie wykrywanie stanów przedrakowych umożliwia dokładne kontrolowanie ich rozwoju i wprowadzenie skutecznego postępowania profilaktyczno-leczniczego, bądź skierowanie do poradni specjalistycznej, by zapobiec zezłośliwieniu tych zmian. Postępowanie takie stwarza największe szanse na wyleczenie oraz uniknięcie lub zminimalizowanie ich skutków.
Elementem codziennej higieny jamy ustnej każdego pacjenta powinna być dokładna obserwacja i kontrola stanu niepokojących zmian w obrębie twarzy, warg i jamy ustnej oraz zgłaszanie ich w czasie częstych wizyt kontrolnych w gabinecie stomatologicznym.
Autor: Witt Kołodziej
Bibliografia dostępna w redakcji.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
