O tym, dlaczego warto szczepić chłopców, opowiedziała nam lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska, ginekolog, ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Spis treści:
- Jak mężczyźni zarażają się HPV?
- Dlaczego HPV jest groźny dla mężczyzn?
- Jak często mężczyźni są nosicielami onkogennego typu HPV?
- Kiedy szczepić chłopca przeciwko HPV?
- Czy szczepionka HPV dla chłopców jest bezpieczna?
- Dlaczego warto szczepić chłopców przeciwko HPV?
Jak mężczyźni zarażają się HPV?
Do zakażeń HPV dochodzi przeważnie drogą płciową (w trakcie stosunku pochwowego, oralnego lub analnego). Wirus brodawczaka ludzkiego występuje powszechnie w społeczeństwie, w związku z czym szacuje się, że większość kobiet i mężczyzn zetknie się z nim przynajmniej raz w życiu. Do zakażenia dochodzi najczęściej krótko po rozpoczęciu kontaktów seksualnych (najwięcej przypadków odnotowuje się u osób w wieku od 25 do 29 lat), dlatego szczepienia ochronne zalecane są już u dzieci i nastolatków, a zatem w okresie przed inicjacją seksualną.
Dlaczego HPV jest groźny dla mężczyzn?
Istnieje około 200 typów HPV, a niektóre z nich mogą powodować raka. Za najgroźniejsze uważa się HPV-16 i HPV-18. Zakażenie onkogennym typem HPV może powodować rozwój nowotworów złośliwych u mężczyzn:
- raka prącia – nawet 60% przypadków tego nowotworu rozwija się wskutek zakażenia HPV-16, a leczenie wymaga czasami nawet amputacji prącia,
- raka odbytu – do 90% zachorowań ma związek z zakażeniem HPV,
- rak w obrębie głowy lub szyi (np. raka gardła, języka, krtani, zatok, migdałków) – ok. 30% wynika z zakażenia brodawczakiem,
- raka prostaty – istnieje coraz więcej dowodów na związek tego nowotworu z zakażeniem HPV, ale jest to wciąż analizowane; w jednym z badań wykryto, że wirus występował w ok. 25% próbek raka prostaty (publikacja w Scientific Reports).
Te nowotwory nie należą do rzadkości. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem poinformowała, że w 2018 r. odnotowano prawie 70 tys. przypadków raka u mężczyzn wywołanych przez HPV. Zanim dojdzie do choroby zazwyczaj przebieg infekcji jest przez wiele lat bezobjawowy. Zakażenie często manifestuje się też jako trudne do wyleczenia kłykciny kończyste (brodawki wirusowe wywoływane przez HPV-6 i HPV-11), które powstają na narządach płciowych, a niekiedy w jamie ustnej czy w krtani.
To, czy zakażenie HPV będzie groźne, zależy nie tylko od typu wirusa, ale też od tego, czy rozwinęło się tzw. zakażenie przetrwałe.
Zakażenie przetrwałe HPV rozwija się wtedy, gdy organizm nie poradził sobie samodzielnie z wirusem, który zaczął się namnażać. Taki stan może z czasem przyczynić się do powstania nowotworu. Warto pamiętać, że każdy aktywny seksualnie mężczyzna jest potencjalnie zagrożony poważną chorobą wynikającą z zakażenia HPV
– mówi lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska, ginekolog, ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Jak często mężczyźni są nosicielami onkogennego typu HPV?
Duża metaanaliza opublikowana w czasopiśmie The Lancet Global Health wskazała, że 1 na 5 mężczyzn jest zarażony jednym lub większą liczbą typów HPV uznanych za typy wysokiego ryzyka lub onkogenne. Okazuje się, że częstość zakażenia ogólnie jest bardzo wysoka. W grupie mężczyzn powyżej 15. roku życia obecność co najmniej jednego typu wirusa w organizmie dotyczy prawie 1 na 3 mężczyzn.
Kiedy szczepić chłopca przeciwko HPV?
Szczepienie przeciwko HPV jest zalecane zarówno chłopcom, jak i dorosłym mężczyznom, którzy nie byli wcześniej szczepieni.
Optymalnym czasem na szczepienie przeciw wirusowi brodawczaka ludzkiego jest wiek 11-14 lat, ponieważ jest to okres przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Do skorzystania z tej formy profilaktyki zachęca program bezpłatnych szczepień (więcej: szczepienie przeciw HPV na NFZ). Jest on skierowany do dziewcząt i chłopców, którzy skończyli 11 lat, a nie skończyli jeszcze 14 lat. Od 1 września 2024 roku do szczepień w ramach programu są uprawnione dzieci od 9. roku życia do ukończenia 14. roku życia. Jeżeli nie udało się zaszczepić dziecka w tym czasie, to jak najbardziej nadal jest to możliwe i polecane, z tym że szczepienie nie jest już wtedy bezpłatne
– wyjaśnia lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska, ginekolog.
Dorośli mogą skorzystać z 50% refundacji na jeden z preparatów, który chroni przed najgroźniejszymi typami HPV: 16 i 18, lub wybrać preparat o szerszym spektrum działania z pełną odpłatnością.
Chociaż świadomość dotycząca profilaktyki HPV jest coraz większa, to wskaźniki szczepień u chłopców jest nadal dużo niższy niż w przypadku dziewczynek. Stosunek zaszczepionych uprawnionych do bezpłatnych szczepień dziewczynek i chłopców wynosi 65% do 35%. Wiele osób wciąż sądzi, że brodawczak jest groźny tylko dla kobiet, bo wywołuje raka szyjki macicy. Mężczyźni również są narażeni na rozwój nowotworów związanych z zakażeniem HPV, dlatego powinni skorzystać ze szczepień
– mówi lek. Ewa Pyszkowska-Moczulewska, ginekolog.
Więcej: Szczepienia przeciw HPV na NFZ
Czy szczepionka HPV dla chłopców jest bezpieczna?
Tak, szczepionka przeciwko HPV jest uznawana za bezpieczną, co potwierdziło wiele badań. Są to rekombinowane szczepionki zawierające wysokooczyszczone cząsteczki wirusopodobne, bez wirusowego DNA, dzięki czemu nie mogą zakazić człowieka, namnażać się, ani wywoływać choroby.
Potencjalne skutki uboczne szczepienia przeciw HPV są zwykle łagodne i najczęściej obejmują ból, obrzęk lub zaczerwienienie w miejscu wstrzyknięcia. U niektórych osób występują zawroty głowy i omdlenia, których przyczyny upatruje się na ogół w emocjach szczepionych nastolatków, a nie w faktycznym działaniu preparatu na organizm. Rzadziej obserwowane działanie niepożądane to bóle głowy, nudności, wymioty oraz zmęczenie.
Więcej: Czy szczepionka przeciw HPV jest bezpieczna?
Dlaczego warto szczepić chłopców przeciwko HPV?
Podsumowując, jest co najmniej kilka ważnych powodów, aby zaszczepić chłopca przeciwko HPV:
- Zakażenia HPV są powszechne wśród mężczyzn. Aż 1 na 5 panów może być zakażony groźnym typem tego wirusa.
- Zakażenie HPV może powodować zagrażające życiu choroby: stany przednowotworowe oraz raka prącia, odbytu, a także nowotwory złośliwe głowy i szyi.
- Szczepienie przeciwko HPV chroni przed zakażeniem, a także zakażeniem przetrwałym.
- Szczepienie przeciw HPV chroni przed rozwojem stanów przednowotworowych i raka związanych z zakażeniem tym wirusem. Zapobiega też powstaniu brodawek wirusowych narządów płciowych (szczepionka 9-walentna).
- Szczepienia mężczyzn przeciw HPV chronią również w pośredni sposób kobiety. Zaszczepieni mężczyźni, dzięki temu, że nie są nosicielami wirusa, przerywają łańcuch zakażenia HPV, co wpływa na zmniejszenie liczby zachorowań na raka szyjki macicy oraz innych nowotworów wywołanych przez HPV wśród kobiet.
- Nie istnieje lek przeciwwirusowy, który umożliwiłby usunięcie HPV z organizmu, dlatego tak ważna jest profilaktyka zakażeń.
- Leczenie nowotworów wywołanych przez HPV nie zawsze jest skuteczne. Choroba może prowadzić do przerzutów i zagrażać życiu pomimo leczenia.
Prawdziwe efekty szczepień HPV widoczne są po latach. W krajach, w których powszechnie szczepi się dziewczynki i chłopców odsetek zachorowań na choroby wywołane tym wirusem drastycznie spadł. Zapobieganie nowotworom jest pod wieloma względami lepsze niż ich leczenie.
Źródła:
Bruni L, Albero G, Rowley J, Alemany L, Arbyn M, Giuliano AR, Markowitz LE, Broutet N, Taylor M. Global and regional estimates of genital human papillomavirus prevalence among men: a systematic review and meta-analysis. Lancet Glob Health. 2023 Sep;11(9):e1345-e1362. doi: 10.1016/S2214-109X(23)00305-4,
Stefan Varga et al., Global burden of HPV-related cancers in men: A systematic literature review.. JCO 37, e13108-e13108(2019), doi:10.1200/JCO.2019.37.15_suppl.e13108,
Tsydenova, I.A., Ibragimova, M.K., Tsyganov, M.M. et al. Human papillomavirus and prostate cancer: systematic review and meta-analysis. Sci Rep 13, 16597 (2023). https://doi.org/10.1038/s41598-023-43767-7.
Czytaj także:
Jak długo można żyć z HPV?
Kiła nabyta i wrodzona - objawy, badania i leczenie
Objawy raka szyjki macicy. Co powinno zaniepokoić?
Rak szyjki macicy – objawy, przyczyny, leczenie, rokowanie i profilaktyka
Specjalista położnictwa i ginekologii. Ukończyła Akademię Medyczną we Wrocławiu. Ekspertka Centrum Medycznego ENEL-MED.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
